هرکه وزنش بیش، رنجش بیشتر

بعد نگاه می‌کنیم می‌بینیم بچه در حیاط کوچک مدرسه نمی‌تواند تکان بخورد، نه ورزشی، نه فعالیتی، نه بازی. این‌ها به کنار؛ بوفه مدرسه هم پر است از چیپس و پفک و ساندویچ و تنقلات مختلف. بچه هم می‌بیند و می‌خرد و می‌خورد و می‌شود همین که حالا می‌بینیم!

در خانه‌ها هم همین است. مردم می‌روند توی یک آپارتمان کوچک و همه کارهایشان را در چهاردیواری 70 متری انجام می‌دهند. ورزش هم عملاً از زندگی حذف شده و حال و حوصله‌اش نیست. غذاهای پر چرب هم که همه‌جا هست و خوشمزه و بی‌دردسر.

مهنوش صاحبدل، مسئول واحد بهبود تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خوزستان، می‌گوید: "چاقی، انباشته شدن غیرعادی چربی در بدن است. زمانی که کالری دریافتی بیشتر از کالری مصرفی باشد، به چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره می شود. اضافه وزن و چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی در بدن ظاهر می شود.

متاسفانه آمار اضافه‌ وزن و چاقی در کشور و به خصوص خوزستان بسیار بالاست به طوری که بر اساس آخرین آمار استان خوزستان 49.8 درصد افراد 25 تا 34 سال استان یعنی جوانان، دچار اضافه وزن و چاقی هستند و در گروه سنی 35 تا 44 سال نیز 65.63 درصد به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند. 56.52 درصد زنان 25 تا 34 ساله و 67.41 درصد زنان 35 تا 44 سال و 43.3 درصد مردان 25 تا 34 ساله و 63.92 درصد مردان 35 تا 44 ساله دچار اضافه وزن یا چاقی هستند. طبق این بررسی میزان اضافه وزن و چاقی در خانم‌ها بیش از آقایان است که علت اصلی آن کم‌تحرکی بیشتر خانم‌ها نسبت به آقایان است.

اینجا است که مشخص می‌شود جوانان و میانسالان خوزستانی در معرض خطر چه بیماری‌هایی در سال‌های آینده هستند و مسلماً این اضافه وزن و چاقی از کارکرد مطلوب آنها در زمان حال نیز کم می‌کند و موجب مشکلات اجتماعی – اقتصادی برای آنها می‌شود. متاسفانه با رواج بسیار زیاد فست‌فودها و غذاهای خیابانی مسلما آمار فعلی استان از این هم بیشتر است که لازم است خانواده‌ها با دقت بیشتر، اضافه وزن و چاقی را به عنوان یک بحران باور کرده و برای مقابله با آن تلاش کنند. متاسفانه اضافه وزن و چاقی مستقیما با مرگ و میر و بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و حتی برخی سرطان‌ها ارتباط مستقیم دارد.

متاسفانه در حال حاضر چاقی در کودکان نیز بسیار زیاد شده که بروز بسیاری از بیماری‌ها را در آینده برای آنان در پی خواهد داشت.

عوامل بسیار زیادی در بروز چاقی موثر هستند ولی به طور عمده علت‌های شناخته‌ شده چاقی شامل ژنتیک، الگوی رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از نیاز کالری غذایی به ویژه شیرینی‌ها و چربی‌ها، کم‌تحرکی، برخی اختلالات هورمونی، برخی داروها و اختلالات عصبی و مشکلات روانی هستند. البته متاسفانه مشکل اصلی خوزستان عوامل محیطی یعنی کم‌ تحرکی و عادات غذایی نامناسب است.

برای تشخیص اضافه وزن و چاقی از معیار اندازه‌گیری(BMI) استفاده می‌شود که از تقسیم وزن(کیلوگرم) بر قد (متر) به توان 2 به دست می‌آید.

معیار BMI برای سنجش چاقی در بزرگسالان است و در کودکان بسته به سنین مختلف فرمولاسیون‌های متفاوت ارایه شده است. چنان‌چه عدد BMI کمتر از 18.5 بود فرد لاغر محسوب می‌شود که می‌تواند خطراتی را برای سلامتی وی در پی داشته باشد. فرد با BMI بین 18.5 تا 24.9 در محدوده وزن مطلوب است. BMI رقم 25 تا 29.9 اضافه وزن و بیشتر از 30 نشانگر چاقی است. البته عوامل دیگری هم در تقسیم‌بندی چاقی از نظر شدت موثر است که از جمله می‌توان به توزیع چربی در قسمت‌های مختلف بدن، دور کمر، دور مچ دست و میزان جثه افراد اشاره کرد."

مردم هر روز چاق‌تر می‌شوند و به جای تغییر سبک زندگی وقتی که به فکر لاغر شدن می‌افتند باز می‌روند سراغ یک راه راحت و آسوده.

می‌نشینند پای ماهواره و چند تبلیغ می‌بینند و شماره را یادداشت می‌کنند و زنگ می‌زنند و دارو را می‌گیرند و می‌خورند و...

من هم این کار را کردم. یک روز با شماره‌ای که داروهای لاغری تبلیغ می‌کرد تماس گرفتم. تبلیغ می‌گفت در یک ماه بدون زحمت 10 کیلو لاغر شوید! در این تبلیغ، صدایی شادمان تاکید می‌کرد "لاغر شوید و لاغر بمانید" آن‌ هم "بدون نیاز به ورزش"!

شماره تلفن یک خط اعتباری بود و می‌توانست مربوط به هر جایی باشد. مرد پشت خط شروع کرد و در مورد مزایای این دارو می‌گفت: "این‌ها یک بسته 100 تایی قرص هستند که شما پس از غذا استفاده می‌کنید و پس از مدتی کاهش وزن محسوسی در خودتان حس می‌کنید. این دارو حاوی فیگورتین است و چربی‌های اضافه بدن را می‌سوزاند. اگر در ناحیه شکم دچار مشکل هستید به راحتی با این دارو رفع می‌شود. فقط چربی‌ها را می‌سوزاند و هیچ مشکلی برای دیگر اعضای بدن ایجاد نمی‌کند."

مرد پشت تلفن با آب و تاب می‌گفت:"این قرص‌ها تا حالا هیچ عارضه‌ای نداشته و برای هر سنی قابل استفاده است."

او دست آخر یک شماره حساب هم داد و گفت وقتی پول را واریز کردم اطلاع دهم و بعد با پست دارو را برایم می‌فرستند. نه آدرسی، نه اسمی، نه مشخصاتی و نه هیچ راهی برای پیگیری. همین که هست؛ دارو با پیک می‌آید در خانه و ما استفاده می‌کنیم بدون هیچ آشنایی قبلی با دارو و شرکت تولیدکننده آن!

خیلی جالب است که یک قرص خودش راهش را بلد باشد و به صورت کاملاً هوشمند برود و تمام چربی‌هایی که ما دوستشان نداریم را شناسایی کند و از بین ببرد و بعد هم ما خوش‌تیپ بشویم و هیچ مشکلی برایمان ایجاد نشود! با یک قرص کوچک زندگی کاملا متحول شود!

دکتر مجید کاراندیش؛ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز، هم به ایسنای خوزستان می‌گوید: "وزن افراد نشانگر سلامت یا بیمار بودن فرد است. لاغر بودن یا چاق بودن هر یک در جایگاه خود می‌تواند نماد یک مشکل در بدن باشد که فرد باید با مراجعه به پزشک دلیل اصلی و علمی مشکل خود را بداند نه اینکه خودسرانه از برخی داروها برای حل مشکل استفاده کند.

حال اگر کسی پس از بررسی‌ها خواست تغییری در وضعیت خود دهد باید اصول علمی آن را بداند. مبنای سالم بودن یک فرد ترکیب بدن است نه وزن آن. میزان وزن استخوان‌ها؛ ماهیچه‌ها و آب بدن باید تنظیم باشد. برای تغییر وزن نیز باید یک برنامه صحیح داشته باشیم که در آن سرعت و مقدار تغییر باید هم‌خوانی داشته باشد. اگر فردی دچار اضافه وزن یا چاقی است و چربی زیادی در بدن دارد، نباید زیاد به وزن ایده‌آل فکر کند. کاهش پنج تا 10 درصد از وزن کافی است و بیشتر مزایای کاهش وزن با همین 10 درصد به دست می‌آید. اگر فرد بتواند شش ماه این وزن را حفظ کند می‌تواند دوباره برنامه‌های کاهش وزن را از سر گیرد تا به وزنی که علاقه دارد برسد.

سرعت کاهش وزن نیز باید در هر هفته نیم تا یک کیلوگرم و در ماه دو تا چهار کیلوگرم باشد. حتی اگر بهترین برنامه‌ها نیز رعایت شوند کاهش وزنی بیش از این مقدار میسر نیست. از این میزان وزنی که کاسته می‌شود همیشه نیمی چربی و نیمی دیگر غیرچربی است و هیچ برنامه‌ای وجود ندارد که بتواند تنها چربی‌ها را از بین ببرد و به دیگر مواد بدن آسیبی نرساند. ادعایی جز این، کذب محض است.

تبلیغ داروها و ترکیباتی که گفته می‌شود در یک ماه چندین کیلوگرم از وزن فرد کم می‌کنند کاملاً غیراصولی است و اگر در ماه بیش از مقدار گفته شده کاهش وزن ایجاد شود، این مقدار اضافه چربی نیست بلکه از عضلات و دیگر اجزا بدن است که در این صورت به دلیل تناسب نداشتن اندام‌ها، افتادگی گونه، شل‌شدگی پوست و مشکلات ریخت‌شناسی ایجاد می‌شود."

وقتی این داروها هیچ فایده‌ای ندارند و تنها موجب می‌شوند پولی از جیب مردم به هدر برود چطور مجوز می‌گیرند که به کشور وارد شوند و هر کسی خیلی راحت آنها را در اختیار دیگران بگذارد. بیشتر این داروها خارجی هستند و از کشورهایی مانند امریکا می‌آیند.

دکتر بهزاد شریف مخمل زاده، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، نیز در این باره به خبرنگار ایسنای خوزستان می‌گوید: "ورود مواد و داروهایی که در ماهواره‌ها تبلیغ می‌کنند از مبادی غیرقانونی انجام می‌شود چرا که در این مورد هیچ بازرسی انجام نشده و اصلاً به ثبت نرسیده‌اند. داروها اگر به صورت پستی ارسال شوند هنگام تحویل گرفتن در مرز از دانشگاه علوم پزشکی استعلام می‌شود و اگر داروی مناسبی نبود برگشت می‌خورد. البته اگر در حد مصرف یک شخص باشد مشکلی نیست و هنگام ورود بازرسی نمی‌شود ولی داروهای غیرمجاز در حد کلان وارد می‌شوند و این موضوع قاچاق بودن آنها را اثبات می‌کند. از مرزهای خوزستان داروی چندانی وارد نمی‌شود و بیشتر اینها از طریق هوایی وارد می‌شوند.

بیشتر داروهای سفارش داده شده مربوط به داروهای چاق کننده، لاغرکننده و داروهای پوستی بوده است و اکثر این محصولات در مکان‌هایی تولید می‌شوند که هیچ‌گونه استانداردی ندارند و هیچ نظارتی هم روی آنها نمی‌شود و بیشتر این محصولات نه تنها مشکل مربوطه را رفع نمی‌کنند بلکه مشکلات دیگری نیز ایجاد می‌کنند که شاید قابل درمان نباشد.

البته در ارتباط با عوارض حقیقی این داروها اطلاعات دقیقی در دست نیست چرا که افراد در صورت بروز مشکل به پزشک مراجعه می‌کنند و تحت درمان قرار می‌گیرند و در نتیجه اطلاعات خاصی در اختیار معاونت غذا و دارو قرار نمی‌گیرد.

فرمی به عنوان فرم زرد یاADR در اختیار تمامی پزشکان قرار گرفته و از آنها خواسته شده که اگر بیماری در صورت استفاده از داروهای قاچاق دچار مشکل شده و به آنها مراجعه کرده است، مشخصات و مشکلات ایجاد شده را در این فرم یادداشت کرده و به معاونت غذا و دارو ارسال کنند. متاسفانه پزشکان با این طرح همکاری خوبی ندارند و این فرم‌ها تکمیل نمی‌شود تا میزان واقعی مصرف این داروها مشخص شود.

بیشترین مشکلاتی که پس از مصرف این داروها دیده شده مشکلات دستگاه گوارش و بثورات پوستی بوده است. تعداد افرادی که دچار این مشکلات می‌شوند و برای شکایت به این معاونت مراجعه می‌کنند بسیار زیاد است و هر روزه پرونده‌هایی در این زمینه به دستگاه قضا ارسال می‌شود. پلیس فتا ( پلیس مبارزه با جرایم رایانه‌ای) نیز در این مورد همکاری کرده و ورود این داروها را پیگیری می‌کند.

مردم باید در هنگام خرید داروها دقت کنند. هیچ دارویی وجود ندارد که در چند روز بتواند یک فرد را چندین کیلو چاق یا لاغر کند و تبلیغ چنین دارویی‌هایی یک شایعه بی‌اساس است و اگر هم دارویی بتواند چنین کاری انجام دهد مطمئناً به دستگاه‌ها و ارگان‌های دیگر بدن آسیب خواهد رساند.

اگر مردم از این داروها استفاده نکنند و خرید‌های این‌ چنینی انجام نشود تبلیغات و ورود مواد غیرمجاز به کشور نیز کمتر می‌شود."

همچنان داروها خیلی راحت درون کشور مبادله می‌شوند و هنوز هم مردمی می‌خرند و آثارشان را می‌بینند و بیمار می‌شوند و این پروسه ادامه می‌یابد. بعضی‌ها هم از این موقعیت سوءاستفاده می‌کنند و داروهای روان‌گردان را به عنوان لاغرکننده در اختیار متقاضیان می‌گذارند که مشکل چندین برابر بزرگ می‌شود. به این ترتیب افرادی را می‌بینیم که چاق هستند و همین مشکل موجب بروز بیماری‌های مزمنی در آنها می‌شود و تازه معتاد هم می‌شوند؛ تنها برای کاهش وزن که می‌شد کمی سخت ولی با راه مناسب به آن رسید. گاهی باید برای زیباتر شدن از بعضی انتظارهای ایده‌آل چشم‌پوشی کرد نه این‌که به فکر راه‌های پرخطر بود.