برنامه واکسیناسیون با هدف پیشگیری از بیماری‌های خطرناک در تمام كشورهای دنیا تهیه شده و مهم‌ترین بخش تامین سلامت کودک را تشکیل می‌دهد. بعضی از بیماری‌ها که اکنون واکسن آنها تولیدشده، صد سال پیش بسیار شایع‌تر بودند ولی امروزه به‌علت انجام واکسیناسیون به‌ندرت دیده می‌شوند.
مرکز مبارزه با بیماری‌ها در هر کشور بسته به سطح ایمنی عمومی و بیماری‌های خطرناک شایع برنامه واکسیناسیون خاصی را برای کودکان و بزرگسالان تنظیم می‌کند.
با اجرای برنامه واکسیناسیون همگانی در جهان، شیوع بسیاری از بیماری‌های خطرناک در بین شیرخواران، کودکان و بزرگسالان کاهش چشمگیری پیدا کرده است؛ به طوری که اکنون شیوع بیماری های خطرناکی مانند دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، سرخک و فلج اطفال، با انجام واکسیناسیون همگانی کنترل شده و در بسیاری از کشورها به حداقل میزان خود رسیده است.
با این تفاسیر حتی در حال حاضر که ویروس کرونا گسترش پیدا کرده است، منعی برای زدن واکسن کودکان وجود ندارد و با رعایت نکات بهداشتی از جمله استفاده از ماسک و دستکش و راه‌های پیشگیری از آلودگی به این ویروس، می‌توان واکسن کودکان را در موعد مشخص‌شده بدون هیچ نگرانی تزریق کرد. با توجه به اهمیت این موضوع، گفت‌وگوی كوتاهی با دكتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص عفونی اطفال انجام داده‌ایم. اخیرا خبرهایی از احتمال شیوع مجدد بیماری سرخك كه سال‌هاست ریشه‌كن شده در خبرها می‌شنویم. آیا ممكن است با بی‌توجهی نسبت به واكسیناسیون كودكان، بیماری‌هایی كه از طریق اجرای برنامه واكسیناسیون، ریشه‌كن شده بودند دوباره شیوع پیدا كنند؟ بیماری‌های واگیردار در سال‌های اخیر کاهش شیوع داشته‌اند ولی این بیماری‌ها همیشه انسان را در معرض خطر قرار می‌دهند؛ چنان که در حال حاضر ویروس كرونا در سطح جهانی منتشر شده و مشکلات زیادی ایجاد کرده است. سایر بیماری‌های عفونی که در حال حاضر واکسیناسیون برای آنها اجباری است نیز ممکن است در صورت عدم رعایت واکسیناسیون یا سایر موارد باعث ایجاد بیماری شده و بازگشت مجدد کنند. سرخک بیماری‌ای است که در گذشته عده زیادی را درگیر می‌كرده و مرگ و میر بالایی داشته است و در سال‌های اخیر شاهد بازگشت این بیماری هستیم و در بعضی کشورها شایع شده است. در دو ماه اول سال ٢٠١٩ تعداد ٣٤ هزارو ٥٠٠ مورد سرخک جدید در ٤٢ کشور از کشورهای منطقه اروپایی گزارش شده است و موارد مرگ نیز در ١٣ مورد در کشورهای آلبانی و رومانی و اوکراین دیده شد. اکثریت موارد که بیش از ٧٠ درصد را شامل می‌شود از کشور اوکراین گزارش شده است. موارد بیماری اتفاق افتاده از سال‌های گذشته سیر صعودی را طی کرده است و این نگران‌کننده است. گرچه ناحیه اروپا بیشترین موارد پوشش دوز دوم واکسن خود را در سال ٢٠١٧ به میزان ٩٠ درصد داشته است، کشورهایی که اپیدمی سرخک را تجربه کرده‌اند دارای تجربه رکود در پوشش روتین ایمونیزاسیون و در بعضی موارد پوشش کم و وجود شکاف ایمنی در افراد با سن بالاتر بوده‌اند. با توجه به وجود خطر گسترش احتمالی سرخك، چه اقداماتی در سطح سیستم‌های بهداشت و درمان كشورها باید انجام شود؟ در راستای بهبود این وضعیت سازمان جهانی بهداشت فعالیت‌هایی انجام داده است. این فعالیت‌ها شامل بالابردن دسترسی به واکسیناسیون، پیدا کردن مواردی که واکسن در آنها فراموش شده است، اطمینان از این‌که کارکنان بهداشتی واکسینه شده‌اند، اطلاع کافی در مورد واکسن‌ها و سیستم ایمنی، بالابردن اعتماد عمومی به واکسیناسیون، دسترسی امن به مخازن واکسن‌ها، شناسایی موارد اپیدمی و کنترل مناسب آنهاست.چون ایران در گروه کشورهای اپیدمی سرخک نیست، نگرانی زیادی در مورد امکان ابتلا وجود ندارد. ولی باید توجه کرد که واکسیناسیون برای این ویروس باید منظم و مداوم انجام شود. با توجه به خطر شیوع كرونا، بهتر نیست تزریق واكسن برای كودكان به تاخیر بیفتد؟ ابدا نباید واكسیناسیون كودكان به تأخیر بیفتد. در این مورد این نکته را باید گوشزد کرد که همه بیماری‌های عفونی ممکن است در صورت عدم مراقبت از کنترل خارج شده و فرزندان را مبتلا کنند. بنابراین با رعایت موازین بهداشتی لازم است همه کودکان واکسیناسیون خود را طبق برنامه معمول انجام دهند. در این میان بین واکسن‌ها تفاوتی وجود ندارد و همه آنها لازم است به‌موقع تزریق شوند. واکسن شش سالگی که شامل دیفتری و کزاز و سیاه سرفه است نیز جزو این واکسن‌ها بوده و لازم است به موقع تزریق گردد. اگر تاخیری در تزریق واکسن ایجاد شده است مشکلی نیست و می‌توان در اسرع وقت نسبت به تزریق واکسن مربوطه اقدام کرد. در رسانه‌ها صحبت های زیادی مطرح می‌شود مبنی بر این‌كه در زمستان سال‌جاری احتمال شیوع بیماری آنفلوآنزا نیز به‌طور جدی مطرح است. با این تفاسیر چه توصیه‌ای به خانواده‌هایی دارید كه فرزند خردسال دارند؟ بیماری آنفلوآنزا یک بیماری درگیرکننده سیستم تنفسی و سایر اندام‌هاست. ابتلا به این بیماری ممکن است اندام‌هایی مانند سیستم عصبی و کلیه‌ها و کبد را گرفتار کند. این بیماری خوشبختانه دارای واکسن بوده و چون سالانه سویه‌های ایجادکننده بیماری متغیر هستند، لازم است واکسیناسیون سالانه برای آن انجام شود. باید توجه داشت که بیماری آنفلوآنزا نیز به‌نوبه خود به‌خصوص در افرادی که دچار بیماری زمینه‌ای و مشکلات سیستم ایمنی هستند بیماری خطرناكی است و در بسیاری از کشورهای جهان جزو برنامه معمول واکسیناسیون است بنابراین توجه به انجام واکسیناسیون به‌موقع برای آنفلوآنزا باید مورد توجه خانواده‌ها قرار گیرد. این واکسن عوارض شدیدی ندارد و بروز عوارض عصبی آن بسیار نادر است. با توجه به این‌که بیماری گیلن باره عارضه این واکسیناسیون ذکر شده است، احتمال آن بسیار نادر است و از طرف دیگر در صورت ابتلا به بیماری آنفلوآنزا عارضه خود بیماری نیز هست که با شیوع خیلی بالاتر ممکن است فردی که واکسینه نشده است را درگیر کند. به‌کارگیری واکسن آنفلوآنزا در کودكانی كه به مهدکودک‌ها می‌روند پیشنهاد می‌شود. تزریق این واکسن در افراد با نقص سیستم ایمنی، افراد مصرف‌کننده داروهای ایمونوسوپرسیو، افراد با بدخیمی، افراد بدون طحال، افراد مبتلا به بیماری دیابت و بیماری کلیوی و آسم و بیماری‌های قلبی زمینه‌ای به‌شدت توصیه می‌شد.