بچه‌ها از ازدواج چه مي‌فهمند؟

شنيدن اين صحبت‌ها از زبان خردسالان شايع است و خيلي از والدين چنين تجربه‌اي داشته‌اند اما نامه 2 خواننده گرامي و نگراني‌شان در اين باره بهانه‌اي شد تا پاي صحبت‌هاي دکتر کتايون رازجويان، فوق‌تخصص روان‌پزشکي کودک و نوجوان بنشينيم. خانم کياني از ‌تهران نوشته: «پسر 4ساله‌اي دارم که به مهدکودک مي‌رود. اخيرا مربي مهد به من گفته که پسرم از يکي از دختران مهد خواستگاري کرده است. در خانه دايم از او حرف مي‌زند و مي‌گويد من فقط با او ازدواج مي‌کنم. مي‌خواستم بدانم چطور با اين موضوع برخورد کنم؟!» خانم مرادي از کرج هم نوشته:‌ «دختر 3ساله‌اي دارم که حتي حاضر نبود سنجاق سر به موهايش بزند اما از يک ماه قبل که به يک عروسي دعوت شديم و عروس را از نزديک ديد، هر روز لباس عروس مي‌پوشد، به موهايش سنجاق مي‌زند و مي‌گويد من عروس هستم. لطفا راهنمايي کنيد که چه رفتاري با او داشته باشم؟!» خواندن اين گفت‌وگو را به خانم کياني، خانم مرادي و والديني که چنين دغدغه‌اي دارند، توصيه مي‌کنيم.

سلامت: گاهي بچه‌هاي 3تا 4ساله درباره ازدواج و عروس يا داماد شدن حرف مي‌زنند. اين رفتارها و صحبت‌ها در اين سن و سال چقدر طبيعي است و چقدر نگران‌كننده؟

از سن 3سالگي بچه‌ها کم‌کم متوجه جنسيت و دختر و پسر بودن مي‌شوند و موضوع ازدواج برايشان مفهوم پيدا مي‌کند اما اين به معني اين نيست که از روي ميل جنسي يا کنجکاوي به اين موضوع توجه دارند. صحبت دراين?باره فقط به اين دليل است كه توجه بچه‌ها در اين سن به اين موضوع بيشتر مي‌شود و صحبت درباره اين موضوع حتي در نقاشي کودک هم نمود دارد. چنين رفتارهايي در روند رشد همه بچه‌ها وجود دارد و کاملا طبيعي است، جاي هيچ نگراني، ترس و واهمه‌اي هم وجود ندارد.

سلامت: وقتي کودک در اين باره حرف مي‌زند، بهترين و مناسب‌ترين برخورد والدين چگونه بايد باشد؟

والدين بايد خيلي عادي و با لبخند به حرف‌هاي بچه گوش بدهند. نبايد کودک را به خاطر بيان اين مسايل دعوا يا تنبيه کرد ضمن اينکه استقبال و تشويق آن هم درست نيست. مثلا والدين پسربچه‌اي که از يکي از دخترهاي مهد خواستگاري کرده است، مي‌توانند درحالي که لبخند بر لب دارند بگويند: «وقتي بزرگ شدي، ازدواج مي‌کني. الان شما فقط با هم دوست هستيد. مي‌توانيد دوستان خوبي باشيد و با هم بازي کنيد.» در مورد دختر كوچكي که تمايل به عروس شدن دارد نيز بايد توجه داشت که اين موضوع?ها براي بچه‌ها جذاب است و طبيعي است که كودك از تجملات و لباس عروس خوشش بيايد و به اين معني نيست که عاشق مردي شده است يا تمايل جنسي دارد. در اين مورد هم بايد با حالت خنده به کودک گفت: «همه دخترها دوست دارند عروس شوند و تو هم وقتي بزرگ شدي، يک عروس واقعي مي‌شوي، الان بايد به چيزهاي ديگر فکر کني.» والدين کم‌کم مي‌توانند حرف زدن در اين باره را محدود کنند و به کودک بگويند: «مي‌تواني با من درباره اين موضوع حرف بزني اما هر جايي و با هر کسي (مشخص کنند در جاهاي خاص يا با افراد خاص) در اين باره حرف نزن.» نبايد اجازه داد كودك خيلي راحت درباره اين موضوع حرف بزند اما از سن 6 تا 7سالگي بچه‌ها خودشان متوجه مي‌شوند.

سلامت: از کي بايد نگران شد؟

معمولا نگراني خاصي در اين باره وجود ندارد مگر اينکه رفتارهاي جنسي (چه با دختر، چه با پسر) ديده شود يا کودک پرخاشگري‌هايي داشته باشد که زمينه جنسي دارد. در اين صورت مسايل جنسي مطرح است و ممکن است کودک مشکلاتي داشته و مورد سوءرفتارهاي جنسي قرار گرفته باشد و حالا دارد درباره اين موضوع حرف مي‌زند. البته احتمال وجود اين‌گونه موارد در اين سن و سال خيلي کم است.

سلامت: والدين چه آموزش‌هايي بايد به فرزندشان بدهند و آموزش درباره مسايل جنسي از چه سني بايد شروع شود؟

آموزش‌هاي جنسي هرچه زودتر شروع شود، بهتر است. کودک بايد آموزش‌هاي لازم را ببيند تا بتواند از خودش مراقبت کند و بايد بداند که هرگز نبايد اجازه بدهد کسي به بدنش دست بزند و او هم نبايد به بدن ديگران دست بزند. به هر حال بچه‌ها کنجکاو هستند و در اين‌باره هم کنجکاوي دارند، اما وظيفه پدر و مادر است که اين کنجکاوي را کنترل کنند. والدين بايد درباره تفاوت‌هاي زن و مرد به کودک بگويند و در حد فهم و درک او چگونگي به دنيا آمدن را به زبان ساده برايش توضيح دهند. همچنين درباره مراقبت از خود هنگام سوءاستفاده جنسي با او صحبت کنند و بگويند: «قسمت تناسلي، بخش خصوصي بدن توست و هر وقت در اين باره سوالي داشتي، مي‌تواني از من بپرسي. با هم کتاب مي‌خوانيم و در اين باره مطالعه مي‌کنيم. تو اجازه نداري به اندام ديگران دست بزني و در مهد کودک به کودک ديگري بگويي لباسش را دربياورد تا بدن او را ببيني و تو هم نبايد اجازه بدهي کسي بدن تو را ببيند و به آن دست بزند.»