کودکان در دامنه سني 12-18ماهگي دامنه لغاتشان روبه افزايش مي رود و از طرف ديگرميزان درکشان از صحبتها و محاوره اي روزمره بيشتر و بيشتر مي گردد. اين در حاليستکه وقتي کودک به سن 2سالگي رسيد تقريبا دامنه لغات وي به 100 کلمه خواهد رسيد. مسلما اگر تلاشهاي زودهنگام کودکان براي صحبت کردن مورد تشويق قرار بگيريد واشتباهاتشان به مسخره گرفته نشود، سرعت پيشرفت آنها چشم گير تر خواهد شد به خصوصاگر سعي داشته باشيد تمام کلماتي که کودک به آن اشاره مي کند را مورد توجه قرارداده و نام آنها را براي وي عنوان نماييد. اين اقدام نوعي ايجاد هماهنگي بين اصواتو لغاتي است که براي کودکتان به کار مي بريد.
نکات شنيداري
با هم کتاب بخوانيد
اين تمرين به شما کمک مي کند تا دامنه لغات، مهارتهاي زباني و مهارتهاي گوش دادنرا به کودکتان آموزش دهيد.
زمانهاي مشخصي را براي گوش دادن اختصاص دهيد
اين زمان مي تواند مواقعي باشد که کودک شما به رختخواب رفته، در حالحمام کردن است و يا اوقات فراغت و تنهايي اوست.
به کودکتان نشان دهيد که مشتاق گوش دادن به صحبتهاي ويهستيد
سوالات باز و روشن در مورد آنچه که او در حال انجام آن است، آنچيزهايي که دوست دارد و ... را از وي بپرسيد و پاسخش را به طور کامل و با اشتياقگوش دهيد.
صبور باشيد
در کودکان خيلي کم سن، جملات گسسته، مبهم و نامفهوم و يا حتي بيمعنا بسيار زياد مشاهده مي شود به همين دليل است که عمدتا در اين سنين تنها مادرانمتوجه منظور وي مي شوند. براي کمک به اين کودکان سعي کنيد که به او کمک کنيد تاجملاتش را سر و سامان دهد به اين صورت که جملاتش را خودتان اصلاح کرده و براي ويعنوان کنيد.
از لوحهاي آموزشي استفاده کنيد
تصاوير و نقاشي هاي جالب و دنباله دار را به کودکتان نشان داده و به او کمککنيد تا داستان اين تصاوير را براي شما عنوان کند.
با او همدلي کرده و حرفهاي او را بشنويد
به کودکتان توضيح دهيد که چگونه احساسات منفي خود را از طريق به کار بردن کلماتنشان دهد. براي مثال:" بله عزيزم! شما ناراحت هستيد چون دستت زخمي شده." و يا " زماني که سامان اسباب بازيت را گرفت، عصباني شدي"
در کودکان خيلي کم سن، جملات گسسته، مبهم و نامفهوم و يا حتي بيمعنا بسيار زياد مشاهده مي شود لذا براي کمک به اين کودکان سعي کنيد که به او کمککنيد تا جملاتش را سر و سامان دهد به اين صورت که جملاتش را خودتان اصلاح کرده وبراي وي عنوان کنيد
نکات کلي در مورد برقراري ارتباط کلامي باکودکان
* اگر در يک موقعيت مشخصامکان گفتگو با کودکتان را نداريد به او عنوان کنيد:"عزيزم چند دقيقه صبر کن صحبتمبا تلفن تمام شود بعد با هم صحبت مي کنيم"و ... . در بسياري از موارد والدين بهخصوص مادران از اين مساله شکايت دارند که کودکشان در مورد مهد کودک ، مدرسه، دوستانو ... با آنها صحبت نمي کند لذا پرسيدن سوالاتي که پاسخ بله يا خير ندارد و ياتشويق مهربانانه، بازخورد دادن در مورد انچه که عنوان مي کنند و نشان دادن علاقهتان به اين مساله مي تواند مشوق آنها براي صحبت کردن باشد.
* گاهي اوقات کودکان از صحبت کردن بازنمي مانند. تقريبا در سه سالگي است که کودکان براي يادگيري هر چه بيشتر، از سوالکردن و حرف زدن باز نمي مانند. داشتن صبر و حوصله در پاسخ دادن و يا حتي تشويق آنهابه خاطر سوالاتي که مي کنند از الزامات رفتار والديني است. فراموش نکنيد که کودکاندر اين سنين تصور مي کنند والدين شان همه چيز را مي دانند.
* گاهي اقات کودکان به خاطر محدود بودندامنه لغاتشان، نمي دانند که منظور و احساسات خود را چگونه منتقل کنند لذا بهرفتارهايش توجه کنيد و سعي کنيد در مورد آنچه که مي خواهد بيان کند حدس بزنيد. مثلااگر رفتارش ناراحت کننده است احتمالا به اين معناست که او احساسات بدي را تجربهکرده است.
صحبت کردن با کودکان
* کودکان بسيار دقيق هستندو معتقدند آنچه که شما انجام مي دهيد درست و منطقي است لذا مراقب باشيد که در
گفتگو با آنها از کلمات ناشايست و فحش و ناسزا استفاده نکنيد. از کلمات مثبتاستفاده کنيد و از اين طريق روش درست محاوره را به انها بياموزيد براي مثالنگوييد:" بس کن! اين قدر با اين فنجان بازي نکن" به جاي آن بگوييد:" لطفااين فنجانرا بگذار پايين".
* بر روي رفتارهاي مثبت فرزندتان تاکيدداشته و به خاطر انجام اين کارها او را مورد تشويق قرار داده و علت تشويق تان رابرايش عنوان کنيد.
* سعي کنيد در مورد هر آنچه که در محيطرخ مي دهد با کودکتان صحبت کنيد. مثلا" الان کفشهايمان را مي پوشيم تا به پارکبرويم" و يا " باران شروع به باريدن کرده است". از اين طريق کودکان خيلي زودتر زبانباز کرده و محاوره مي آموزند و دايره لغاتشان افزايش مي يابد.
نکات مورد توجه در هنگام گفتگو با کودکان
با کودکتان صحبت کنيد و به او فرصت پاسخ دادنبدهيد
با کلمات سخت، پيچيده و انتزاعي با کودکتان صحبت نکنيدچرا که مانع از درک کامل او از گفتار شما مي گردد.
از برچسب هاي منفي استفاده نکنيد
از بکاربردن برچسبهايي مانند" تنبل، بي خاصيت، کم هوش و ... خودداري کنيد چرا که باعث کاهش خود رضايتمندي در کودک مي شود.
مثبت باشيد
سعي کنيد از کلمات مهربانانه و نه آسيب زا استفاده کنيد و هيچگاه اورا به خاطر اشتباهش استهزا نکنيد.
با کودکتان همدلي کنيد
اگر اتفاقي افتاد و کودکتان آسيب ديد به او نگوييد " اشکالي نداره،چيزي نيست" بلکه سعي کنيد به او فرصت داده تا صحبت کند و با کلمات عاطفي از اوحمايت کنيد.
هرگز کودکتان را تحقيرنکنيد
وقتي رفتار فرزندتان را نمي پسنديد بگوييد" اصلا اينرفتارت مناسب نبود چون ..."
ولي با اظهار نظراتي مانند" تو هيچ وقت درست نمي شوي" و يا " چقدر تو بي عرضه ايو .."
خودداري کنيد. اين نوع اظهارات نظرات منفي باعث ايجاد عدم امنيت در کودکان ميشود.
در کودکتان احساس گناه ايجاد نکنيد
مثلا به او نگوييد" چطور توانستي غذايي را که با اين زحمت تهيه کردمنخوري؟"
* اغراق نکنيد. مثلا نگوييد" تو هيچکاري را درست انجام نمي دهي"و يا " هميشه اشتباه پشت اشتباه" بلکه سعي کنيدمنظورتان را به طور دقيق عنوان کنيد.
با کلمات سخت، پيچيده و انتزاعي با کودکتان صحبت نکنيد چرا که مانعاز درک کامل او از گفتار شما مي گردد
مقايسه نکنيد
اگر بيش از يک کودک داريد سعي کنيد هرگز آنها را به طور منفي با هم مقايسهنکنيد. فراموش نکنيد که هر کودکي توانايي و قدرت و استعداد خاص خود را دارد.
البته کاملا طبيعي است که والدين هميشه نمي توانند رفتاري مثبت، حساب شده و ياايده ال با فرزندشان داشته باشند اما مي توانند با تلاش بيشتر ميزان اشتباهشان رابه حداقل برسانند. همچنين مساله مهم اين است که وقتي از والدين رفتار نادرستي سر زدسعي کنند در برابر اين رفتار ابراز تاسف و عذر خواهي کنند. اين اقدام درس مهميمانند فرهنگ عذرخواهي را به کودکان مي آموزد.
مريم عطاريان
بخش خانواده ايرانيتبيان