همه انسانها ـ چه آنها که وقت شناسند و چه آنها که همواره بر هر کار و قراری تأخیر دارند ـ دوست دارند که به عنوان فردی وقت شناس شناخته شوند . اهمیت این موضوع با توجه به گسترش روابط اجتماعی بیش از پیش شده به گونه ای که یکی از عوامل موفقیت انسانها ، وقت شناسی آنها محسوب می شود . همه ما در زندگی روزمره با افرادی برخورد کرده ایم که به علت عدم توجه به وقت و زمان ، موجب خشم و دلخوری ما را فراهم می کنند و گاهی این عصبانیت ها منجر به برخوردهای ناگوار اجتماعی نیز می گردد . جالب اینجاست که گاهی فردی از عدم توجه ما به زمان دلخور می شود که خود مظهر بی توجهی به وقت است ولی با همه این احوال ، وقت شناسی موجب آزار او نیز می گردد .
اگر فردی از نظر اجتماعی و کاری در شرایط ایده آلی باشد ولی در مورد وقت شناسی سهل انگار. همین امر به ظاهر کوچک موجب خدشه دار شدن حیثیت کاری و اجتماعی وی نیز می گردد . نیم نگاهی به زندگی افراد موفق ایرانی و خارجی به ما نشان می دهد که وقت شناسی یکی از نکات موثر و تاثیر گذار در زندگی آنها بوده و هست به گونه ای که حساسیت و توجه ویژه ای به آن نشان می دهند .
بسیاری از والدین با بزرگ شدن فرزند خود و نیاز بیشتر به برنامه ریزی برای کارها ، از عدم وقت شناسی او گله می کنند و گاهی بر سر این موضوع با هم به جرو بحث نیز می پردازند . این مساله اگر از کودکی به فرزند آموزش داده نشود ، با ورود به دنیای نوجوانی ، مشکلات عدیده ای را ما بین والدین و نوجوان پدید می آورد که البته در این دوره کمی برای آموزش به نوجوان دیر است .
اگر شما دوست دارید که فرزندی وقت شناس داشته باشید ، به نکات کاربردی ذیل توجه فرمایید :
روز اول مدرسه، بهترین زمان برای آموزش و مدیریت زمان به كودك است: حتما بچه‌هایی را دیده‌اید كه صبح‌ها پشت در مدرسه می‌مانند و انتظار می‌كشند كه ناظم در را باز كند تا راهی كلاس درس‌شان شوند. باز مدرسه‌ام دیر شد! جمله‌ای آشنا برای كسانی است كه نسل قبل برنامه‌های تلویزیونی را تجربه كرده‌اند. این عنوان شامل سریالی درباره كودكی بود كه هر گاه می‌خواست به مدرسه برود، دیر می‌رسید و بازیگوشی او در حین رفتن به مدرسه باعث می‌شد تا همیشه دیر برسد..
متاسفانه بیشتر اوقات، سرعت حركت بچه‌ها در آماده شدن برای رفتن به مدرسه، لاك‌پشت‌وار است. آنها به كندی حركت می‌كنند و وقت ما را نیز تلف می‌كنند.
به نظر روان‌شناسان كودك بهترین زمان برای آموزش و مدیریت زمان از همان روز اول مدرسه یعنی شش سالگی است. اولین ساعات روز، بهترین زمان برای آموزش وقت‌شناسی به كودكان است
برای این‌كه به او آموزش دهیم چگونه از وقت خود استفاده كند، مسوولیت كارهایی را مثل آماده كردن كیف، لباس پوشیدن و صبحانه خوردن به عهده خودش می‌گذاریم. در واقع كارهایی را كه باید انجام دهد، یادداشت می‌كنیم و به او آموزش می‌دهیم كه هر كاری را در چه زمانی باید انجام دهد.
والدین برای آموزش وقت‌شناسی كودكان باید از تذكر و یادآوری كارها جداً خودداری و اجتناب كنند. این تذكرات فرصت انجام اشتباهات را از بچه‌ها می‌گیرد. اگر كودك یك روز دیر به مدرسه برسد و پشت در بماند، متوجه این نكته می‌شود كه باید سر وقت كارهایش را انجام دهد تا توبیخ نشود.
والدین وقت شناسی باشید : اگر شما در هنگام حضور به سرکار و یا قرارهای کاری و خانوادگی ، نسبت به وقت بی توجه هستید ، به طور غیر مستقیم به آموزش این امر به فرزند خود پرداخته اید و به قول معروف : «رطب خورده منع رطب نتوان کُند» و کودک شما با وجود الگویی تمام عیار در طول زندگی ، محال است که به حرف ها و نصایح شما در مورد اهمیت وقت توجه نشان دهد .
وقت شناسی در انجام امور شخصی را به او بیاموزید : حضور به موقع در مدرسه و یا کلاسهای فوق برنامه ، توجه به ساعت خواب و یا مطالعه و ... از مواردیست که هر روز کودک با آنها درگیر است . شما به عنوان والدین او باید در مورد برنامه ریزی دقیق این کارها دقت کرده و به او کمک کنید تا با انجام به موقع کارهای خود ، به وظایف روزانه خود برسد . بعضی از کودکان همیشه دیر به مدرسه می روند و شبها هر ساعتی که دوست دارند می خوابند و یا گاهی به علت بازیگوشی بیش از حد ، انجام تکالیفشان به نیمه شب می کشد.
آموزش وقت شناسی باید از همین امور به ظاهر ساده آغاز شود . دیر خوابیدن كودكان هنگام شب و بازیگوشی آنها را باید مدیریت كرد و این موضوع می‌تواند با تدبیری بجا از سوی والدین برطرف شود.
گاهی برنامه ریزی زمانی کارهای کوچک خانواده را به او بسپارید: بد نیست که بعضی اوقات برنامه های زمانی کوچک خانواده از قبیل رفتن به پیک نیک ، سفرهای یک روزه ، برنامه ریزی برای رفتن به سینما ، پارک و ... را به او بسپارید تا او زمان را به اطلاع اعضای خانواده برساند. این مساله باعث می شود که کودک با توجه به آب و هوا ، زمان تاریکی ، شروع برنامه ها ، زمان شام و ناهار و ... به برنامه ریزی بپردازد و در نتیجه ناچار به زمان بندی از ساعاتی قبل برای این برنامه تفریحی کوچک خانوادگی می گردد . این کار به او کمک می کند که به تدریج با مشکلات و برنامه های پیش بینی نشده آشنا شود و با بزرگتر شدن ، آمادگی برنامه ریزی جهت انجام کارهای مهم تر را نیز پیدا کند .
در مورد بدقولی و عدم توجه به وقت ، با او صحبت کنید : صحبت در مورد این امور سبب می شود که او با ناپسندی این موضوع از جنبه عامه مردم نیز بیشتر آشنا شود ، زیرا بسیاری از کودکان متوجه نیستند که وقت نشناسی آنها می تواند منجر به چه مشکلاتی گردد . اهمیت این مساله را با ذکر مثالهایی از زندگی اطرافیان و یا حوادثی که برای خودتان رخ داده ، بیان کنید تا ارزش وقت شناسی برایش بیشتر آشکار شود .
در مورد عدم وقت شناسی او بی توجه نباشید : البته این مساله به این صورت نباشد که با تنبیه بدنی و یا کلامی تند همراه گردد . شما می توانید به آرامی در مورد این که بی توجهی او به وقت موجب ناراحتی شما شده ، صحبت کنید و در صورت تکرار این مشکل ( پس از چند بار) او را از انجام برخی از کارهای مورد علاقه اش برای مدتی کوتاه محروم سازید .او باید بفهمد که بی توجهی به زمان ، گاهی سبب می شود که فرصت های بسیار خوبی را از دست بدهد و در نتیجه تاوانهای زیادی را برای آن در زندگی بپردازد . این سختگیری های کوچک شما سبب می شود که او با اهمیت این موضوع بیشتر آشنا شده و به تدریج به مبحثی جدایی ناپذیر از زندگی وی تبدیل می گردد .