بیشتر والدین وقتی به سلامتی فرزندانشان فکر می‌کنند، سلامت استخوانی
آنها را در نظر نمی‌گیرند. درواقع تمرکز اصلی آنان به روند رشد کودک، معاینات
سالانه و نهایتا رژیم غذایی اختصاص می‌یابد، درحالی که شکل‌گیری استخوان‌های کودک
به‌صورت سالم و مستحکم نیز اهمیت زیادی دارد.
سلامتی استخوانی نه‌تنها از شکستگی استخوان‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه
می‌تواند از مبتلا شدن فرزند شما به پوکی استخوان در دوران بزرگسالی و سالمندی نیز
جلوگیری کند.
نگاهی دقیق‌تر به پوکی استخوان
آیا تاکنون توجه کرده‌اید که از پوکی استخوان با عنوان بیماری دوران
کودکی هم نام می‌برند؟! دلیل این نام‌گذاری واضح و ساده است: توده استخوانی‌ای که
هر انسان در دوران کودکی و نوجوانی‌اش به‌دست می‌آورد، نقش اصلی را در تعیین سلامت
استخوانی او در سال‌های بعدی زندگی بر عهده دارد.
سرعت شکل‌گیری بافت‌های استخوانی جدید در بدن کودکان کم‌سن‌وسال بسیار
سریع‌تر از زوال بافت‌های استخوانی کهنه است، بنابراین حجم توده‌های استخوانی به
سمت افزایش حرکت می‌کند. اما اوج شکل‌گیری توده‌های استخوانی در فاصله 20 تا 30
سالگی انسان‌ها قرار دارد و درنتیجه استحکام و تراکم استخوان‌ها در پایان این دهه
به بهترین حالت خودش می‌رسد. بعد از این دوران است که میزان زوال بافت‌های
استخوانی از شکل‌گیری بافت‌های جدید بیشتر می‌شود و دوران تازه‌ای برای بدن آغاز
می‌گردد.
بنابراین احتمال مبتلا شدن انسان‌ها به پوکی استخوان در دوران
میانسالی و سالمندی، اولا به روند شکل‌گیری توده‌های استخوانی در دوران کودکی و
نوجوانی و همچنین دوره 20 تا 30 سالگی بستگی دارد و ثانیا به سرعت زوال استخوان‌ها
پس از 30 سالگی وابسته است. پس هرچه حجم توده‌های استخوانی در بدن فرزندتان بیشتر
باشد، ذخیره استخوانی بدن آنها نیز بیشتر می‌شود و احتمالا مبتلا شدنشان به پوکی
استخوان نیز کمتر می‌گردد.
چرا داشتن استخوان‌های سالم مهم است؟
داشتن استخوان‌های قوی و سالم به بدن انسان‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر
و بهتر حرکت کنند. به‌علاوه، کیفیت محافظت از قلب، ریه‌ها، و مغز نیز به داشتن
استخوان‌های قوی و سالم بستگی دارد. ضمن این‌که استخوان‌ها همیشه ویتامین‌ها و
املاح مورد نیاز ما را در خود ذخیره می‌کنند.
این درحالی است که استخوان‌های ضعیف به‌راحتی دچار شکستگی می‌شوند،
دردهای شدیدی را ایجاد می‌کنند و حتی می‌توانند باعث کوتاهی قد شوند. والدین باید
توجه داشته باشند که استخوان‌های بدن فرزندشان نیز در گروه ارگان‌های زنده بدن
قرار می‌گیرند و به رسیدگی نیاز دارند.
جالب است بدانید که وقتی کودکان جست‌وخیز می‌کنند، می‌دوند و چیزهای
نسبتا سنگین را بلند می‌کنند، به استخوان‌ها فشار وارد می‌آورند. اما همین فشار
سیگنالی را به مغز می‌فرستد که می‌گوید بدن باید استخوان‌های قوی‌تری بسازد. در
پاسخ به همین سیگنال هم سلول‌های جدیدی به‌منظور قوی‌تر کردن استخوان‌ها به بافت‌های
استخوانی کودک اضافه می‌شوند. به همین دلیل است که متخصصان همواره بر اهمیت فعالیت‌های
بدنی در میان کودکان تاکید می‌کنند.
عوامل اثرگذار بر سلامت استخوان‌های کودکان و نوجوانان
استخوان‌های بدن انسان‌ها، خصوصا در دوران کودکی و نوجوانی، دائما
درحال تغییر هستند. درواقع
همیشه بافت‌های جدید استخوانی درحال شکل‌گیری و بافت‌های استخوانی کهنه درحال زوال
هستند بنابراین، عوامل مختلفی می‌توانند بر این روند تاثیرگذار باشند.
کودکان و نوجوانانی که از نظر بدنی فعالیت مناسبی ندارند و بدن‌شان
غیرفعال است، در دوران بزرگسالی و سالمندی بیشتر با خطر ابتلا به پوکی استخوان
مواجه می‌شوند.
وقتی که میزان کلسیم در رژیم غذایی کودک کم باشد، در ادامه تراکم
استخوانی او هم کاهش می‌یابد. همین اتفاق می‌تواند به افزایش خطر شکستگی استخوان‌ها
و ضعف زودرس بافت‌های استخوانی منتهی شود.
نوجوانانی که مبتلا به اختلالات خوردن (مانند آنورکسیایا بولیمیا
هستند)، در معرض خطر ابتلا به ضعف بافت‌های استخوانی قرار دارند. به‌علاوه، بیماری
کرون و بیماری سلیاک هم می‌توانند بر توانایی بدن برای جذب کلسیم نیز اثرات منفی
داشته باشند.
همواره با پزشک درباره اثرگذاری داروهای مصرف فرزندتان بر سلامت
استخوانی او صحبت کنید تا بتوانید بهترین شرایط را برای رشد فرزندتان فراهم سازید.
برای مثال، مصرف طولانی‌مدت دارویی مانند پردنیزون می‌تواند به سلامت استخوانی کودکان
آسیب برساند.
زنان سفیدپوست و آسیایی در معرض بیشترین خطر ابتلا به پوکی استخوان
قرار دارند. علاوه بر این، اگر اعضای خانواده هر یک از
والدین به پوکی استخوان مبتلا باشند، خطر مبتلا شدن کودک آنها نیز به این مشکل
افزایش می‌یابد.
چگونه از سلامت استخوانی کودک محافظت کنیم؟
تلاش برای شکل‌گیری الگوها و عادت‌های سالم در زندگی کودک (مانند
تغذیه استاندارد و صحیح و فعالیت بدنی مطلوب) بخش مهمی از برنامه محافظت از سلامت
استخوانی کودک را می‌ساد. توجه داشته باشید که کودکان همیشه با دقت درحال توجه به الگوهای
رفتاری والدین هستند بنابراین رفتارهای شما می‌تواند اثرات منفی یا مثبتی برای
سلامت استخوانی آنها داشته باشد.
- کلید اصلی موفقیت: رژیم غذایی سالم و فعالیت‌های
بدنی
رژیم غذایی استاندارد و سالم و همچنین فعالیت بدنی مطلوب، دو کلید
اصلی برای محافظت از سلامت استخوانی کودک هستند. شما به‌عنوان والدین باید وعده‌های
غذایی اصلی و میان‌وعده‌های سالمی برای کودک فراهم کنید و او را به فعالیت بدنی
بیشتر وادار سازید. پس موقع آماده‌سازی غذاها و میان‌وعده‌ها برای کودک همیشه به
وجود مواد غذایی سرشار از ویتامینD و کلسیم
توجه کنید.
جالب است بدانید که علی‌رغم تکرار شدن هرروزه این توصیه مهم توسط
متخصصان و محققان، همچنان کلسیم کافی در رژیم غذایی بسیاری از کودکان و نوجوانان
وجود ندارد. هر لیوان 240 میلی‌لیتری از شیر حدود 300 میلی‌گرم کلسیم به بدن
نوجوانان می‌رساند، درحالی که این میزان فقط یک‌چهارم از نیاز روزانه بدن آنان را
تامین می‌کند.
اگر فرزندان شما به مصرف شیر علاقه‌ای ندارند، بهتر است که انواع
پنیرها، ماست‌ها، آب‌میوه‌های غنی‌شده با کلسیم، غلات صبحانه غنی‌شده با کلسیم و
سبزی‌های برگ سبز را برای آنها فراهم کنید تا بلکه از این طریق بتوانید کلسیم
روزانه بدن آنان را تامین سازید. اگر همچنان نگران کلسیم دریافتی فرزندتان
هستید، بهتر است که با پزشکان درباره تجویز مکمل برای کودک مشورت کنید.
در کنار همه این نکات ذکرشده، والدین باید با فرزندشان درباره اهمیت
سلامتی استخوان‌ها در زندگی و همچنین نقش رژیم غذایی و فعالیت بدنی در دوران کودکی
و نوجوانانی برای محافظت از سلامتی استخوان‌ها صحبت کنند. علاوه بر ضرورت دریافت
ویتامینD و کلسیم، نوجوانان باید یک ساعت در روز ورزش کنند. البته این یک ساعت
لازم نیست که پیاپی باشد، بلکه می‌تواند به چند بازه زمانی 20 دقیقه‌ای تقسیم شود.
- خودداری از زیاده‌روی در فعالیت‌های ورزشی
نکته مهم دیگری که نباید فراموش کرد، اثرگذاری معکوس مرتبط با زیاده‌روی
در ورزش کردن برای کودکان و نوجوانان است. اگر کودکان و نوجوانان در فعالیت‌های
ورزشی زیاده‌روی کنند و رژیم‌های غذایی محدود و سختگیرانه‌ای هم داشته باشند،
سلامتی استخوان‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهند.
پس اگر متوجه شدید که شدت فعالیت‌های ورزشی فرزندتان به اندازه‌ای
زیاد است که احتمال آسیب‌دیدگی او را افزایش داده، باید در برنامه ورزشی او
تجدیدنظر کنید. مشورت با پزشکان در این زمینه می‌تواند بسیاری از نگرانی‌های
والدین را برطرف کند و راه‌حل‌های مناسبی پیش روی آنان بگذارد.
- هشدار دادن درباره خطرات دخانیات برای
سلامتی استخوان‌ها
نوجوانان باید بدانند که کارهایی مانند سیگار کشیدن مستقیما بر سلامتی
استخوان‌ها تاثیر منفی می‌گذارد تا از گرایش به این کار باز داشته شوند. یافته‌های
تحقیقاتی زیادی نشان داده‌اند که مصرف انواع دخانیات به تضعیف استخوان‌ها منتهی می‌شود
و والدین می‌توانند این یافته‌ها را در اختیار فرزندانشان قرار دهند.