محيط خانه و قصه گويي توسط والدين تاثيرات بهتر و ماندگارتريداشته و اگر همراه با نوازش و تماس بدني باشد ، کودک را به آرامش بيشتري سوق مي دهد .
علاقه و رغبت به مطالعه، ريشه در دوران خردسالي و تلاش والدين براي ترغيب کودکبه و قصه و قصه خواني براي کودک دارد. کودک خردسال از شنيدن زمزمه آهنگين مادر وقصه گويي او لذت فراوان مي برد. پس از دو سالگي کودک علاقه فراواني به تماشايکتابهاي مصور از خود نشان مي دهد. بايد توجه داشت که در اين دوره کتابهايي باتصاوير بزرگي از انسانها، جانوران و ديگر اشياي آشنا با رنگهاي روشن در اختيارکودکان گذاشته شود. به هنگام تماشاي اين تصاوير کودک علاقه فراواني به شنيدنداستانهايي کوتاه درباره آنها دارد؛ اگر چه ممکن است وي معناي بسياري از واژه ها رانداند اما شنيدن صداي داستان گو و ديدن حرکات چهره وي برايش بسيار خوشايند است. درچنين موقعيتي چنانکه کودک در آغوش مادر باشد لذت دو چندان خواهد برد. مطالعات نشان داده که محيط خانه و قصه گويي توسط والدين تاثيرات بهترو ماندگارتري داشته و اگر همراه با نوازش و تماس بدني باشد ، کودک را به آرامشبيشتري سوق مي دهد . در مجموع بر حضور قصه گو(يکي از والدين بهخصوص مادر) در کنار کودک تاکيد ويژه اي شده است و روش هايي مثل نوار قصه نمي تواندکارايي لازم را داشته باشد . حتي برنامه هاي تلويزيوني و راديويي قصه گويي را همنمي توان معادل حضور ملموس قصه گو(يکي از والدين) قلمداد کرد .
تمامي اين تجربيات در کودکي در ايجاد علاقه و رغبت به مطالعه در دوران بعديتاثير فراوان و بسزايي مي بخشد. اين تجربيات نه تنها در ميزان مطالعه، بلکه درانتخاب موضوع براي مطالعه نيز تاثير دارد.
محيط خانه و قصه گويي توسط والدين تاثيرات بهتر و ماندگارتري داشتهو اگر همراه با نوازش و تماس بدني باشد ، کودک را به آرامش بيشتري سوق مي دهد .
قصه چه تاثيراتي بر کودکاندارد؟
اگر بخواهيم بر اهميت و ضرورت قصه و قصه گويي براي کودکان تاکيد کنيم بايدبگوييم که قصه گويي و يا کتاب خواني براي کودکان موجب:
انتقال مفاهيم:قصه به دليل کشش،زيبايي و انگيزش کنجکاوي مي‌تواند بسياري از مفاهيم را به دنياي کودک انتقال بدهد. روش غير مستقيم انتقال مفاهيم نه تنها باعث جذب بهتر و سريع‌تر مفاهيم به ذهن وزبان کودک مي‌شود بلکه فهم آنها را عيني‌تر و ساده‌تر مي‌سازد. به همين دليلمي‌توان داستان را از جدي‌ترين و بنيادي‌ترين روش‌هاي انتقال مفاهيم به دنياي مخاطببه ويژه کودکان دانست.
انتقال ارزش‌ها:قصه‌ها در طرحفضيلت‌ها و نفي ضدّ ارزش‌ها و رفتارهاي زشت و ناروا تأثيري ژرف دارند. از دير بازتاکنون، و در همه ملت‌ها و اقوام اين ويژگي از شاخص‌ترين خصوصيات داستانها وداستان‌گويان بوده است.
تقويت خلّاقيت:
کودکان پس از شنيدن داستان، گاه خود به داستان‌گويي مي‌پردازند يا با اسباببازي‌هاي خود داستان را نمايش مي‌دهند يا به تغيير بخشي‌هايي از داستان مي‌پردازندو بنا به علاقه و دنياي خاص خود نام‌ها يا صفحه‌ها و حوداث داستان را تغييرمي‌دهند. گاه نيز رفتارهاي بديع و مبتکرانه در کودک ديده مي‌شود که محصول قصه‌هايشنيده يا خوانده و يا ديده شده است.
تقويت حس کنجکاوي:
قصه‌ها به دليل زنجيره حوادث، کودکان را وادارمي‌کنند که به تعقيب حوادث بپردازند و يا آنچه را که در قصه شنيده در دنياي بيرونجستجو کنند. کودک پس از شنيدن داستان انگيزه بيشتر وکنجکاوي افزون‌تري براي انجامچنين کاري خواهد داشت.
زبان آموزي:
سنين يک و نيم تا سه سالگي، سني است که براي رشد و پيشرفتکودک در زبان آموزي بهتر است که کودکان از لحاظ کلامي و يادگيري کلمات جديد، موردبمباران کلمات جديد قرار گيرد. يکي از اين اقدامات مي تواند شامل قصه گويي و کتابخواني براي کودکان باشد. قصه‌ها، کودک را با واژه‌ها، اصطلاحات، ضرب المثل ها و... آشنا مي‌سازند به همين دليل قصه‌ها نقش مهم و جدي در زبان آموزي ايفا مي‌کنند.
پرورش قدرت تخيل:
در قصه‌ها عنصر تخيل بسيار قوي و مؤثر است بسياري از قصه‌هاداراي عناصر تخيلي هستند. تخيل کودک با شنيدن و خواندن داستان پرورش مي‌يابد.گاهديده شده است که کودک در بيان داستاني که شنيده است به دخل و تصرف مي‌پردازد ياداستاني بر همان مبنا مي‌سازد اگر اين تخيل جهت داده شود، کشف استعداد کودکان درزمينه‌هاي ادبي و هنري هموار مي‌شود. قصه گويي يکي از بهترين راه‌هاي کشف توان واستعداد کودکان است.
چرا داستانها براي کودکان جذاب هستند؟
داستانها به کودکان اين اجازه را مي دهند که از طريق تخيل دنيايجديدي را تجربه کنند و همچنين اين داستانها باعث يادگيري و شناخت شخصيتها،رويدادها، تعارضها، راه حلها و حتي در شکل گيري اصول اخلاقي و شخصيتي کودکان بسيارنقش دارد به طوري که بسياري از افراد، از داستانهاي دوران کودکي شان به عنوانرويايي تکرار ناپذير ياد مي کنند.
لذا با توجه به اهميت داستان و داستان خواني براي کودکان، بايد به اين اصول توجهداشت:
داستانها به کودکان اين اجازه را مي دهند که از طريق تخيل دنيايجديدي را تجربه کنند و همچنين اين داستانها باعث يادگيري و شناخت شخصيتها،رويدادها، تعارضها، راه حلها و حتي در شکل گيري اصول اخلاقي و شخصيتي کودکان بسيارنقش دارد
*قبل از شروع قصه خواني براي کودکان،داستان را يکبار بازخواني کنيد و سعي کنيد کلمات کليدي اش را به ذهن بسپاريد.
*چه فرزندتان توانايي خواندن داشتهباشد و چه نداشته باشد، در هنگام قصه خواندن کتاب را طوري قرار دهيد که فرزندتاننيز شاهد صفحه کتاب باشد تا از اين طريق يا جملات را دنبال کند و يا اگر تواناييخواندن ندارد عکسها را جستجو کند ولي توجه داشته باشيد که اگر در هنگام قصه گويي ازحافظه تان استفاده کنيد، اين گام موثر، حذف خواهد شد.
*سعي کنيد در هنگام قصه خواندن برايکودکتان، هر از چند گاهي تماس چشمي با او را حفظ کنيد. کودکان خيلي زود حواسشان پرتشده و تمرکزشان را از دست مي دهند. ايجاد و حفظ اين تماس چشمي باعث حفظ توجه وتمرکز کودکان مي شود.
*سعي کنيد از طريق پرسيدن سوالاتي ازکودکان(در مورد داستان) آنها را در فرآيند قصه گويي مشارکت دهيد و يا اگر در طي اينداستان يک سري شعر و يا واژه دايما تکرار شود(مانند داستان حسني) اين اشعار را باکودکتان همسرايي کنيد.
*سعي کنيد براي شخصيتهاي مختلف داستان،صداهاي متفاوتي را ادا کنيد تا کودکتان بهتر متوجه شخصيت پردازي هاي داستانگردد.
*اسم برخي از شخصيتهاي داستان را بااسم کودکتان و اسم دوستانش تغيير دهيد و حتي اگر تمايل داشتيد و داستان گنجايش داشتمي توانيد شخصيتهاي بيشتري را به داستان اضافه کنيد.
* وقتي داستان خواني تان به پايانرسيد، سعي کنيد از کودکتان بخواهيد که خلاصه اي از داستان را براي شما بازگو کند. اين اقدام به کودکان کمک مي کند تا بياموزند که چگونه توالي اتفاقات و رويدادها رادر ذهن حفظ کرده و ابتدا، ميانه و انتهاي داستان را از هم تميز دهند. همچنين با اينکار کودکان مي توانند توالي و رابطه هاي معنادار را کشف کرده و نسبت به وضعيت خودبينش عميق تري به دست مي آورند.
بخش خانواده ايراني سايتتبيان
مريم عط