برخی از والدین تنبیه بدنی را به‌عنوان تنها ابزار تنبیه کودک در نظر می‌گیرند، غافل از اینکه تنبیه بدنی نه‌تنها رفتار نامطلوب کودک را از بین نمی‌برد بلکه موجب پرخاشگری و بی‌اثر شدن تنبیه خواهد شد. اگر شما هم بر این عقثیده هستید که تنبیه بدنی لازم و یا حتی بهترین شیوه تربیتی کودک است خواندن این مقاله را از دست ندهید و با آسیب‌ها و روش‌های جایگزین تنبیه بدنی آشنا شوید.
در گذشته یکی از روش‌های تربیتی در مدارس و مکتب‌خانه‌ها تنبیه بدنی بود. والدین هم اکثراً به این روش راضی بودند و خودشان هم گاهی از تنبیه بدنی استفاده می‌کردند؛ در آن دوران از فلک کردن، کتک زدن با خط کش آهنی، گذاشتن قاشق داغ بر روی دست و لب‌ها و...برای تنبیه کودکان استفاده می‌کردند. آنها معتقد بودند تنبیه بدنی موجب پخته، باتجربه و باادب شدن فرزندشان می شود؛ عقیده ای که همچنان در میان برخی از والدین نه به‌شدت فلک کردن و قاشق داغ اما با همان تفکر کتک زدن وجود دارد و به‌نوعی یک شیوه تربیتی برای آنها به‌حساب می‌آید. این در حالی است که تربیت صحیح کودکان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های والدین است. تنبیه کودکان یکی از بخش‌های قابل‌توجه در امر تربیت کودکان به شمار می‌آید. همچنین بنا بر اصل یادگیری و مشاهده‌ای در تربیت، تنبیه بدنی کودک باعث می شود که او رفتار کتک زدن را بیاموزد و در ارتباط با اطرافیان خود -خواهر، برادر و همکلاسی‌ها- از کتک زدن برای بروز خشم و حل مسئله استفاده کند. نکته قابل‌توجه درزمینه تنبیه بدنی ماندگاری اثرات آن در وجود کودک و بروز مشکلات رفتاری متعدد در آینده است چنانچه سید شهرام علیزاده روانشناس و مشاور کودک و نوجوان به تبیان می‌گوید: تنبیه بدنی کودکان به‌صورت کلی امری مشکل‌ساز است و والدین نبایستی از آن استفاده کنند. تنبیه بدنی موجب الگو گیری منفی، صدمات جسمی و مقاوم شدن کودک نسبت به تنبیه خواهد شد. گاهی پیشنهاد می‌شود که والدین به‌جای تنبیه بدنی از تنبیه کلامی استفاده کنند؛ علیزاده در این مورد می‌گوید: بیشتر تنبیه‌های کلامی مورداستفاده والدین به‌صورت سرکوفت زدن، مقایسه کردن و تهدید دیده می‌شود؛ بی‌شک شما نیز جمله "بذار برسیم خونه تا به حسابت برسم"را شنیده‌اید. جمله‌ای که در بسیاری از مواقع عملی نمی‌شود و همین مسئله باعث می‌شود تا کودکان پس از مدتی تهدیدهای والدین را جدی نگیرند لذا تنبیه‌های کلامی، مقایسه و سرکوفت زدن نیز اعتمادبه‌نفس کودکان را نشانه می‌رود و پس از مدتی اضطراب و افسردگی آنها را در پی خواهد داشت. شهرام علیزاده روانشناس کودک روش هایی به عنوان جایگزین تنبیه بدنی به والدین معرفی می کند: عوامل مختلفی ازجمله نوع بدرفتاری، سن و وضعیت جسمی کودک در نوع تنبیه انتخابی مؤثر است لذا دو روش پیشنهادی برای جایگزین تنبیه بدنی وجود دارد که عبارت‌اند از:
گام اول
نادیده گرفتن: والدین می‌توانند در قبال رفتارهایی که شدید و صدمه زا نیست از این نوع تنبیه استفاده کنند. درصورتی‌که کودک گریه می‌کند یا جیغ می‌زند ارتباط چشمی، کلامی و فیزیکی خود را با کودک قطع کنید و به او توجه نکنید ولی به‌محض آرام شدن با او مانند یک والد معمولی رفتار کنید. درصورتی‌که گریه کردن و جیغ زدن کودک همراه با کتک زدن و پرخاشگری است بایستی دست‌های او را بگیرید و اجازه بروز پرخاشگری را به او ندهید. در این مواقع والدین ارتباط چشمی خود را تا زمانی که کودک به بدرفتاری خود ادامه می‌دهد قطع می‌کنند.
گام دوم
محروم‌سازی: کودک را به مدت محدود از چیزی که موردعلاقه اش است محروم کنید. این محرومیت نیازهای اولیه کودک همچون غذا را شامل نمی‌شود. توصیه می‌شود که زمان محرومیت بیش از ۱۵ تا ۲۵ دقیقه نباشد چون به‌احتمال‌زیاد کودک را در حال انجام سرگرمی جدیدی خواهید دید. علیزاده به نکاتی اشاره می‌کند که رعایت آنها در تنبیه کودکان بسیار مؤثر است: ۱. اگر قانونی را در مورد تنبیه کودک وضع کردید به آن پایبند بمانید. مثلاً اگر قانونتان این است که فرزندتان به مدت ۲۵ دقیقه از تماشای تلویزیون محروم باشد عدم تماشای تلویزیون در این ۲۵ دقیقه را باوجود خواهش و اصرار کودکتان در دستور کار قرار دهید. ۲. محرومیت از چیزی باشد که وجود دارد نه چیزی که قرار است در آینده بوجود آید. ۳. راه‌های فرار کودکان را ببندید و با شنیدن جملاتی همچون "مامان بار آخرم بود و قسم می‌خورم که دیگه تکرار نشه" قوانین خود را زیر پا نگذارید. ۴. راه‌هایی را به کودک پیشنهاد کنید تا بتواند در هنگام عصبانیت احساس خشم خود را بروز دهد. برای مثال خط‌خطی کردن کاغذ می‌تواند راه مناسبی برای بروز خشم باشد.