خرید رفتن یا طعم غرغر

واقعیت این است که خرید کردن به همراه کودکان برای بسیاری از والدین کاری دشوار و طاقت فرساست و گاهی پس از خرید چنان خستگی و پریشانی گریبانگیر والدین می شود که از رفتن به بازار پشیمان می شوند. اگر والدین بدانند که باید نیازهای کودک را تقسیم بندی کنند و متناسب با آن نسبت به درخواست کودک واکنش نشان دهند، کمتر دچار مشکل می شوند. باید دانست که علت تمام رفتارهای کودک از خود والدین ناشی می شود. بچه ها آینه تمام نمای والدین هستند.

رشد شخصیت کودک

حامد سیامکی خبوشان ،کارشناس ارشد روان شناسی ،می گوید: خرید کردن چه به تنهایی و چه همراه والدین یکی از فرآیندهای اجتماعی شدن و رشد شخصیت کودک است. مشاهده کنش والدین و نحوه تعاملات آن ها با فروشندگان و افراد غریبه در سازگاری اجتماعی کودک با دیگران بسیار موثر است. الگوی خرید به 2 بخش قابل تفکیک است. یکی خرید با والدین و دیگری خریدی که به تنهایی انجام می شود. باید دانست کودکان در زمینه های مختلف آینه تمام عیار والدین هستند و خرید به عنوان یکی از شاخص های تعاملات اجتماعی است که می تواند جرات مندی، تصمیم گیری، اراده و قانع بودن را در کودک شکل دهد.

کودکی که به همراه والدین به خرید می رود ضمن دریافت محرک های دیداری و شنیداری از محیط به نحوه گزینش کالاها و توجه همه جانبه به کالاها، نحوه درخواست از فروشنده، نحوه ارائه پول، نپذیرفتن کالاهای غیرضروری، چانه زدن ، دریافت مانده پول، ارزش گذاری کالا از نظر قیمتی و کیفیت، نگهداری از پول به هنگام خرید و نحوه مقایسه کالاهای شبیه به هم را یاد می گیرد. ضمن این که داشتن مهارت خرید کردن توسط کودک در مراحل بعدی زندگی، رشد تکمیلی شخصیت وی محسوب می شود و پس از آن خرید با حضور مستقیم و یا غیرمستقیم والدین انجام می شود. سرزنش نکردن کودک به هنگام خرید، احترام گذاشتن به انتخاب های کودک و نظرخواهی به هنگام خرید باعث افزایش اعتماد به نفس کودک می شود.

استفاده از بازارهای متنوع خرید براساس نیازمندی ها، صحبت کردن درباره علل انتخاب در شکل گیری و رشد تفکر و عقلانیت کودک نقش بسیار موثری دارد و تمام این اتفاقات به طور ناخودآگاه در او رخ می دهد. وی با بیان این که در هنگام خرید کردن بچه ها می توانند پنهان کاری، پرتوقع بودن، دروغ گویی و ... را بیاموزند، می گوید: کودکان در هنگام خرید از بزرگ ترها می توانند رفتاروگفتارمتناقض و نادرست بسیاری بیاموزند.

پافشاری و اصرار کودک برای خرید

یکی از شایع ترین شکایات والدین به هنگام خرید با کودکان این است که کودکان اصرار و پافشاری زیادی برای خرید وسایل یا اسباب بازی یا پوشاک می کنند و آن ها را به دردسر می اندازند. توجه نشان دادن به تقاضای کودک و اجابت سریع درخواست های او باعث تثبیت این رفتار در کودک می شود.از طرفی دادن وعده و وعید بسیار از سوی والدین، شرط گذاری نکردن و موکول نکردن تامین نیاز کودک به آینده از جمله عواملی است که باعث می شود این رفتار کودک ادامه پیدا کند.

هماهنگی پدر و مادر به هنگام تصمیم گیری برای خرید و احترام گذاشتن آن ها به نظر یکدیگر و انتخاب مناسب مکان های خرید از دیگر عوامل بازدارنده بهانه گیری های کودک است

نیازهای کودک

والدین بهتر است نیازهای کودک را در 3 زمینه طبقه بندی کنند: «غیرمهم و غیرضروری» ، «مهم، غیرضروری» و «مهم و ضروری» . والدین باید متناسب با این نیازها واکنش مناسبی نشان دهند. والدین برای برآوردن نیازهای دسته اول با بیان این که «فعلا نیاز نداری، ضرورتی ندارد بخری» باید کودک را نسبت به غیر مهم و غیرضروری بودن نیازش آگاه کنند و قاطعانه«نه» بگویند. درباره نیازهای مهم و غیرضروری والدین باید با جملاتی مثل «الان وقتش نیست» یا «الان نیاز نداری» برآوردن آن را با توجه به صلاحدید خود و به طور منطقی به تعویق اندازند. والدین هم چنین می توانند محتاطانه خرید یک کالای دیگر را جایگزین خواسته کودک کنند درباره نیازهای مهم و ضروری هم باید والدین حساب شده و منطقی خرید کنند.

راهکارها

بدیهی است هماهنگی پدر و مادر به هنگام تصمیم گیری برای خرید و احترام گذاشتن آن ها به نظر یکدیگر و انتخاب مناسب مکان های خرید از دیگر عوامل بازدارنده بهانه گیری های کودک است.گفت و گو درباره خریدهای غیرضروری و نخریدن بعضی وسایل به کودک یاد می دهد که او هم می تواند از برخی نیازهایش چشم پوشی کند.طبیعی است که والدینی که خود به خرید فراوان علاقه دارند و دائم در حال خرید وسایل غیرضروری هستند، نمی توانند توقع داشته باشند کودکشان رفتار دیگری در پیش بگیرد.گاهی والدین با عملکرد خود، کودک را به انجام رفتار نامناسب و بهانه گیری در خرید ترغیب می کنند.

والدینی را درنظر بگیرید که هر بار که به بازار می روند، بدون دلیل و بدون توجه به نیاز کودک برای او خرید می کنند . این کودک در طول زمان پرتوقع می شود و همواره باید با خرید کردن مرکز توجه باشد.هم چنین والدین باید قبل از رفتن به بازار برای خرید هدف گذاری کنند. به کودک بگویند کجا می روند و چه چیزی می خواهند بخرند. خرید کردن بدون هدف، آفت است و بسیاری از بهانه گیری های بچه ها از همین نقطه شروع می شود.

اگر کودک به چیزی نیاز دارد می گوییم فلان چیز را می خریم اما اگر نیازی ندارد لازم نیست چیزی بگوییم. او فقط قرار است بداند کجا می رویم و چه چیزی می خریم.به طور کلی تامین سریع نیازهای غیرضروری کودک خود به خود باعث افزایش سطح توقع در وی می شود.

مادران و دختران

سیامکی خبوشان درباره بهانه گیری های دختران برای استفاده از وسایل مادر، بهانه گیری های دایمی به هنگام خرید، حسادت و رقابت شدید در خرید با مادر تصریح می کند: باید دانست کودک از 4.5تا 7 سالگی درصدد الگوبرداری از والدین است و حس حسادت و رقابت کودک با مادر باعث تثبیت شخصیت روانی وی می شود. این تمایلات و احساسات کودک باید بروز پیدا کند اما نباید باعث باج دهی به کودک شود.کودک را به چشم رقیب دیدن و مقایسه مادر و دختر توسط بزرگ ترها در اغلب موارد حس حسادت را در کودک تقویت می کند. به عنوان مثال مردی برای دختر کوچکش تولد می گیرد اما برای خانمش هم هدیه می گیرد وقتی می پرسند چرا؟ پاسخ می دهد: «اگر مادر نبود که دختری هم در کار نبود».

شنیدن این جمله توسط دختر حس حسادت او را تحریک می کند و او همواره سایه مادر را به عنوان رقیب بالای سر خود می بیند. کنترل احساسات توسط پدر و مادر به هنگام خرید، احترام به احساسات کودک، سرزنش نکردن او به علت داشتن آن احساسات ، داشتن قاطعیت به هنگام تصمیم گیری، مقایسه داشته های کودک با دیگران به هنگام بهانه گیری و معرفی نیازهای ضروری و غیرضروری به کودک از دیگر راهکارهای اساسی است که در کاهش بهانه گیری بچه ها به هنگام خرید کارساز است.این روان شناس و مشاور با اشاره به این که متاسفانه در بسیاری از مواقع خانواده ها برای آرام کردن کودکان یا قطع بهانه گیری یا خاتمه دادن به موضوعی که فعلا وقتش را ندارند، برای او خرید می کنند تاکید می کند: بچه ها معمولا به خوبی این موضوع را درک می کنند اما در طول زمان این خریدها ارزش خود را از دست می دهد و جذابیتی برای آن ها ندارد.

به طور کلی باید اذعان کرد واکنش بچه ها در هنگام خرید همان چیزهایی است که از پدر و مادر الگو گرفته اند و والدین شاکی باید علت رفتار کودک بهانه گیر را در خود جستجو کنند

خرید به طور مستقل

خرید مستقل کودک از 3 سالگی با حضور پدر و مادر آغاز می شود به طوری که پول دست کودک باشد و او خرید کند. خرید از سوپرمارکت ها یکی از فعالیت های روزمره خانواده هاست که می توان از آن، برای آموزش نکات متعددی به کودک سود برد. خرید مخصوصاً زمانی می تواند بسیار مۆثر باشد که طی آن به کودک نام افراد و اشیا را آموزش دهید و او را با مکان های جدید نیز آشنا کنید.

البته نکات مهمی را باید در نظر گرفت:

*وسایلی را که انتخاب می کنید، در اختیار کودک قرار دهید تا آن ها را لمس کند و با جنس اشیا آشنا شود.

* به کودک یاد دهید هنگام ورود به مغازه و خروج از آن، لفظ «سلام» و «خداحافظ» را به کار ببرد.

* بهتر است خرید با این شیوه در مورد دختران و پسران با درنظر گرفتن شرایط محیطی انجام شود. به عنوان مثال پیشنهاد می کنیم والدین دختر را برای خرید نان به صف نانوایی نفرستند.

به طور کلی باید اذعان کرد واکنش بچه ها در هنگام خرید همان چیزهایی است که از پدر و مادر الگو گرفته اند و والدین شاکی باید علت رفتار کودک بهانه گیر را در خود جستجو کنند.