تشنج، تغییر ناگهانی فعالیت حرکتی در فرد است كه ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و در کودکان شایع است. یکی از شایع‌ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌های مغزی) ايجاد مي‌شود.
تشنج چیست؟
تشنج، تغییر ناگهانی فعالیت حرکتی در فرد است كه ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و در کودکان شایع است. یکی از شایع‌ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌های مغزی) ايجاد مي‌شود. تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان ۱ تا ۵ سال رخ می‌دهد، هرچند گاهی قبل از یک سالگی یا بعد از ۵ سالگی هم دیده می‌شود. در برخی خانواده‌ها تشنج بسیار شایع‌تر بوده که به علت استعداد ژنتیک است. تشنج ناشی از تب معمولا با افزایش سریع درجه حرارت بدن رخ می‌دهد. البته گاهی نیز کودک در ابتدا دچار تشنج شده و پس از آن والدین متوجه وجود تب در کودک خود می‌شوند. بعضی از والدین هيچ پيش فرضي درباره تشنج ندارند و حتی در صورت بروز علائم آن متوجه نمی‌شوند. بنابراين به طور خلاصه به بعضی از علائم آن اشاره می‌شود: در گروهی از بیماران هنگام تشنج ابتدا هوشیاری آنان از بین رفته، سپس دچار انقباضات عضلات می‌شوند که معمولا حدود ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد. در این زمان بعضی از بیماران دچار کبودی صورت (به اصطلاح سیانوز) یا انحراف چشم‌ها به سمت بالا و عقب می‌شوند. انقباضات باعث خم شدن و قوس برداشتن بدن می‌شود و پس از آن بیمار به طور متناوب دچار حرکات انقباض و انبساط عضلات می‌شود که به صورت لرزش‌های پرشی تند دیده می‌شود. در انتهای این علائم معمولا وضعیت تنفس بیمار به حالت قبل بازگشته و کبودی بیمار نیز از بین می‌رود. بیماران بزرگ‌تر در پایان ممکن است دچار بی‌اختیاری ادرار شوند. پس از تشنج ممکن است بیمار دچار خواب آلودگی و بی‌حالی شود. آنچه ذکر شد کامل‌ترین و معمول‌ترین علائم تشنج به خصوص هنگام تب است وگرنه بسیاری از بیماران ممکن است این علائم را به صورت کامل یا بعضی از آنها را تجربه کنند.
هنگام تشنج چه کنیم؟
هنگامي که کودک دچار تشنج می‌شود به هیچ وجه استرس نداشته باشيد. آرامش خود را حفظ کرده و كنار کودک خود بمانید. کودک را به یک طرف بخوابانید تا در صورتی که استفراغ کرد، مواد استفراغی باعث خفگی او نشود و لباس‌های او را آزاد کنید. در صورتی که قبلا پزشک برای کودک‌تان دارویی به منظور استفاده در هنگام تشنج (البته فقط به صورت مقعدی) تجویز كرده آن را با آرامش به کار ببرید. نیازی نیست دندان‌های کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد. بعضی از والدین هنگام تشنج به خصوص در همراهی با تب سعی می‌کنند او را پاشویه کنند یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچ کدام از این روش‌ها موثر نيستند. بعد از توقف تشنج اگر کودک‌تان تب داشته باشد، می‌توانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید. از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل این‌که بعضی از علل تشنج‌های بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید یا کودک را سریعا به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.
چگونه از تکرار تشنج پیشگیری کنیم؟
پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودک‌تان تجویز شده است به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع مصرف کنید. فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید. اگر کودک‌تان دچار تشنج با تب بوده در سایر موارد تب (به هرعلتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب‌برهایی مانند استامینوفن یا در صورت نیاز پروفن باشد. همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم بدون استفاده از الکل یا نمک نیز مفید است. فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودک‌تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته‌اید.