کج‌خلقي يا نحسي کودک، شامل دور‌ه‌هايي از رفتارهاي ناخوشايند و قهرکردن يا فوران‌هاي عاطفي به‌صورت گريه و داد و بيداد است. اين حمله‌ها معمولا در واکنش به برآورده نشدن نيازها يا اميال کودک بروز مي‌کند...
کج‌خلقي‌ها اغلب در کودکاني مشاهده ميشود که هنوز در حال يادگيري چگونگي بيان نيازها و خواسته‌هايشان با کلمات هستند. اين کج‌خلقي‌ها از حدود 5/1سالگي تا 4سالگي يعني زماني که بخشي از مغز که مسوول کنترل عواطف است هنوز در حال رشد است بيشتر بروز مي‌کند.
اين کج‌خلقي‌ها يا رفتارهاي تخليه ناگهاني عواطف در دوره ابتدايي رشد کودک طبيعي محسوب ميشود. هنگامي که کودکان حس مي‌كنند موجوداتي جدا از والدينشان هستند، گرايشي طبيعي به تاکيد بر استقلالشان پيدا مي‌کنند. اين تمايل براي کنترل محيط، اغلب خود را به‌صورت مخالفت با دستورهاي والدين و کج‌خلقي بروز مي‌دهد. اين حقيقت که کودک هنوز واژگان لازم را براي بيان احساساتش نمي‌داند، وضعيت را بدتر مي‌کند. کج‌خلقي‌ها معمولا از حدود 18-12 ماهگي آغاز ميشود. کج‌خلقي کودک در سنين 2 تا 3 سالگي بدتر ميشود، بعد به سرعت تا 4 سالگي کاهش پيدا مي‌کند و پس از 4 سالگي به ندرت اين کج‌خلقي‌ها دوباره بروز مي‌کنند. خستگي، گرسنگي يا بيماري ممکن است باعث شود دوره‌هاي کج‌خلقي كودك بيشتر و شديدتر شوند.
چطور با كودك کج‌خلق برخورد كنيم؟
مهم‌ترين نكته اين است كه آرامش?تان را حفظ کنيد. به ياد داشته باشيد که کج‌خلقي او، طبيعي است و شما در ايجاد آن مقصر نيستيد. مشکل اين نيست که پدر يا مادر بدي هستيد يا پسر يا دخترتان مشکلي دارد. فرياد کشيدن يا كتك‌زدن کودک، فقط باعث بدتر شدن وضعيت ميشود. واکنشي توام با آرامش و ايجاد جوي آرام بدون اينکه در مقابل کودک «وا بدهيد» يا قواعدي را که برايش تعيين کرده‌ايد، زير پا بگذاريد، استرس‌ها را کاهش مي‌دهد و باعث ميشود هم شما و هم فرزندتان احساس بهتري داشته باشيد.
مي‌توانيد خيلي ملايم، توجه کودک را به چيز ديگري جلب کنيد و او را به انجام فعاليت‌هايي واداريد که از آنها لذت مي‌برد يا سعي کنيد او را بخندانيد. اگر کج‌خلقي کودک بيرون از خانه بروز كرد، او را به جاي آرامي مثل داخل اتومبيل يا دستشويي ببريد و در آنجا مراقبش باشيد تا نحسي‌کردنش به پايان برسد.
نحسي‌کردن کودک رفتاري براي جلب توجه است، بنابراين يک راهبرد در مواجهه با کج‌خلقي، اين است که اين رفتارش را ناديده بگيريد. اگر کودک در وضعيت ايمني قرار دارد و کار خطرناكي انجام نمي‌دهد، بردن او به اتاقي ديگر ممکن است باعث پايان کج‌خلقي‌اش شود زيرا ديگر کسي نيست که نمايش او را تماشا کند. چنانچه کودک به سروصدا و نحسي کردن ادامه داد، به واکنش نشان ندادن و صحبت نکردن با او ادامه دهيد تا رفتارش متوقف شود. بعد به آرامي موضوع را برايش توضيح دهيد و جايگزين‌هايي به او ارائه دهيد بدون اينکه در مقابل خواسته‌اش تسليم شويد.
پيشگيري از کج‌خلقي کودک
روال منظمي براي غذا خوردن و خوابيدن کودک ايجاد کنيد. حتي اگر کودک ميلي به خوابيدن ندارد، بايد هر روز مدتي در آرامش و سکوت بگذراند. مي‌توانيد هر روز 15 تا 20 دقيقه او را بخوابانيد و در کنارش دراز بکشيد و برايش داستان بخوانيد تا از بروز کج‌خلقي جلوگيري شود.
• روش‌هاي ديگري براي جلوگيري از حمله‌هاي کج‌خلقي:
هنگامي که از کودک مي‌خواهيد کاري انجام دهد، از لحني ملايم و شاد استفاده کنيد. لحنتان بايد طوري باشد که گويي او را به انجام کار دعوت مي‌کنيد، نه اينکه حس كند به او دستور مي‌دهيد. مي‌توانيد بگوييد: «اگر دستکش‌ها و کلاهت را بپوشي، مي‌تونيم بريم بيرون بازي کنيم.»
بر سر چيزهاي جزئي مانند اينکه کودک کدام کفش را بپوشد، با او جروبحث نکنيد اما مساله ايمني کودک را در نظر بگيريد؛ مثلا در مورد دست نزدن به اجاق داغ، بستن کمربند ايمني و بازي نکردن در وسط خيابان کوتاه نياييد. توجه داشته باشيد که کودک، ممکن است به همه چيز «نه» بگويد، اما بايد فقط تنها در مواردي که ضروري است، به کودک «نه» بگوييد.
هر زماني که امکان دارد، حق چند انتخاب را به کودک بدهيد. مثلا اجازه دهيد لباسي که خودش مي‌خواهد، بپوشد يا داستاني که دوست دارد، برايش بخوانيد. کودکي که احساس کند در زمينه‌هاي بسياري استقلال دارد، با احتمال بيشتري هنگام ضرورت از قواعد پيروي خواهد کرد. چيزي به او پيشنهاد نکنيد که امکان دسترسي به آن وجود نداشته باشد.
چه زماني بايد کمک بخواهيد؟
اگر کج‌خلقي کودک با افزايش سن بدتر ميشود و قادر به کنترل آن نيستيد، بهتر است از متخصصان کمک بخواهيد. اگر خودتان در مواجهه با اين کج‌خلقي‌ها عصباني مي‌شويد و داد و بيداد راه مي‌اندازيد، يا اگر نگران هستيد در واکنش به رفتار کودک، دست به تنبيه بدني بزنيد، بهتر است با کارشناسان بهداشت رواني مشاوره كنيد. آکادمي متخصصان اطفال آمريکا در اين موارد توصيه مي‌کند از پزشک خانوادگي يا متخصص اطفال کمک بخواهيد:
• اگر کج‌خلقي و نحسي کودک پس از 4 سالگي ادامه پيدا كرد.
• کودک هنگام اين دوره‌هاي کج‌خلقي خودش يا ديگران را زخمي يا اسباب و اثاثيه را خراب مي‌کند.
• کودک در اين دوره‌ها نفسش را حبس و به‌خصوص اگر غش مي‌کند.
• کودک دچار کابوس ميشود، در روند آموزش توالت به عقب بازگشته، سردرد، شکم‌درد، يا اضطراب دارد و از خوردن غذا يا رفتن به تختخواب اجتناب مي‌کند يا هميشه مي‌خواهد با شما باشد.