پيشگيري و درمان بيماري‌هاي دهان و دندان از دوران نوزادي و کودکي تا بلوغ به‌وسيله متخصصان اين رشته انجام مي‌شود. کودکان مراجعه‌کننده ممکن‌است دچار مشکلات ذهني، جسمي يا روحي‌رواني نيز باشند...
يک متخصص دندان‌پزشکي کودکان و نوجوانان بايد خصوصيات مراحل مختلف سني کودک را بداند، از تکامل شخصيت و نحوه رفتار با کودک و نوجوان آگاهي کامل داشته‌باشد و بتواند براي برقراري ارتباط کلامي و رفتاري صحيح و مناسب با کودک و نوجوان از تکنيک‌هاي صحيح روان‌شناسي استفاده کند.
در اين رشته تخصصي، در واقع هدف تامين سلامت کودک است. اگر در زمان‌هاي گذشته دندان‌پزشکي به معناي کشيدن دندان کودک بود چون اين دندان‌ها مي‌افتند، ديگر اين تصور جايگاهي ندارد. امروزه دندان‌پزشکي کودکان بر پيشگيري از بيماري‌هاي دهان و دندان تاکيد دارد.
بهترين زمان براي آغاز برنامه پيشگيري براي کودک، قبل از تولد اوست. زوجي که منتظر فرزند هستند (به خصوص فرزند اول) بهتر است به توصيه‌هاي دندان‌پزشک براي پيشگيري از مبتلا نشدن کودک به پوسيدگي دندان عمل مي‌کنند و بهتر با نيازهاي بهداشتي نوزاد آشنا مي‌شوند.
اولين ملاقات دندان‌پزشکي کودک چه موقع بايد باشد؟
در گذشته معمولا اولين ملاقات دندان‌پزشک با کودک تا زمان مدرسه رفتن به تعويق انداخته مي‌شد مگر در صورت بروز مشکلاتي مثل پوسيدگي دندان، درد و عفونت، صدمه‌ها و ضربه‌هاي وارد بر دندان‌ها، اما امروزه اين زمان براي مراجعه کودک بسيار دير است.
در سال 1986، انجمن دندان‌پزشکي کودکان آمريکا توصيه کرد اولين ملاقات کودک با دندان‌پزشک بايد در 6 ماهگي يعني زمان رويش اولين دندان شيري، اتفاق بيفتد و نبايد به ديرتر از 12 ماهگي موکول شود. اين کار فوايد زيادي دارد؛ مثلا به مادر به عنوان مراقب اصلي کودک آموزش داده مي‌شود که در صورتي که ميکروب مولد پوسيدگي در دهان والدين وجود داشته باشد، مي‌تواند از طريق بوسيدن، غذاي مشترک و... به نوزاد منتقل شود. در اولين ملاقات دندان‌پزشک در مورد عادت‌هاي دهاني نوزاد مثل مکيدن انگشت، پستانک و... نيز به والدين توضيح مي‌دهد. نکته مهم اين است که در 6 ماهگي، کودک در حالي معاينه مي‌شود که هيچ‌گونه پوسيدگي دنداني‌اي ندارد و مي‌توان با آموزش‌هاي لازم به والدين، مانع به وجود آمدن پوسيدگي‌هاي زودرس دوران کودکي که متاسفانه در کودکان زير 3 سال شايع است، شد. دليل اصلي به وجود آمدن اين نوع پوسيدگي که نوزادان و کودکان خردسال را درگير مي‌کند، مصرف مکرر مايعات حاوي قند مانند آبميوه‌ها، آب قند، نوشيدني‌هاي شيرين، نوشابه‌هاي گازدار، شير گاو و شيرخشک مخصوصا با شيشه شير و در زمان خواب است. وقتي اين مايعات با شيشه شير در زمان خواب به کودک داده مي‌شود، اطراف دندان‌هاي پيشين فک بالا تجمع پيدا مي‌کند و محيط بسيار خوبي براي رشد ميکروب‌هاي پوسيدگي‌زا به وجود مي‌آورد که با توجه به کم‌بودن جريان بزاق در طول خواب، مي‌تواند باعث تخريب سريع و شديد دندان شود. اگر شيرمادر نيز به مدت طولاني و بدون محدوديت هنگام خواب به کودک داده شود دندان‌ها را پوسيده مي‌کند. گاهي والدين دليل به وجود آمدن اين پوسيدگي را به قطره آهن نسبت مي‌دهند در حالي که اين تصور اشتباه است و قطره آهن فقط پوسيدگي‌هاي از قبل موجود را رنگي و نمايان مي‌کند.
توصيه‌هاي انجمن دندان‌پزشکي کودکان آمريکا
کودکان نبايد در حالي که شيشه شير در دهان دارند به خواب بروند و بايد از تغذيه مکرر با شيرمادر به صورت شبانه و بدون محدوديت بعد از رويش اولين دندان شيري، خودداري شود. والدين بايد کودک خود را بعد از يک سالگي به استفاده از فنجان براي نوشيدن تشويق کنند و شيشه‌شير کنار گذاشته‌شود. نبايد مدام از شيشه يا فنجان‌هاي درپوش‌دار حاوي نوشيدني شيرين استفاده کرد. والدين بايد مسواک زدن کودک را به محض رويش اولين دندان شروع کنند به طوري که مسواک زدن از برنامه‌هاي عادي بهداشتي کودک شود. اين کار را مي‌توان با پيچاندن گاز مرطوب به دور انگشت و پاک‌کردم ملايم لثه و دندان‌ها انجام داد. مي‌توان مسواک نرم و مرطوب را که اندازه‌اش با دهان نوزاد تناسب دارد بدون خميردندان هم استفاده کرد. اولين ملاقات و مشاوره دندان‌پزشکي کودکان را نبايد ديرتر از 12 ماهگي کودک انجام داد.
دندان‌پزشک بايد هنگام معاينه دهان کودک تمام نکته‌هايي که پدر و مادر از آن بي‌اطلاع‌اند نيز يادآوري کند و اگر اهميت سلامت دهان و دندان کودک را به والدين توضيح دهد، بيشتر براي انجام مراقبت‌هاي بهداشتي راغب خواهندشد و حداقل اينکه دندان‌پزشک تعهد خود را براي آموزش کودک و والدين انجام داده است.