برای پرورش و تقویت چنین ویژگی رعایت نکات زیر کمک کننده خواهد بود. • او را با حقوقش اشنا کنید. در هر جامعه ای چه کودکان و چه بالغین دارای یک سری حق و حقوق اولیۀ انسانی هستند و پدر و مادر بایستی در بطن زندگی، آنها را به فرزندان خود منتقل کنند که مهم ترین آنها عبارتند از: - با احترام و حرمت با او برخورد شود. هیچ کس حق ندارد دیگری را مورد تحقیر، سرکوفت و تمسخر قرار دهد و به او بی احترامی کند و یا در اواحساس گناه، حماقت و نادیده گرفته شدن بکند. - هر انسانی حق دارد که اشتباه کند ولی بایستی نتایج و پیامدهای آن را نیز بپذیرد و مسئولیت آن را خود به عهده بگیرد. - حق دارد خواستۀ خود را ابراز کند و در نظر دارد که طرف مقابل حق دارد جواب رد بدهد. - بدون اینکه احساس بدی بکند، اگر موضوعی را متوجه نمی شود، آن را ابراز کند و درخواست توضیح و اطلاعات بیشتر کند. - شنیده شود و جدی گرفته شود. - در زندگی خصوصی خود، فقط در برابر تعداد محدودی از افراد می تواند پاسخگو باشد و نه هیچ کس دیگری. • به او بیاموزید که قرار نیست همه او را دوست داشته باشند. بایستی کودک متوجه این موضوع شود که قرار نیست با همه دوست باشد و همه او را دوست داشته باشند و یا همه را از خود راضی نگه دارد. همین که با دیگران دوستانه و محترمانه رفتار کند کافی است و داشتن چند دوست خوب و نزدیک و صمیمی کافی است. • قرار نیست کامل و بی عیب و نقص باشد. کودک بایستی دریابد که هیچ انسانی کامل نیست و هر کسی دارای توانایی ها و ضعف هایی است و در زندگی همین که تلاش کنند بهترین خود باشند کافی است و اشتباه و شکست آخر دنیا نیست و ما از طریق اشتباهات خود به کمال و موفقیت می رسیم. • مسائل و حوادث را شخصی نکند. برخی از کودکان خصوصاً کودکان خجالتی، هر نوع اشکال و خراب شدن کارها و وقایع ناخوشایند را به خود گرفته و خود را مقصر می پندارند (مثلاً جدا شدن پدر و مادر، تصادف رانندگی، خراب شدن غذا و ...). بایستی به کودک توضیح داده شود که ما بر روی بسیاری از چیزها کنترل و اثری نداریم و بایستی بدون مقصر خواندن کسی واقعیت را همانطور که هست پذیرفت و اگر کاری از دستمان برمی آید و مسئولیت و وظیفۀ ما نیز هست، تلاش خود را نماییم و بیش از توان خود هم توقع و انتظار نداشته باشیم. • چگونه از پیام های من استفاده کنید. بایستی از طریق تمرین (خصوصاً بازی های نمایشی) در شرایط و موقعیت های نامناسب با دیگران به کودک آموزش داد تا نظر و احساس خود و علت چرایی آن را از طریق به کار بردن جملات اول شخص با حفظ آرامش و با جدیت و صلابت ابراز کند. چند مورد از این موقعیت ها و ابراز خود به قرار زیر هستند: - کودک مورد بی محلی دوستش قرار می گیرد: من دلم می گیره (احساس) وقتی نمی خوای با من صحبت کنی (عامل). چون فکر می کردم با هم دوست هستیم (چرایی). - به کودک گفته می شود که بایستی شکلاتش یا مدادش را بدهد در غیر این صورت مورد اذیت قرار خواهد گرفت: من از اینکه تهدید می کنی عصبانی هستم و کسی حق نداره به زور از کسی چیزی بخواد. - دوست کودک با سر به سر گذاشتن یا خواسته های نابجا موجب اختلال در کار او می شود: من احساس درماندگی می کنم چون رفتارت باعث حواس پرتی من میشه و نمی تونم کارم رو انجام بدم. - کودک مورد تمسخر و ریشخند قرار می گیرد: من احساس شرم و خجالت می کنم وقتی به من می خندی و خندیدن به دیگران کار درستی نیست. - دوست او اعتیاد پدرش را به دیگران بیان می کند: من احساس تاسف و یاس می کنم که اتیاد پدرم رو به دیگران میگی. چون فکر می کردم میشه به تو اعتماد کرد.