از 3 ماه قبل که او را پيش متخصص کودکان بردم، سعي کردم به او کمتر غذا بدهم. به نظر خودم خيلي غذا نمي‌خورد اما دکتر از من خواست طي يک هفته از صبح تا شب هر چه به او مي‌دهم بنويسم. باورم نمي‌شد، اندازه يک برگه امتحاني نوشته بودم! حالا همه مي‌گويند به رژيم احتياج دارد اما چون معده‌اش گشاد شده اگر کمتر به او غذا بدهم با جيغ و بي‌قراري مجبورم مي‌کند بقيه غذا را هم به او بخورانم. آيا بايد او را پيش متخصص تغذيه ببرم يا کودکان؟ لطفا کمکم کنيد.
81****0911272
فرض کنيد گياهي داريد که وظيفه مراقبت از آن به عهده شماست. اگر بيش از حد به آن آب دهيد، چه مي‌شود؟ ريشه‌اش آسيب مي‌بيند و حتي ممکن است اگر دير به دادش برسيد، خشک شود. همه پدرومادرها هم وظيفه خود مي‌دانند مراقب وضعيت سلامت بچه‌هايشان باشند ولي گاهي راه را اشتباه مي‌روند. همان‌طورر که مادر پگاه 5/2 ساله کمي راه را اشتباه رفته است. او مثل خيلي از مادرهاي ديگر فکر مي‌کرده دختر کوچکش کم‌غذاست و با اين تصور مدام به او خوردني مي‌داده، غافل از اينکه اين فقط تصور اوست؛ همان‌طور که وقتي به پزشک متخصص کودکان مراجعه کرده و از او خواسته شده آنچه در روز به کودکش مي‌دهد بنويسد، خودش از ديدن فهرست بلندبالايي که نوشته بوده، متعجب شده است. حالا پگاه کوچک دچار مشکلاتي شده که شايد علتش اضافه‌وزن باشد. براي کم کردن نگراني اين مادر با دکتر هاتف شجاعي، متخصص تغذيه در اين باره گفت?وگو کرده‌ايم.
سلامت: آقاي دکتر! اين كودك چقدر اضافه وزن دارد؟
بچه 5/2 ساله بايد حداكثر 15 كيلوگرم وزن داشته باشد، بنابراين اين كودك 10 كيلوگرم اضافه وزن دارد. البته اين مساله تا حدي به جثه و ژنتيك هم بستگي دارد ولي حتي باوجود اين شرايط، او دچار اضافه وزن است.
سلامت: به نظر شما علت اين اضافه وزن چيست؟
يكي از دلايل اضافه وزن اين كودك مي‌تواند كم‌تحركي باشد كه علت اصلي آن معمولا والدين هستند. وقتي مادر و پدري كم‌تحرك و مدام جلوي تلويزيون و رايانه هستند، فرزند آنها هم از همين الگو پيروي مي‌كند و كم‌تحرك و دچار عواقب بعد از آن كه اضافه وزن و به خطر افتادن سلامت است، مي‌شود. گاهي مادرها براي آرام‌كردن فرزندشان به او هله‌هوله‌هاي شيرين مي‌دهند، با اين كار كالري زيادي به بدن بچه مي‌رسد. از طرفي علاقه‌مند هستند بچه‌شان رشد خوبي داشته باشد، پس علاوه بر اين شيريني‌ها، به كودك غذاي اصلي هم مي‌دهند. اين كار نيز باعث افزايش وزن كودك خواهد شد. متاسفانه در فرهنگ ما اگر كودكي زياد بخورد، خانواده خوشحال مي‌شوند و او را تشويق مي‌كنند و اين‌كار را نشانه سلامت او مي‌دانند در حالي كه اين تفكر اشتباه است.ذائقه غذايي هر فردي از كودكي شكل مي‌گيرد و در هر كشوري افراد ذائقه مخصوص به خود را دارند و حتي با توجه به اين ذائقه پرزهاي چشايي و مناطق مغزي او تطابق پيدا مي‌كنند.
سلامت: اين درست است كه مي‌گويند اگر بچه‌اي زياد بخورد معده‌اش گشاد مي‌شود؟
بله، اگر به بچه‌اي بيش از حد خوراكي داده شود، معده او بزرگ خواهد شد چون بافت معده نرم است. كودك براي پركردن اين معده هم مجبور است زياد بخورد و تا هنگامي كه معده متسع نشود، پيام سيري از مغز صادر نمي‌شود.
سلامت: بچه‌هاي زير 5 سال بايد چقدر كالري در روز دريافت كنند؟
نمي‌توان براي بچه‌هاي زير 5 سال فرمول خاصي براي دريافت كالري مطرح كرد زيرا بچه‌ها بسيار متفاوت هستند و شرايط خواب، جثه، قد، ژنتيك و ميزان فعاليت متفاوتي دارند ولي به طور كلي مي‌توان گفت اگر بيش از 2000 كالري در روز دريافت كنند، دچار چاقي خواهند شد. بايد توجه داشت كه نياز بچه‌ها در سنين 3-5/2 سالگي به انرژي زياد نيست چون جهش رشدي ندارند پس اصرار به بيش از حد خوردن آنها، غير از گشادشدن معده و به خطر افتادن سلامت، سودي ندارد.
سلامت: اين مادر خيلي نگران خوراك كودك خود بوده‌اند و حتي فكر مي‌كرده‌اند به اندازه كافي غذا نمي‌خورد، چگونه مي‌توان فهميد كودك به اندازه مي‌خورد؟
اين مادر و مادران ديگر بايد بدانند بهترين شاخص براي فهميدن اينكه بچه‌ها درست مي‌خورند يا نه، توجه به منحني رشد، وزن و منحني قد، سرحال بودن كودك (فعال‌بودن و...) و كنترل و دفع ادرار و مدفوع و دفعات اجابت مزاجشان است. اگر پزشك متخصص كودكان تشخيص دهد تمام اين موارد طبيعي است، يعني تغذيه بچه هم خوب است.
سلامت: آيا اگر پدر و مادر اين كودك او را نزد متخصص تغذيه ببرند، مي‌توان برايش رژيم تنظيم كرد؟
نه، معمولا متخصصان تغذيه كودكان زير 5 سال را ويزيت نمي‌كنند و اين كودكان فقط بايد تحت نظارت متخصص كودكان باشند و اگر اين پزشك تشخيص دهد شرايط كودكي خاص است، والدين كودك بايد به متخصص تغذيه مراجعه كنند زيرا اگر الگوي غذايي و تحرك والدين اصلاح شود، صد درصد در وضعيت سلامت كودك هم تاثيرگذار خواهد بود.
سلامت: گويا اين كودك اشتهاي زيادي دارد، اين نمي‌تواند علت مشكل باشد؟
معمولا نه، ولي اگر واقعا كودك احساس سيري ندارد و خوردن او از حد گذشته، در صورت تشخيص و تجويز متخصص كودكان، بايد آزمايش‌هايي نظير قندخون، كم‌كاري تيروييد و... برايش انجام شود.
سلامت: حرف آخر؟
اين پدر و مادر گرامي هم بايد براي اصلاح الگوي رفتاري و تغذيه‌اي‌شان به روان‌شناس كودك و بعد متخصص تغذيه مراجعه كنند و خودشان در درجه اول زندگي فعالي داشته باشند. غذاهاي سالم را بشناسند و به فرزندشان هم از همان غذا بدهند. با كودك به پارك بروند و به جاي اينكه زيرانداز ببرند و بنشينند، توپ همراه ببرند و با كودك بازي كنند و راه بروند. اصلاح و تغييرات بايد از خودمان آغاز شود تا كودك هم آنها را بپذيرد و سلامت باشد.