خداحافظي کودک و پوشک

سلامت: بحث بر سر بهترين سن آموزش توالت‌ به بچه‌ها زياد است. شما چه سني را پيشنهاد مي‌کنيد؟

آموزش توالت‌رفتن وقتي بايد انجام شود که بدن کودک از لحاظ فيزيکي آمادگي پذيرش آن را داشته‌باشد. يک نوزاد نمي‌تواند دفع خود را کنترل کند و حتي نمي‌فهمد خودش را خيس کرده اما کمي که بزرگ‌تر مي‌شود، از خيس بودن پوشکش احساس ناراحتي مي‌کند چون از آن آگاه مي‌شود. پس تا آگاهي پيدا نشود، نمي‌توان انتظار کنترل را داشت. به مرور توانايي‌ مثانه‌ بچه‌ها براي نگهداري ادرار افزايش مي‌يابد و روز تعداد دفعشان کمتر مي‌شود. کودکان از 18 ماهگي به بعد، کم‌کم ياد مي‌گيرند که خود را کنترل کنند. بيشتر کودکان بين 2 تا 3 سالگي آمادگي اين مهارت را دارند ولي بچه‌هايي هم هستند که در 20 ماهگي کنترل دفع خود را در روز پيدا مي‌کنند. والدين نبايد تحت‌تاثير حرف‌هاي مردم قرار بگيرند؛ اگر کسي مي‌گويد کودک من در يک سالگي به تنهايي توالت مي‌رفت، به اين معني نيست که خود کودک اين کنترل فکري و فيزيکي را داشته، بلکه يعني آن پدر و مادر متوجه حالت‌هاي کودک خود مي‌شده‌اند و او را به دستشويي مي‌رسانده‌اند. کودک بايد به‌تدريج اين مهارت نسبتا پيچيده را ياد بگيرد، نياز به توالت رفتن را درک کند و بتواند خود را تا رسيدن به دستشويي و خارج کردن لباس نگه دارد.

سلامت: آموزش صحيح توالت‌رفتن چگونه است؟

اول لازم است به فرزندتان در مورد اين قضيه توضيح دهيد و مثلا بگوييد ادرار و مدفوع چه هستند. براي اينکه کودک گيج نشود، بهتر است ببينيد چقدر با اين واژه‌ها آشنايي دارد. حتما حالت‌هاي او را هنگام دفع مي‌شناسيد؛ وقتي گوشه‌اي کز کرده و دارد در پوشکش مدفوع مي‌کند يا حالت ادرار کردن گرفته است، به سراغش برويد و به او بگوييد که مي‌دانيد مشغول چه کاري است. اين زمان بهترين موقع آموزش مفاهيم است: «داري پي‌پي مي‌کني؟ بدو برويم پوشکتو عوض کنم. کثيف شدي، بايد بريم توالت بشورمت تميز بشي و پوشک خشک برات بپوشونم» وقتي اين داستان مرتب و چند بار در روز تکرار شود، او تفاوت بين پوشک خيس و خشک را مي‌فهمد. اگر کودکتان به شما مي‌گويد در حال ادرار يا مدفوع است، حرفش را نشنيده نگيريد زيرا او اين موضوع را گفته تا پاسخ فوري عوض کردن پوشک را بگيرد. اگر اين مفهوم را درک کند، سررشته کار را در دست گرفته‌ايد اما بايد رابطه بين احساس دفع و رفتن به توالت را بفهمد. سعي کنيد با توالت ناآشنا نباشد. هر وقت شما يا پدرش يا حتي خواهر و برادرش مي‌خواهيد به دستشويي برويد، به او بگوييد که الان احساس دفع داريد و مي‌خواهيد به دستشويي برويد. کلمات و واژه‌هايي که براي ادرار و مدفوع او استفاده مي‌کنيد، به کار ببريد. اگر دلش مي‌خواهد کليد سيفون را بزند يا از مايع دستشويي استفاده کند و با دستمال توالت خود را خشک کند، اجازه بدهيد و به او بگوييد هر وقت بزرگ شد و خواست، مي‌تواند پوشکش را کنار بگذارد و مانند شما به توالت برود. با اين مقدمه‌چيني قبلي ظرف يک تا دو هفته توالت رفتن را مي‌آموزد.

سلامت: پس اينکه مي‌گويند بايد يک هفته وقت صرف کرد درست است اما تئوري قضيه را بايد از مدت‌ها قبل به مرور برحسب درک کودک توضيح داد و بدون برنامه نمي‌شود آموزش توالت را شروع کرد.

کاملا درست است. وقتي حس کرديد آماده فراگيري اين مهارت است و وقتي مي‌گويد ادرار يا مدفوع دارد که پوشکش خشک است و هنوز آن را کثيف‌ نکرده، لازم است اين آمادگي ذهني را به او بدهيد که بزرگ شده و مي‌خواهيد برايش يک توالت پلاستيکي زيبا به عنوان جايزه بخريد تا مانند بزرگ‌ترها روي آن بنشيند و توالت کند. با ترفندهايي که اغلب والدين بلد هستند، طوري رفتار کنيد که گويا يک واقعه مهم تاريخي قرار است اتفاق بيفتد. خوشحالي کنيد و با شادي همراه کودک به خريد يک توالت برويد. پوشک‌ها را با کمک کودک جمع کنيد و بگوييد از اين به بعد فقط شب‌ها و موقع خواب از آنها استفاده مي‌کنيد. وقتي به خانه‌ آمديد، توالت را به او بدهيد و بخواهيد تا تمرين کند. دو اصل مهم «صبوري» و «تشويق‌هاي لفظي و پاداش‌هاي کوچک اما به جا» مي‌توانند به شما کمک کنند در پايان هفته از پشتکارتان نتيجه بگيريد. برخي اتفاق‌ها را ناديده بگيريد و کودک را تنبيه نکنيد به جاي اين، در حضور ديگران به‌خصوص مادربزرگ و پدربزرگ‌ها که براي بچه‌ها عزيز و مهم‌اند، بگوييد: «دختر يا پسرمون بزرگ شده و ديگه پوشک نداره و خودش مي‌ره دستشويي». جايزه و تشويق بعد از هر بار دفع در توالت فراموش نشود. اگر کودک ببيند بعد از دستشويي سيفون مي‌زنيد و دست‌هايتان را با صابون مي‌شوييد و خشک مي‌کنيد، اين کار را ياد مي‌گيرد و اين اصل بهداشتي مهم در او نهادينه مي‌شود. جايزه مي‌تواند يک ‌صابون مايع زيبا و طرح‌دار کارتوني باشد که بعد از هر بار دستشويي به عنوان پاداش از آن استفاده کند و حتما نبايد گران يا خاص باشد.