زهرا زنگنه: «آقا بازی‌هاش زیاد باشن، کیفیتش هم عالی و با کلاس باشه، آخه برای فرید خیلی خوشگله و بازی‌هاش هم متنوع هستش». «بی‌زحمت یک چیزی بدید که از فردا کارش نشه غرغر کردن، اصلاً حوصله نق‌زدناش رو ندارم، می‌خوام سرگرم بشه». صحبت‌های علیرضا و مادرش به هنگام خرید تبلتی با قیمت 2 میلیون تومان.
«مامان تو رو خدا اون توپ قرمز پلاستیکی که خال خالیه برام بخر، خیلی دوست دارم یکی از اونا داشته باشم می‌خوام با علی و اکبر بریم فوتبال»، «ای بابا باشه بذار می‌خرم حالا یک کم صبر کن.» صحبت‌های محمد و مادرش در دهه 60.
با گذری کوتاه به اسباب‌بازی فروشی‌ها و دیدن کودکان پی به توجه آن‌ها به بازی‌ها و وسایل مدرن می‌بریم. امروز کودکان کمتر به دنبال عروسک و توپ هستند مغازه‌های کامپیوتری، تبلت و آی‌پد این روزها پذیرای کودکان هستند و البته انگار پدر و مادرها هم بدشان نمی‌آید فرزندانشان سرگرم باشند.
در فعالیت‌های انجام شده توسط کودک انگیزه‌های درونی نهفته است او به دنبال هدف خاصی نیست همین آزاد بودن هدف به کودک اجازه استفاده از تخیل را می‌دهد و خلاقیت را در او تقویت می‌کند.
تحقیقات نشان داده است کودک هنگام بازی می‌تواند کشف کند چه کسی است و چه توانایی‌هایی دارد، دنیا چیست و چگونه خود را باید با محیط هماهنگ کند.
بازی به کودک اعتماد به نفس می‌دهد و در شکل‌گیری شخصیتی سالم و بالنده نقش بسزایی دارد.
به ندرت می‌توان در کوچه‌ها توپی دید و شور و عشق کودکان دهه 60 را نمی‌توان در کودکان امروز مشاهده کرد. خانم مجیدی ساکن یکی از خیابان‌های قدیمی شهر می‌گوید: هر روز غروب دخترم بساط خاله‌بازی با دوستانش را پهن می‌کرد و پسرها نیز به فوتبال مشغول می‌شدند اما مدت‌هاست حال و هوای آن روزها را ندیده‌ام.
دنیای کودکان نیز دیجیتالی شده است، چشم و هم چشمی به دنیای آن‌ها رخنه کرده است هر کدام به دنبال تهیه بهترین مارک و نوع تبلت هستند و برخی خانواده‌ها نیز تهیه اسباب‌بازی‌های مدرن و دیجیتالی را نشانه کلاس می‌دانند و به خیال خود با این کار بهتر کودکانشان را تربیت می‌کنند.
اسباب‌بازی‌های کودکان دهه 50 و 60 مسئولیت‌پذیری و راه و رسم زندگی را به کودک می‌آموخت، در خاله‌بازی دختران مادر بودن را یاد می‌گرفتند و پسران نیز مسئولیت‌پذیری را تمرین می‌کردند در حالی که کودک امروز از وسایل بازی خشونت، انزوا و رفتارهای نادرست را فرا می‌گیرد.
نقش بازی در زندگی کودک
دیگر خبری از لی‌لی بازی، گل یا پوچ، تیله‌بازی و خاله‌بازی نیست؛ در گذشته‌های نه چندان دور وسایل تفریح کودکان با 100 تومان فراهم می‌شد اما حالا دیگر نه جنس 100 تومانی است و نه کودکان تمایلی برای خرید اسباب‌بازی‌های ارزان قیمت دارند.
یکی از مشاوران کودک با بیان این‌که بازی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها است، می‌گوید: برخی خانواده‌ها تصور می‌کنند بازی یعنی سرگرمی با اسباب‌بازی در حالی که بازی همان فعالیت‌هایی است که کودکان در طول روز انجام می‌دهند.
بازی باید تخیل و خلاقیت را در کودک تقویت کند، متاسفانه اسباب‌بازی‌های امروزی تنها دنیای کودکان را مصنوعی ساخته است و به ندرت می‌توان آموزشی به جا در این نوع وسایل مشاهده کرد.
محسن اصغری با بیان این‌که بازی سلول بنیادی رشد کودک است، عنوان می‌کند: رشد کودک از نظر حسی و حرکتی توام با بازی است، بازی نوزاد با انگشتانش و پرتاب اشیا و به دنبال آن سئوالات و کنجکاوی‌های پی در پی، هر کدام به نوعی در شناخت او از اطرافش موثر است.
وی بهترین بازی برای کودکان را بازی تعاملی می‌داند و بیان می‌کند: بازی با یک همسال و یا حتی بزرگسال تعامل و در کنار یکدیگر بودن را به کودک آموزش می‌دهد، در واقع زمانی که در بازی کودک ساختن وجود داشته باشد، بستر لازم برای رشد و بالندگی او فراهم می‌شود.
این روزها تمایل پدران و مادران برای بازی با کودکان کاهش‌یافته است و ترجیح می‌دهند فرزندانشان را یا در مهدکودک ثبت‌نام کنند و یا با خرید بعضی سی‌دی‌ها و بازی‌های مدرن که جز ضرر ثمره دیگری ندارد، آن‌ها را سرگرم کنند.
امیرحسین که دانش‌آموز سال چهارم دبستان است و تا حدودی در زمینه کامپیوتر تخصص دارد، می‌گوید: «مامانم دوست داره برم کلاس زبان و شنا، اما من همیشه عاشق بازی‌های کامپیوتری هستم، همین که خواهرم از سیستمش استفاده نمی‌کنه میرم سراغ بازی‌هاش.»
مادر امیرحسین ادامه می‌دهد: سی‌دی‌های متنوع و کلاس‌های آموزشی راضی‌اش نمی‌کند و هر روز دم از خرید رایانه و تبلت می‌زند واقعاً نمی‌دانم مشکل از کجاست.
بازی که با تجربه زندگی نزدیک باشد در مسئولیت‌پذیری کودک برای پذیرفتن نقش در آینده موثر است و نشاط افراد را در زندگی افزایش می‌دهد.
اصغری بازی‌هایی که در آن کودک از تخیل خود استفاده کند را در شکل‌گیری شخصیت و آینده او مهم عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: به واسطه این‌گونه بازی‌ها مهارت‌های اجتماعی رشد کرده و درک کودک نسبت به اطرافیانش بالا می‌رود و به کودک یاد می‌دهد خود را به جای دیگران بگذارد.
وی به تاثیر بازی در درمان بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات اخلاقی کودکان اشاره می‌کند و می‌گوید: تقریباً همه پزشکان در درمان بیماری کودکان از بازی‌های متفاوت استفاده می‌کنند، برای مثال نیز می‌توان به وسایل بازی که در بعضی درمانگاه‌ها مخصوص کودکان تعبیه شده، اشاره کرد که از این طریق ترس و استرس درون کودک کاهش می‌یابد.
***
مدت‌هاست آرزوی کودکان خرید توپ و عروسک‌های پلاستیکی نیست، کودک دهه 60 را می‌شد با هر اسباب‌بازی راضی کرد اما حالا کودکان به ندرت وارد مغازه‌های اسباب‌بازی فروشی می‌شوند دغدغه‌شان تهیه آی‌پد و تبلت است، متاسفانه تکنولوژی و مدرنیته پای خود را محکم بر زمین کودکان کوبیده است.