اضافه وزن كودكان

طبق‌آمارها، تعداد كودكان چاق و يا دچار اضافه وزن هر روز بيشتر مي‌شود؛ چرا كه از طرفي كودكان زمان كمتري را به ورزش و فعاليت بدني اختصاص مي‌دهند و از طرف ديگر زمان بيشتري به تماشاي تلويزيون و يا بازي‌هاي كامپيوتري مي‌پردازند.

امروزه خانواده‌ها به‌دليل گرفتاري‌هاي روزمره و مشكلات معيشتي، زمان كمتري براي طبخ غذا در منزل صرف مي‌كنند و مصرف غذاهاي آماده )fast foods(‌‌ و رستوراني رو به افزايش است. غذاهاي كنسرو شده، انواع سوسيس و كالباس و غذاهايي از اين قبيل اكنون به‌عنوان بخشي از سبد غذايي خانواده‌ها با هر درآمدي جاي گرفته‌اند. اكنون در كشور ما حدود 10 درصد كودكان دو تا پنج ساله و 15 درصد قشر جوان در حدود سن 6 تا 19 ساله اضافه وزن دارند و اين در حالي است كه كودكان چاق حدود 80 درصد بيشتر خطر ابتلا به چاقي را در بزرگسالي دارند. به‌سادگي مي‌توان با تغيير الگوي غذايي و اختصاص زمان بيشتر به ورزش و فعاليت بدني بر اين پديده قرن حاضر غلبه كرد.

عامل چاقي

چاقي در بزرگسالي به عوامل بي‌شماري بستگي دارد كه برخي از آنها عبارتند از:

1) عوامل ارثي مثل چاقي والدين

2) سن شروع چاقي

3) ميزان چاقي

4) عوامل محيطي و الگوهاي رفتارهاي تغذيه‌اي

5) ميزان فعاليت بدني و ورزش

6) نوع شغل و حرفه فرد

با توجه به اين موارد بايد يادآور شد كه به‌وسيله اضافه وزن تا قبل از سن سه سالگي نمي‌توان احتمال بروز چاقي در بزرگسالي را تخمين زد مگر اينكه حداقل يكي از والدين فرزند چاق باشند، اما چنانچه چاقي كودك تا سن شش سالگي ادامه يابد احتمال دوام آن به حدود 50 درصد مي‌رسد و جالب آنكه حدود 70 تا 80 درصد از همين كودكان چاق به بزرگسالان چاق تبديل مي‌شوند.

تاثير اضافه وزن و مشكلات چاقي در كودكان

كودكان مبتلا به چاقي علاوه بر اينكه در خطر ابتلا به بيماري‌هايي از قبيل ديابت، افزايش فشارخون و كلسترول هستند ازنظر رواني نيز به مشكلات عمده‌اي مثل افسردگي و نداشتن اعتماد به نفس دچار مي‌شوند اما چاقي باعث بروز اختلالات ديگري نيز مي‌شود كه برخي از آنها عبارتند از:

1) فشار به مفاصل و استخوان‌ها

2) تنگي نفس در هنگام فعاليت و ورزش

3) اختلالات خوابيدن (خواب نامنظم)

4) مشكلات كبدي (كبد چرب)

5) بيماري‌هاي قلبي عروقي

6) عوارض پوستي

7) بي‌علاقگي نسبت به شركت در فعاليت‌هاي گروهي به‌دليل ترس از پذيرفته نشدن

عوامل موثر در چاقي كودكان

1) استفاده نكردن از شير مادر (كودكان بايد تا چهار يا شش ماهگي فقط از شير مادر تغذيه كنند.)

2) مصرف غذاهاي آماده و تنقلات به دفعات زياد

3) بي‌تحركي

4) استفاده بيش از حد از بازي‌هاي كامپيوتري و تلويزيون

چگونه مي‌توان كودكان چاق را تشخيص داد؟

به‌وسيله اندازه‌گيري رايگان قد و وزن در خانه‌هاي بهداشت و استفاده از جدول‌هاي مربوطه كه كودك شما را با كودكان هم سن و سال خود مي‌سنجد به راحتي مي‌توانيد چاقي يا لاغري و كفايت رشد قدي و وزني كودك خود را بسنجيد.

در اين مراكز هم‌چنين روش‌هاي تنظيم خانواده و كنترل مواليد نيز انجام مي‌شود كه از اهميت ويژه‌اي برخوردار هستند.

عواملي كه بايد در برخورد با كودكان چاق مدنظر داشت

1) سعي كنيد حمايت‌كننده و تشويق‌كننده باشيد و هيچ‌گاه از تنبيه و تمسخر استفاده نكنيد.

2) سعي كنيد عادت‌هاي خوب غذايي را خود گسترش دهيد و به جاي ميان‌وعده‌هاي پركالري و باارزش كم غذايي مثل چيپس، پفك و .... از ميوه‌ها، آبميوه‌ها و شير استفاده كنيد.

3) سعي كنيد زمان بيشتري را با خانواده صرف كنيد و كودكان را به پارك‌ها و تفريح‌گاه‌ها ببريد.

4) سعي كنيد هنگامي كه كودك شما گرسنه نيست به اجبار به او غذا ندهيد.

5) سعي كنيد او را به تمام كردن همه غذايي كه براي او كشيده‌ايد وادار نكنيد.

6) سعي كنيد از غذا به‌عنوان پاداش يا عامل تنبيه استفاده نكنيد.

7) استفاده از بازي‌هاي كامپيوتري و تلويزيون را كاهش دهيد و فرزندتان را به بازي‌هايي مثل دوچرخه‌سواري، توپ بازي و ... تشويق كنيد.

8) به فرزندانتان بياموزيد كه تغذيه خوب و مناسب براي رشد كافي و موفقيت‌ آنها لازم است.

9) سعي كنيد از تمام افراد خانواده براي به‌وجود آوردن عادات خوب غذايي كمك بگيريد.

10) از افراد متخصص در زمينه تغذيه و رژيم درماني بهره بگيريد.

چگونه مي‌توان كودكان را در به‌دست آوردن عادت‌هاي غذايي سالم حمايت كرد:

1) با فرزند خود رابطه عاطفي خوبي برقرار كنيد و به او بگوييد كه سلامتي او براي شما مهم است.

2) كودكتان را با هر وزني بپذيريد و به او اطمينان دهيد كه دوستش داريد.

3) به حرف‌هاي او در مورد غذا خوردن و ميزان اشتها گوش‌ دهيد زيرا طبق بررسي‌ها اين كودكان خود مي‌دانند كه مشكل اضافه وزن دارند و به همين دليل به حمايت، مراقبت و تشويق والدين نياز دارند.

4) بهتر است هنگام خريد از سوپرماركت‌ها، ميوه‌ها و آبميوه‌ها، شير و غذاهايي از اين قبيل را به غذاهايي مثل نوشابه، چيپس و پفك ترجيح دهيد تا الگوي رفتاري مناسبي براي فرزندانتان باشيد.

5) سعي كنيد كمتر از غذاهاي رستوراني آماده مثل سوسيس، كالباس، پيتزا و ... استفاده كنيد.

6) به كودك خود بياموزيد كه خوردن صبحانه به‌عنوان اصلي‌ترين غذاي روزانه بسيار مهم است.

7) سعي كنيد در ميان‌وعده‌ها از ميوه‌ها و آبميوه‌ها استفاده كنيد و مصرف غذاهايي مثل چيپس و پفك را كم‌كم كاهش دهيد تا الگوي رفتاري مناسبي براي فرزندانتان باشيد.

8) سعي كنيد در هنگام صرف غذاهاي اصلي همگي با هم و در محيطي آرام غذا ميل كنيد.

ميان‌وعده‌هاي سالم

1) انواع ميوه‌ها و آبميوه‌ها

2) انواع كمپوت‌ها به‌شرط آنكه شربت آنها رقيق باشد.

3) انواع خشكبار مثل برگه زردآلو، انجير خشك، كشمش (اما در ميزان كم)

4) پنيرهاي كم‌چرب با نان سبوس‌دار

5) ماست ميوه‌اي و كم‌چرب

6) سبزي‌هاي تازه مثل خيار، گوجه‌فرنگي، كاهو و ...

راه‌هاي رسيدن به وزن مناسب

1) كنترل رژيم غذايي به كمك مشاوره تغذيه

2) فعاليت بدني و ورزش

3) تغيير رفتار كه خود شامل سه قسمت است

الف) كنترل شخصي (كه به‌وسيله آموزش كودك او را مامور مراقبت از خود مي‌كنيد.)

ب) آموزش صحيح رفتارهاي تغذيه‌اي

ج) كنترل محرك‌ها.‌