اگر والدین با شیوه های تربیتی صحیح و مناسب آشنا باشند می توانند به میزان زیادی از به وجود آمدن اختلالات رفتاری فرزندان خود بکاهند، این کاهش به معنی پیشگیری است. پیشگیری از نظر زمانی و اقتصادی کم هزینه تر از درمان است. لذا همواره والدین باید در ارتباط با فرزندانشان به فکر پیشگیری باشند.
یکی از تحولات بسیار مهمی که در دوران نوجوانی در فرزندان خانواده رخ می دهد کسب استقلال است که ریشه و اساس این استقلال در سالهای اول زندگی یعنی حدودا یک سال و نیمگی پایه گذاری می شود.
در حقیقت استفاده مداوم فرزند نوپای شما از واژه "نه" ریشه در تمایل او برای کسب استقلال دارد که شدت این رفتار آن قدر در این سن زیاد است که به آن اصطلاحا " نه یک و نیم سالگی" اطلاق می شود.
برای اینکه کودک بتواند در انجام برخی از کارهایش کم کم مستقل شود و به زندگی خود ادامه دهد بایستی به طریقی از دوره پیشین رشد یعنی نوزادی و ناتوانی مطلق فاصله بگیرد و به کسب مهارتهای جدید بپردازد. انتقال موفقیت آمیز این امر باعث بوجود آمدن تغییراتی در مفهوم خویشتن می شود که این کار چندان ساده نیست و بدون کمک والدین آگاه کودک به چنین مرحله ای نمی رسد. لذا کودک جهت سازگاری با محیط نیاز دارد که تجربه کند که البته این تجربه کردنها و همچنین نه گفتنهای دایمی که گاه در چشم والدین شکل لجاجت را به خود می گیرد ، توام با دشواری هایی برای والدین است. لذا در ادامه روشهایی برای کنار آمدن با آن ارایه می گردد:
تمایل فرزندتان به استقلال می تواند به مفهوم این باشد که رفتارهای منفی و غیر عاقلانه بسیار زیادی از او سر می زند که باعث گیج شدن و یا حتی بدتر از آن باعث عصبانیّت و رنجش شما می شود.
برخی از این رفتارها عبارتند از اجازه ندادن به شما برای آویختن کیف مدرسه، پس زدن غذای که هفته گذشته به شدت به آن علاقه داشته و اصرار کردن به شما برای انجام یک کار غیر ممکن مانند پیدا کردن اسباب بازی که بتواند آن را همه جا با خودش همراه داشته باشد.
در برخی از کودکان این مرحله چندان طولانی نمی شود اما در برخی دیگر این رفتارها را تا ماهها و یا حتی در تمام دوران کودکی خود ادامه می دهند که کنار آمدن با این موضوع برای بسیاری از والدین دشوار است.
اطلاع از اینکه این رفتارها جز روند طبیعی رشد بچه هاست می تواند مهم باشد.کودکان در واقع با این اقدامات، یافته های جدید خود را که می تواند به یک استقلال جدید ختم شود امتحان می کنند.
اگر سعی کنید در ابتدای دوران نوپایی فرزندتان، منزل تان را ایمن کنید تا از شدت مشکلات تان بکاهید برای اعصاب خودتان و البته ایمنی فرزندتان بسیار مفید خواهد بود
اقدامات مثبت
در ضمن تنظیم وعده های منظم غذایی و خواب می تواند بسیار موثر باشد زیرا از خستگی یا گرسنگی مفرط فرزندتان و نق زدنهای کودکتان جلوگیری می کند.
به شدت مراقب باشید که استفاده از کلمه "نه" را در صحبت هایتان به کمترین مقدار ممکن برسانید تا جایی که می توانید درخواست های خود را به طور مثبت مطرح کنید مانند:" دوچرخه ات را در پیاده رو بگذار" به جای اینکه بگویید" داخل خیابان نرو"
اگر می خواهید درخواستی را نپذیرید از عباراتی نظیر" چه فکر خوبی بعدا آن را انجام می دهیم" به جای "نه لازم نکرده الان سرم به شدت شلوغ است و وقت انجام این کار نیست" استفاده کنید.
اگر فرزندتان لجباز و کله شق است و گاهی با شما مشاجره می کند، تا جایی که می توانید صبور باشید و به یاد داشته باشید که این دوران برای همیشه ادامه نخواهد داشت. بچه ها نیاز دارند تا جایی که ممکن است کارهایی را برای خودشان انجام دهند لذا سعی نکنید بیش از حد کنترل شان کنید مثلا ممکن است به جای نشستن در صندلی مخصوصش در اتومبیل شروع به بالا رفتن از آن کند در این موقعیت شما نباید عصبانی شوید تنها یک بار به وی هشدار دهید که بر سر جایش بنشیند اگر قبول کرد که هیچ؛ در غیر این صورت اقدام به زور نکنید بلکه به او تذکر دهید که" یا همین الان در صندلی ات می نشینی یا اینکه مجبوری اینجا تنها بمانی و من می روم" احتمالا با این پیشنهاد فرزندتان بر سر جایش مستقر می شود.
اگر در جایی به دلیل خاصی مثل حفظ سلامتی کودک مجبور به استفاده از کلمه "نه" هستید آن را با نرمی و ملایمت بگویید. بدون آنکه عصبانی شوید منظورتان را به او برسانید. برای کودکان کمی بزرگتر ممکن است مجبور باشید عکس العمل خاصی را نشان دهید مثلا او را از دو شاخه برق دور کنید و در عوض وسیله ای برای بازی کردن به او بدهید تا حواسش پرت شود.
از تاکتیکهای هوشمندانه استفاده کنید مثلا در بسیاری از موارد گفتن" حاضرم در بستن بند کفش با هم مسابقه بدهیم " خیلی بهتر از این است" بند کفشهایت را ببند" جواب می دهد.
به کودکتان گزینه های بیشتری را پیشنهاد دهید تا مشاجرات به حداقل برسد و پاسخ " نه" نشنوید. مثلا " دوست داری پیراهن قرمزت را بپوشی یا شلوار مشکی ات را؟" یا " سیب می خوری یا پرتقال؟"
وقتی رفتار مناسبی از خود نشان می دهد از او قدردانی کنید تا مشوق انجام این کار در آینده باشید. یکی از مهمترین تکنیکها در مواجهه با کودکان نوپا استفاده از تکنیک حواس پرت کردن است تا جایی که ممکن است از این روش استفاده کنید تا جلوی بسیاری از مشاجرات گرفته شود مثلا" فکر می کنم صدای ماشین بابات میاد" و یا شروع به خواندن یک شعر کودکانه با صدای رسا کنید.
سعی کنید زمانی که کودکتان "نه " می گوید به او نخندید هر چند ممکن است به نظرتان جذاب باشد ولی اثرات بعدی آن جبران ناپذیر خواهد بود.
هر وقت فرصت پیدا کردید درباره اینکه چرا برخی رفتارها پذیرفتنی نیست برایش توضیح دهید هر چه که به تدریج فرزندتان بزرگ و بزرگتر می شود موارد بیشتری در این باره یاد خواهد گرفت اما می توانید این کار را زودتر انجام دهید مثلا اگر دست بزنی خواهد شکست و یا " داغ است و دستت می سوزد" و ..
از عبارات تعویق انداز استفاده کنید" شاید بعدا" ویا " بعد از شام نه".
پیشنهاد جایگزین بدهید" نمی تونی روی دیوار بنویسی اما می توانی روی این تکه کاغذ بنویسی"
ضمنا سعی کنید در مقابل رفتارهای فرزندتان نگرش مثبتی داشته باشید و به دنبال رفتار خوب در فرزندتان باشید و آن را تشویق کنید.
همچنین به خاطر داشته باشید که حتی الامکان در برابر فرزندتان سخت نگیرید و در برابر رفتارهای عصبی کننده آنها همواره این سوال را از خودتان بپرسید: آیا واقعا هر کاری که آنها انجام می دهند یک درد سر و مشکل لاینحل است یا برخی از آنها قابل اغماض است؟