پاي صحبت‌هاي دکتر سوزان قلعه‌باغي، دکتراي مديريت بهداشت درمان و استاديار دانشگاه آزاد اسلامي نشسته‌ايم تا در اين باره بيشتر بياموزيم و بتوانيم در تربيت جنسي کودکمان موفق شويم.
سلامت: آيا ضرورتي براي شروع آموزش جنسي در بچه‌ها وجود دارد؟
چه درباره جنسيت با فرزندانمان صحبت کنيم و چه نه، روند غيررسمي آموزش جنسيتي از همان لحظه تولد ايجاد شده است. نحوه برخورد والدين با فرزندان، اسباب‌بازي‌ها، تلويزيون، بازي با همسالان و... پيام‌هايي را در مورد هويت و نقش جنسي به كودك انتقال مي‌دهند اما برخي ديگر از مسايل جنسي هم بايد به بچه‌ها متناسب سنشان آموزش داده شود.
سلامت: آموزش‌ها بايد از کي شروع شود؟
بچه‌ها معمولا حدود 3 سالگي از هويت جنسي خود، يعني دختر يا پسر بودنشان، آگاهي مي‌يابند و سوال‌هايي مانند «پسر هستم يا دختر؟» مي‌پرسند. آنچه به شکل‌گيري رفتارهاي صحيح و عادت‌هاي خوب کودک کمک مي‌کند، عملکرد درست والدين است. متاسفانه به غلط تصور مي‌شود بچه‌ها در اين سن چيزي نمي‌فهمند و والدين با رفتار نسنجيده باعث بيداري جنسي زودرس در کودکان مي‌شوند.
سلامت: مگر بيدار شدن زودرس اين حس در بچه‌ها چه اشکالي دارد؟
بيداري پيش از موعد ميل جنسي، باعث اشتغال فکري کودک و توجه او به اموري مي‌شود که در برنامه زندگي‌اش اصلا پيش‌بيني نشده است. او در دنيايي است که بايد با کسب آگاهي‌ها و مهارت‌ها، خود را آماده زندگي و سازگاري با طبيعت و جامعه كند. فکر كودك بايد به بازي و فراگيري مقدمات لازم براي زندگي از قبيل خواندن، نوشتن و... مشغول باشد. برخلاف انديشه و مواضع فکري برخي از غربيان، نبايد از بيداري جنسي زودرس کودکان استقبال کرد. البته اين بدان معنا نيست که بخواهيم کودک را در رابطه با اعضاي بدن خود غافل و جاهل نگه داريم، اما نبايد به زور تصنع و تحريک هم در او بيداري و هوس جنسي پديد بياوريم. بررسي‌هاي علمي هم نشان داده‌اند بيداري نابهنگام جنسي، زمينه‌ساز بروز پاره‌اي از هوس‌هاي نادرست، عادت‌هاي نامناسب و انحراف‌آميز مانند خودارضايي، قرار دادن خود در معرض استفاده‌هاي جنسي و غريزي و بالاخره توسعه مفاسد و آلودگي‌هاست.
سلامت: والدين با چه رفتارهايي بايد از بروز اين مشکل جلوگيري کنند؟
به دو طريق؛ مراقبت‌هايي که والدين بايد در مورد روابطشان با هم داشته باشند و مراقبت‌هايي که در رابطه با فرزندانشان بايد پيش بگيرند.
سلامت: منظورتان داشتن روابط زناشويي دور از ديد بچه‌هاست؟
نه فقط اين نکته، چون همه پدر و مادرها روابط زناشويي?شان را دور از ديد فرزندان خود (گرچه خردسال باشند) و کاملا محفوظ برقرار مي‌كنند اما هنگام شوخي در حضور کودکان هم بايد ضوابط اخلاقي رعايت شود. نبايد تصور کرد کودکان خردسال از نوع روابط و مفاهيم مزاح‌ها و شوخي‌ها سر در نمي‌آورند، گاهي اطلاعات ناقصي که از اين طريق به دست مي‌آورند، مي‌تواند باعث آسيب‌ها و احيانا بيداري نابهنگام جنسي آنها شود. مهم‌تر از اين تماشاي تلويزيون است که فرهنگ آن در خانواده‌هاي ما اشکال دارد.
سلامت: لطفا در اين مورد بيشتر توضيح دهيد؟
پدر و مادر نبايد هنگام تماشاي فيلم، به خصوص فيلم‌ها و سريال‌هاي ماهواره‌اي، از کودکشان غافل شوند. آنها بايد بدانند رسانه‌ها تاثير مهمي بر پرورش جنسيت فرزندانشان دارد. براي کودکي که هر آنچه شما مي‌بينيد، تماشا مي‌کند، سخت است بياموزد مسايل جنسي، خصوصي است. وسايل ارتباطي الکترونيکي مانند اينترنت نيز اغلب ارزش‌ها و اخلاقيات والدين را تاييد نمي‌کنند. متاسفانه رسانه‌ها در آموزش جنسي فرزندان ما نقش فعالي دارند و از ميان رسانه‌هاي مختلف، تلويزيون - به‌خصوص شبکه‌هاي ماهواره‌اي - بيشترين تاثير را در زندگي بچه‌ها مي‌گذارد. لازم است به برنامه‌هايي که کودکان تماشا مي‌کنند نظارت داشت و آنها را با نگاه انتقادي ديد. بسياري از الگوها و محتويات فيلم‌ها که به ذهن کودکان نفوذ مي‌کند، اخلاقي نيست بنابراين بايد مراقب بود محتواي فيلم‌ها براي سن فرزندان مناسب باشد. حتي كودكان برنامه‌هايي كه تلويزيون خودمان پخش مي‌کند را هم نبايد بدون نظارت والدين تماشا كنند.
سلامت: شايد يکي از مشکلاتي که باعث اين اتفاق مي‌شود دير خوابيدن بچه‌ها باشد.
متاسفانه اين اشکال بزرگ در برنامه زندگي بيشتر خانواده‌ها وجود دارد. برنامه خواب کودک بايد طوري تنظيم شود که يک ساعت زودتر از والدين بخوابد. او از کودکي بايد به اين موضوع عادت کند. بهتر است اتاق كودك حداکثر تا 6 سالگي از پدر و مادر جدا شود ولي دور از دسترس والدين نباشد. بچه‌ها را از همان خردسالي بايد عادت داد هنگام ورود به اتاق پدر و مادر در بزنند و اجازه بگيرند.
سلامت: داشتن پوشش مناسب در خانه هم در اين زمينه مهم است؟
بله، راحتي در خانه به اين مفهوم نيست که پدر و مادر حجب و حيا را فراموش كنند يعني داشتن پوشش مناسب در حضور کودکان ضروري است. ايجاد حجب و حيا در فرزندان براي تربيت درست جنسي كودكان لازم است و نبايد آن را کوچک شمرد. حجب و حيا در بسياري از فرهنگ‌ها و ديدگاه‌هاي صاحبنظران مهم شمرده مي‌شود. «کوچتکف»، نويسنده کتاب «روان‌شناسي تربيت جنسي» مي‌گويد: «پرورش حيا در کودکان همان تربيت صحيح احساس جنسي است» و «سايف»، پزشک معروف روسي هم معتقد است حجب و حيا باقيمانده بربريت نيست، بلکه حاصل پرارزش فرهنگ و تمدن است.
سلامت: منظورتان از مراقبت در رابطه با کودکان چيست؟
منظور مراقبت‌هايي است که باعث مي‌شود احساس شهواني بي‌موقع بيدار نشود و عادت ناپسند جنسي در کودکان به وجود نيايد. مثلا مادر حين شستشوي كودك نبايد زياد او را دستمالي كند. در مورد لباس بچه‌ها، از سنين
3 سالگي به بعد بايد لباس کودک به نوعي حاکي از جنسيت او باشد و چسبان و تنگ نباشد زيرا باعث تحريک و خارش بدن مي‌شوند و كودك را وادار مي‌کنند مدام خود را بخاراند. ضروري است به کودک تفهيم شود درست نيست بدن خود را دستکاري کند يا ديگران حق ندارند به بدن او دست بزنند. اين آموزش بايد به‌تدريج و آرام و بدون هيچ‌گونه تهديدي انجام شود. بچه‌ها گاهي با آلت تناسلي خود بازي مي‌کنند ولي نبايد آنها را براي اين کار تهديد يا تنبيه کرد. مي‌توان هر بار که سرگرم اين كار است به آرامي او را از اين خطا بازداشت و اسباب‌بازي يا شي ديگري در اختيارش گذاشت تا بدون حساس شدن توجهش از آن موضوع دور شود.