جلسه اين هفته آداب تربيت را با پاسخ به اين مادر گرامي آغاز مي‌کنم که در پيامک خود نوشته بودند: «گاهي فرزندم حرکتي مي‌کند که زشت است...
اگر بخواهم قاطعانه رفتار کنم و او را از آنچه دوست دارد منع کنم، شروع به گريه مي‌کند و جيغ مي‌کشد. آيا بايد به گريه‌هايش بي‌اعتنا باشم؟ در اين صورت کارم لجبازي کردن با کودک 6 ساله‌ام نيست؟»
مي‌خواهم نظر اين مادر گرامي را به صحبت‌هاي جلسه گذشته‌ام راجع به خصيصه پنجم والدين‌مثبت جلب کنم. شما که مادر يک دختر 6 ساله هستيد چقدر از خودتان مراقبت مي‌کنيد؟ حتما مي‌گوييد اين چه ربطي به پرسش شما دارد ولي قصد دارم توجه شما را به مهم‌ترين عاملي که مي‌تواند در تربيت موفق ياري‌تان کند، جلب کنم. اگر شما روش‌هاي خودآرامسازي و مديريت خشم را بلد نباشيد، نمي‌توانيد بر خودتان مسلط شويد و تصميم درست بگيريد و به موقع وارد عمل شويد. قاطعيت به معناي خشونت يا لجبازي نيست چون هيچ بداخلاقي‌اي لازم نيست. حتما شما هم مثل بسياري از والدين مي‌پرسيد مگر مي‌شود در مقابل رفتارهاي بد يک بچه حرف‌گوش‌نکن آرام بود؟ مي‌شود، به شرطي که اين آرام بودن و آرام کردن را خودتان هم ياد بگيريد، آن هم با تمرين مکرر فقط با تمرين مي‌توانيد در اين راه موفق شويد. با وجود مشکلاتي که در زندگي عادي همه ما آدم‌ها وجود دارد، بايد بتوانيم با تصويرسازي ذهني، در لحظه خود را به آرامش برسانيم در غير اين صورت مشکلات کار و حتي مشکلاتي که با خانواده و همسر و همسايه داريم، توان و انرژي ما را مي‌گيرند و تواني براي سروکله زدن با کودک برايمان نمي‌ماند.
همين حالا شروع کنيد؛ چشم‌هايتان را ببنديد و خود را در يک جاي خوب و آرام مانند پارک، جنگل، کنار آبشار يا مکاني که باعث آرامش شماست، تصور کنيد. درونتان را آرام کنيد و در اين لحظه به هيچ‌چيز جز صداي آبشار فکر نکنيد. آن صحنه زيبا در ذهنتان مجسم است، سعي کنيد واقعي‌تر نگاهش کنيد. به نظر مي‌رسد با هر نفسي که مي‌کشيد، مي‌توانيد بوي جنگل را استشمام کنيد. اگر آنقدر تحريک‌پذير و آشفته‌ايد که نمي‌توانيد اين تمرين‌هاي خودآرامسازي را انجام دهيد، حتما به يک مشاوره مراجعه و در صورت نياز دارو مصرف کنيد. در ميان مراجعان ما خانم‌هاي خانه‌دار زيادي هستند که از افسردگي رنج مي‌برند و متاسفانه افسردگي در بين ما ايراني‌ها شايع است. نگذاريد اين افسردگي‌ها بدون درمان رها و وارد فاز حاد شوند. آدم افسرده آستانه تحمل پاييني دارد. بسياري از پدرها و مادرها چون آستانه تحمل پاييني دارند، به فرزند خود برچسب بيش‌فعال، شلوغ و دردسرساز مي‌زنند. حالا برمي‌گردم به جوابي که قرار بود به شما مادر گرامي بدهم. اگر قادريد به خوبي خود را آرام کنيد، لازم است در زماني که جيغ و فرياد دختر 6 ساله‌تان شروع مي‌شود، رفتار قاطعانه‌تان را ادامه دهيد و با روش خودآرامسازي بدون اينکه حالت چهره‌تان خشم شما را نشان دهد، با قاطعيت پاسخ کوتاه و مشخصي به او بدهيد...
برايم مثال بزنيد که بر سر چه مشکلي اين دخترکوچولوي 6 ساله داد و فرياد به راه مي‌اندازد. فرض مي‌کنيم بچه قبل از شام پفک ميخواهد و طبق قانون شما، خوردن هله‌هوله قبل شام ممنوع است. به آرامي، بدون هيچ اخم درهم کشيدن يا دندان به هم فشردن روي هم بگوييد: «دخترکم! مي‌داني پفک ممنوعه»، 75 درصد پيام‌هاي ما غيرکلامي هستند. مراقب باشيد بچه‌ها بهتر از ما بزرگ‌ترها اين حرف‌هاي بي‌کلام را مي‌شنوند. در مقابل اصرار او و فريادش تکرار کنيد: «قبل از شام هله‌هوله ممنوعه» و باز هم و باز هم نه! نه! ممنوعه. وارد بحث فرسايشي نشويد، دنبال کارتان برويد و مدام خود را آرام کنيد. نق زدنش را ناديده بگيريد. البته تا جايي که به خود يا ديگران صدمه نزند. بعضي بچه‌ها به خود آسيب مي‌زنند. اگر کودکتان به خودش صدمه مي‌زند، حتما بايد روش تنبيه را عوض کنيد چون روش ناديده گرفتن کمکتان نمي‌کند و در اولين فرصت کودک را به روان‌پزشک نشان دهيد زيرا شايد مشکل اضطرابي يا... داشته باشد.
مراقب باشيد؛ بي‌اعتنايي، يک روش تنبيهي و اجراي آن سخت است و حوصله فراوان ميخواهد. بچه‌ها به يادآوري قوانين نياز دارند اما فراموش نکنيد خانه پادگان نيست. پس با او وارد جنگ و دعوا نشويد. اگر حس مي‌کنيد در حقش بي‌عدالتي مي‌کنيد، حتما بايد کارهاي خود را بررسي کنيد شايد در جايي ديگر بي‌انصافي‌هايي در حقش کرده‌ايد.
کوتاه صحبت کردن مهم است. جاي بحث نيست، فقط هشدار کوتاهي بدهيد و وارد عمل شويد: «علي جان! يک ساعت تماشاي تلويزيونت داره تموم مي‌شه.» اگر چانه زد و خواست وارد بحث شود، بلافاصله بگوييد: «اگر چانه بزني، از بستني عصرانه هم خبري نيست. جاي تو بودم بيخودي خوردن بستني را از دست نمي‌دادم.»
يادتان باشد براي قاطع رفتار کردن، بايد مادر، پدر، مادربزرگ و همه افرادي که در تماس زياد با بچه هستند، يکسان عمل کنند. اگر شما معتقديد دخترتان حق پفک خوردن ندارد، نبايد پدرش يا مادربزرگش به او پفک بدهند يا بگويند ما مي‌خواهيم برايت بخريم، مامانت نمي‌گذارد. چون هرگونه ناهماهنگي در بين شما باعث شکل‌گيري بدرفتاري بچه‌ها مي‌شود. قانونمند بودن خانه به همه شما آرامش مي‌دهد و همه از زندگي لذت مي‌بريد. امتحان کنيد و موفقيت‌ها و شکست‌هايتان را با ما در ميان بگذاريد.
با «آداب تربيت» همراه شويد
چند هفته است ستون «آداب تربيت» درباره «والدگري مثبت» چاپ مي‌شود. بي‌ترديد تضارب آرا و تعامل انديشه‌ها و عقايدمان به عنوان والديني که دست‌اندرکار رشد و پرورش کودکان امروز هستيم، مي‌تواند براي هر کدام ما تجربه‌هاي مفيد و کارآمدي به ارمغان آورد. ستون «آداب تربيت» مکاني است براي پاسخگويي پرسش‌ها و نظرهاي تربيتي شما والدين عزيز.
از والدين بزرگواري که با ارسال پيامک از مطالب «آداب تربيت» تشکر يا انتقاد کرده بودند، قدرداني مي‌کنيم و از آنها مي‌خواهيم در صورت تمايل، به همراه پرسش‌هايشان، عکس‌هاي کودکان‌شان را هم براي چاپ در «سلامت» بفرستند.
پرسش درباره «آداب تربيت»
4608***0911: سلام، من مامان شنتياي 5/2 ساله هستم، اگر هنگام بازي، بچه‌هاي ديگر اسباب بازي پسرم را بگيرند، فقط گريه مي‌کند و اصلا نمي‌تواند از خودش دفاع کند. براي خواستن هر چيزي گريه مي‌کند. واقعا نمي‌دانم چه کنم؟ با او صحبت و حتي دعوايش کرده‌ام ولي بي‌فايده است. لطفا راهنمايي‌ام کنيد، ممنونم.
9443***0912: سلام. من مادر اميرعلي 5/2 ساله هستم. مشکلم اين است که پسرم کمي لجباز و پرخاشگر شده و گاهي وسايلش را پرت مي‌کند. در ضمن هنوز خوب صحبت نمي‌کند. باسپاس فراوان
1720***0913: اميدوارم اين ستون دلنشين ادامه داشته باشد.
5735***0939: سلام. دختر 15سالهاي هستم. همسن و سالهاي من هميشه وقتي بيرون مي‌روند حداقل آرايش کمرنگي مي‌کنند اما من هيچ‌وقت اجازه اين کار را ندارم. از شما خواهش مي‌کنم در مطالب تربيتي به مادراني مثل مادر من بگوييد: «هر نوجواني دوست دارد بهتر و بيشتر ديده شود.»
9760***0936: سلام، پسر 7 سالهاي دارم که از پاسخ دادن به سؤال‌هاي جنسي که زياد برايش پيش مي‌آيد، ناتوانم. لطفا ما را راهنمايي کنيد.
نرگس.م
با سلام خدمت شما. کودک 5/2 سالهاي دارم که براي رسيدن به خواسته‌هايش يا موقع هيجان‌زده شدن، خود را کتک مي‌زند و به پرتاب اجسام و شکستن آنها علاقه دارد. او چون نوه اول خانواده است بسيار مورد توجه خانواده است و هنگامي که او را از انجام عملي بازمي‌داريم، دوباره آن را انجام مي‌دهد. اسم پسرم کاميار است که عکس‌اش را هم برايتان فرستاده‌ام.
به همه پرسش‌هايي که مطرح مي‌شود در هفته‌هاي آتي جواب خواهيم داد. منتظر جواب‌هايتان باشيد.