این حالت گه گاه دچار افراط می شود و موجب بروز مشکلاتی در کودکان می شود. ترس، معمولا با حالتهایی از آشفتگی های جسمانی نیز همراه است. مثلا با اضطراب، رنگ پریدگی، نفس تنگی و احساس خفگی و ضربان قلب، همراه است. احساس ترس وقتی در کودکی بیش از حد معمول می شود، او را از زندگی طبیعی به همراه شادی و خوشحالی، محروم می سازد. وقتی احساس ترس در کودکی به حد بالایی برسد، موجب ایجاد اختلال در جسم و روان کودک می شود.
عکس العمل کودکان در برابر ترس ممکن است موجب ایجاد رفتارهای خاصی در او شود. این حالت ممکن است منجر به ایجاد اختلالات رفتاری از قبیل لکنت زبان، شب ادراری، کم رویی، افسردگی و یا پرخاشگری شود. به نظر می رسد بدترین اثر ترس بر وجود کودک، این است که شخصیت کودک را نابود می کند و اعتماد به نفس او را می گیرد. وقتی احساس ترس در وجود کودکی دائما تکرار شود، موجب می شود تا برای فرار از برخی از موقعیت ها، گه گاه به دروغ گویی پناه ببرد. بنابراین بهتر است والدین توجه داشته باشند که عوامل ایجاد ترس در کودکان را کاهش دهند و در صورت مشاهده این مسئله در کودک خویش، بلافاصله نسبت به درمان این حالت، اقدام کنند و انرا کنترل کنند.
ترس مفید
بعد از سخن گفتن از ترس های مخرب و مضر، لازم است به ذکر این نکته بپردازیم که در برخی موارد، ترس می تواند، احساس مفید و موثری باشد. مثلا ترسیم موقعیت های خطرناک برای کودکان و ایجاد ترس از نزدیک شدن به این موقعیتها، می تواند به عنوان ترس مفید معرفی شود. در برخی موارد کودکان به این خاطر که از درک موارد خطرناک ناتوان هستند، دست به کارهای پرخطر می زنند. برای این کودکان لازم است تا یاد بگیرند احتیاط کنند و از برخی چیزها بترسند.
این احساس حتی در سنین نوجوانی هم، کارساز و موثر است. اینکه یک نوجوان از نزدیک شدن و اعتماد به افراد غریبه بترسد، بسیار مفید است. این نوع ترس ها به نفع امنیت خانواده و جامعه نیز، می باشد.
بنابراینبهتر است والدین از همان دوران کودکی با لحنی ساده به کودک خویش، تفهیم کنند که لازم است برای حفظ خویش، از برخی چیزها دوری کنند. البته رعایت حدود تعیین ترس، در کودکان مهم است. به این معنا که والدین برای ایجاد شدت ترس از مسئله ای، نباید به گزافه گویی و افراط در مورد چیزی بپردازند. چرا که این عمل ممکن است منجر به اضطراب دائمی و ترس بیش از حد در کودک، بیانجامد.
نوع دیگری از ترس مفید، ترس از انجام رفتارهای اشتباه و خلاف اخلاق است که باید در هر فردی وجود داشته باشد. بدون تردید کسی که بتواند تا حدودی در این مرحله موفق باشد در مرحله بعدی، از نافرمانی و عدم اطاعت خداوند متعال، هراس دارد.
کودک را با ان چیزی که از ان ترس دارد، مواجه کنید. چرا که به نظر می رسد برای غلبه بر ترس، چاره ای جز روبرو شدن با ان نیست. البته این کار نباید به طور ناگهانی صورت گیرد و به آرامی و سنجیده باید رخ دهد. مثلا در شرایطی که حال مطلوب و مناسبی دارد، او را با چیزی که از ان می هراسد، روبرو کنید
طبق فرمایش امیرالمومنین، حضرت علی (علیه السلام): چه بسا فرد خائفی که خوفش، او را در سرمنزل آرامش و ایمنی مستقر می سازد. 1
روش هایی برای مقابله با ترس
در ادامه این بحث در رابطه با کنترل احساس ترس در کودکان، راهکارهایی وجود دارد که به ذکر مختصر انها می پردازیم.
اولین و مهمترین اقدام در این رابطه این است که قبل از قرارگرفتن کودک در موقعیتی که ممکن است برای او ایجاد ترس کند، آمادگیهای لازم را به او بدهید تا به این صورت با داشتن یک زمینه ذهنی با موقعیت مواجه شود.
اما در قدم بعدی لازم است اقداماتی در جهت کاهش احساس ترس در کودکان انجام شود. فراموش نکنید که هیچگاه نباید کودک را به خاطر ترسیدن از چیزی، مورد تمسخر و خندیدن قرار داد. برخی از والدین در چنین مواردی به بیان جملاتی از این دست، می پردازند که " تو دیگر بزرگ شده ای، واقعا خجالت دارد." یا "مگر این موضوع ترس دارد؟ چرا خودتو لوس می کنی؟"و...
به جای اینطور سخن گفتن، می توان به گونه ای دیگر عمل کرد. مثلا از جملاتی استفاده کرد که در آن، مفهوم شجاعت و محکم بودن، وجود داشته باشد. برای کودکان قصه هایی تعریف کنید که درباره افراد شجاع و موفق است. از طرف دیگر باید این کودکان را از لحاظ تغذیه، مورد توجه قرار داد و در برنامه غذایی انها از مواد تقویت کننده و مفید، استفاده کرد.
راه حل دیگر این است که کودک را با ان چیزی که از ان ترس دارد، مواجه کنید. چرا که به نظر می رسد برای غلبه بر ترس، چاره ای جز روبرو شدن با ان نیست. البته این کار نباید به طور ناگهانی صورت گیرد و به آرامی و سنجیده باید رخ دهد. مثلا در شرایطی که حال مطلوب و مناسبی دارد، او را با چیزی که از ان می هراسد، روبرو کنید. در برابر کودک ترسو، باید با آرامش برخورد کنید و نباید عجله داشته باشد.
بدانید که برای از بین بردن و یا کاهش ترس در وجود کودک، نیاز به گذشت زمان است و باید در این راه، گام به گام حرکت کرد. بی تردید رفتار عاقلانه و سنجیده پدر ومادر در نحوه برخورد با شرایط خطرناک، نمونه ای از رفتار صحیح در موقعیت های خطرناک را به کودک نشان می دهد.