پسر 17 ماهه‌ام را نزد پزشک بردم و با نااميدي و ناراحتي گفتم حتي مامان و بابا هم نمي‌گويد. دکتر از زمان به حرف آمدن خودم و شوهرم پرسيد و يادآور شد که در برخي خانواده‌ها بچه‌ها دير به حرف مي‌آيند و خلاصه اينکه هنوز دير نشده و جاي نگراني نيست و مراقب باشم به سفارش بزرگ‌تر‌ها تخم‌کبوتر به فرزندم ندهم که بي‌فايده است...
اگر شما هم مثل من نگران دير به حرف آمدن فرزندتان هستيد، گفت‌وگوي ما را با دكتر رامين مظفري، متخصص اطفال و عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي علوم پزشكي تهران بخوانيد تا در مورد اين موضوع اطلاعاتي کسب کنيد.
سلامت: آقاي دکتر! کودکان از چه سني حرف زدن را آغاز مي‌کنند؟
تكلم، گفتار، زبان و صحبت، عالي‌ترين بخش تكامل كودك هستند. اين مهارت را كودكان از 6 تا 8 ماهگي براي اولين‌بار به دست مي‌آورند. البته قبل از آن تن گريه و صداي شيرخوار مفهوم خاصي دارد و مادر به‌تدريج متوجه مي‌شود هر بار مفهوم گريه نوزاد چيست و دليل آن از گرسنگي است يا درد يا نياز به تعويض پوشك و... از 6 ماهگي به بعد، شيرخوار بيان كلمه‌هايي مانند «دا»، «قا»، «با»، که يك سيلابي‌اند، آغاز مي‌كند. در 8 ماهگي كلمه‌هايي كه بيان مي‌كند دوسيلابي مي‌شوند مثل «دادا»، «قاقا»، «بابا» و...حتي ممكن است در اين سن شيرخوار كلمه‌هايي را كه مادر و پدر به كار مي‌برند، به صورت نامفهوم تكرار كند. در يك سالگي، انتظار مي‌رود كودك 3 كلمه مانند بابا، دد، قاقا كه هر يك مفهومي خاص دارند بگويد. از يک سالگي به بعد، كلمات مامان و بابا را به صورت اختصاصي براي پدر و مادر استفاده و تا 15 ماهگي 6 كلمه ادا مي‌كند و در
18 ماهگي دامنه لغات او افزايش مي‌يابد و به 30 كلمه مي‌رسد. جمله‌هاي 2 كلمه‌اي مانند «بابا كو» و «اين چيه» را از 2 سالگي به بعد مي‌تواند بگويد و به‌تدريج كه دامنه وسعت كلماتش بيشتر مي‌شود، صحبت كردن هم روان‌تر خواهد شد و مي‌تواند از
5/2 تا 3 سالگي جمله‌هاي 3 كلمه‌اي بسازد.
سلامت: اين روند عموميت دارد و در تمام کودکان صدق مي‌کند؟
اين روند در بيشتر كودكان ديده مي‌شود اما به هر حال قانون کلي نيست و در مورد همه صدق نمي‌کند. در برخي خانواده‌ها كودك با تاخير به حرف مي‌افتد. معمولا كودكاني كه در خانواده‌هاي پرجمعيت زندگي مي‌كنند و برادر و خواهر دارند، زودتر شروع به حرف‌زدن مي‌كنند اما كودكان تك‌فرزند كه در خانواده‌هاي كم‌جمعيت زندگي مي‌كنند، ديرتر به حرف مي‌آيند.
سلامت: اين تاخير تا چه زماني و در چه شرايطي طبيعي است؟
تاخير در حرف‌زدن تا 3 سالگي طبيعي است و به گفتاردرماني نيازي ندارد اما اگر بعد از اين سن كودك به حرف نيامد يا دچار مشكلاتي در گفتار و اداي كلمات يا جمله‌سازي يا تكرار برخي كلمات و لكنت زبان بود، بايد حتما به متخصص اطفال، روان‌پزشك يا روان‌شناس و گفتاردرمانگر مراجعه كرد.
سلامت: اگر تاخير در تکلم طبيعي نباشد، نشانه چه مشکلي است؟
شايع‌ترين دليل تاخير گفتاري، سابقه خانوادگي است اما برخي اختلال‌ها به خصوص اختلال‌هاي شناختي مانند اوتيسم مي‌توانند خود را با تاخير در حرف‌زدن بروز دهند.
سلامت: از کجا بفهميم تاخير در به‌حرف افتادن فرزندمان طبيعي است يا نه؟
صحبت با كودك و صحبت خواستن از او و طرح سوال‌هايي مانند «توپت كو؟»، «اين چيه؟» يا نشان دادن تصوير و درخواست از كودك براي بيان نام حيوان يا حتي تكرار صداي آن در به حرف آمدنش موثر است. كودكي كه قدرت شناخت دارد و متوجه سوال‌هاي مادر و پدر مي‌شود و تلاش مي‌كند به آن پاسخ دهد، دچار مشكل نيست اما كودكي كه قدرت شناخت ندارد و اصلا متوجه سوال نمي‌شود، ممكن است دچار اختلال‌هاي رواني باشد و دير صحبت كردن او نشانه مشكل است.
سلامت: لطفا مهارت‌هايي را عنوان کنيد که در سريع‌تر به حرف آمدن کودک موثر باشد.
نشان دادن تصوير و گوش دادن به آهنگ و شعر به كودك كمك مي‌كند اداي كلمات را آغاز و سريع‌تر صحبت كند. والدين مي‌توانند با فرزندشان صحبت کنند و از او بخواهند به آنها جواب دهد.
سلامت: مي‌گويند مصرف تخم کبوتر و بلدرچين براي زبان باز کردن يا براي درمان لکنت خوب است.
نه، اينها هيچ تاثيري ندارند و اگر والدين آگاهي و اطلاعات خود را بالا ببرند و بدانند مکانيسم صحبت کردن چگونه است و اين روند تکاملي جز با تکرار و تمرين به دست نمي‌آيد، از خوددرماني‌هاي اين‌چنيني پرهيز مي‌کنند. براي لکنت زبان هم که اختلالي چند بعدي است فقط گفتار درماني توصيه مي‌شود. البته اگر کودک اضطراب دارد يا والدين مشکلات رفتاري دارند بهتر است از روان‌پزشک کودک هم کمک بگيرند.