چرا والدین بر فرزندان خود برچسب می¬‌گذارند؟

آیا تا کنون در اماکن عمومی مانند فروشگاه‌­ها با والدینی روبرو شده‌­اید که کودکان‌شان را با کلماتی نازیبا خطاب می‌کنند و با و برچسب زدن به کودکان ، آنها را سرزنش ­کنند؟ قطعا بار­ها این اتفاق افتاده است. آیا در دل آن­ها را ملامت کرده‌­اید؟ در مورد این افراد چه فکری کرده‌­اید؟ فراموش نکنید که اگر به رفتار خودتان نیز با دقت توجه کنید و نگاه منصفانه‌­ای نیز به برخوردهای خود با فرزندانتان داشته باشید بی شک می­‌توانید رفتارهای مشابهی را که شایسته سرزنش است بیابید.

به عنوان مثال احتمالا کودک شما علیرغم اینکه بارها به او تذکر داد‌ه­‌اید، باز هم لباس‌­ها و اسباب بازی‌هایش را در گوشه و کنار خانه جا گذاشته است و ممکن است شما او را تنبل خطاب کرده باشید یا به او برچسب بی‌­نظم زده باشید. گاهی حتی ممکن است به کودک خود لقب انسان قدر­نشناس یا ناسپاس داده باشید.

این نوع تفکر و استفاده از این کلمات و برچسب زدن به کودکان چه اشکالی دارد؟  اگر چه استفاده از این کلمات در میان والدین بسیار رایج است اما باید توجه داشت که روانشناسان در مورد آثار مخرب آن­ها بر روی کودکان هشدار داده­‌اند.همچنین استفاده از برچسب­‌های مثبت نیز به همان اندازه خطرناک هستند.

برخی از والدین دائما به کودک خود می‌­گویند که او بسیار باهوش است، یا مرتبا به او تلقین می‌کنند که در بین هم سن و سالان، همکلاسان یا دوستان خود بهترین است. اما با استفاده از برچسب زدن به کودکان ناخواسته به کودک خود این تفکر را منتقل می‌­کنند که او اجازه هیچ اشتباهی را ندارد.

زمانی که حس کامل و بی‌نقص بودن به کودکان منتقل شود، باعث می­‌شود که سطح توقع خود را  بالا ببرد و کوچکترین شکست­‌ها پیامد­های بسیار بدی خواهد داشت و منجر به شکستن او می­‌شود. بنابراین اهمیت کلماتی که در قالب تشویق یا سرزنش به فرزند گفته می­‌شود خود را نشان می‌­دهد.

چرا والدین بر فرزندان خود برچسب می­‌گذارند؟ یکی از دلایل آن مربوط به سهم خطاهای اساسی، تعصبات و حساسیت­‌هایی است که اثرات منفی بسیاری بر تصمیم­‌گیری­‌های ما در مقوله فرزند پروری می‌­گذارند.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که والدینی که اختیار خود را در فروشگاه‌­ها از دست داده­‌اند ممکن­ است روز بدی را پشت سر گذاشته­ باشند و در واقع خستگی و ناراحتی دلیل اصلی از دست دادن کنترل بوده باشد. البته این مطلب رفتار بد آن­ها را توجیه نمی‌­کند و تنها توضیحی برای رفتار نامناسب والدین است.

اگر کودک شما معمولا لباس‌­هایش را در گوشه­‌ کنار خانه جا ­می­‌گذارد مطمئنا در بسیاری از زمینه‌­های دیگر کوشا است. بنابراین نمی‌­توان به او تنبلی را نسبت داد. دلیل دیگری که برای برچسب زدن به کودکان وجود دارد تاثیر بسیار قدرتمندی است که این عمل بر احساس شخصی آنها می­‌گذارد.

این دسته پدر و مادرها معمولا کودک را نسخه کوچک خودشان می­‌بینند و گمان می­‌کنند که رفتارهای کودکشان نشان دهنده شخصیت خودشان است. والدینی که احساس خوبی در مورد خود ندارند سعی می­‌کنند که خلا وجودی خود را با برچسب زدن به دیگران پر کنند.

زمانی که پدر و مادر­ها از برچسب­‌های منفی استفاده می­‌کنند کمبودهای خود را انکار می‌­کنند. اگر واقع بینانه به این قضیه نگاه کنید متوجه می­‌شوید که در مورد تمامی برچسب­‌هایی که به کودک خود زده‌­اید احساس پشیمانی ­می­‌کنید و آن کلمات را اصلا باور ندارید. روی دیگر سکه استفاده از برچسب­‌های مثبت است.

یکی از دلایلی که برای این نوع برچسب زدن وجود دارد و والدین به سختی می‌­توانند بر آن غلبه کنند این است که به این وسیله می‌­خواهند روان شکسته شده خود را آرام کنند. زیرا احتمالا پدر و مادر خودشان در گذشته دائما آن­ها را سرزنش می­‌کرده‌­اند.

برچسب زدن به کودکان چه مثبت و چه منفی بسیار مخرب است زیرا دقیقا خود ارزشمند او را (ارزشی که کودک برای خود قائل است) هدف ­می­‌گیرد. برای یک لحظه تصور کنید که یک کودک دائما بشنود که تنبل، شلخته، بی‌نظم یا قدرنشناس است. برعکس مرتبا به کودکی یادآوری شود که بسیار باهوش بی عیب و نقص و کامل است و یک ستاره بی بدیل و بدون اشتباه در عرصه زندگی است. چه خواهد شد؟!

• این برچسب­‌ها چه تاثیرات بدی بر اعتماد به نفس کودک و خود ارزشمند خواهد گذاشت؟
• این برچسب­‌ها چگونه نحوه تعامل کودک با اطرافیان خود، والدین، خواهران و برادرانش، معلم و همکلاسی­‌ها و دوستانش را شکل می‌­دهد؟
• این برچسب­‌ها چه تاثیری بر توانایی­‌های کودک در ایجاد روابط سالم عاشقانه یا حرف‌ه­ای که ریشه در صداقت، شفافیت و واقعیت دارد، می­‌گذارد؟

برچسب­‌های منفی از طریق شرمنده کردن کودک عزت نفس او را از بین می­‌برند و برچسب­‌های مثبت با پر کردن بیش­ از حد ظرفیت او تاثیرات مخرب بر شخصیت کودک می­‌گذارند. زمانی ­به اندازه تمام دوران کودکی نیاز است تا شخصیتی قدرتمند و عزت نفس را در کودک به بهترین نحو پرورش داد. پس در نتیجه تاثیرات منفی بر کودک در این دوران می­تواند پیامدهای نامطلوبی ددر آینده داشته باشد. حال که اهمیت برچسب نزدن بر کودک مشخص شد، به ۶ نکته زیر برای پرهیز از انجام این عمل در زندگی خود عمل کنید:

۱.کودکی خودتان را به یاد بیاورید

کودکی خود را به یاد بیاورید و لحظاتی را که به شما برچسب می­‌زدند با تمام حس و حالی که به شما دست می‌داد، مرور کنید. آیا والدین، بستگان و یا آشنایان‌ به شما برچسب می‌­زدند؟ آن­ها شما را با چه صفاتی صدا می­‌زدند؟ به تمامی برچسب‌­های مثبت و منفی فکر کنید.

چه احساسی در مورد آن صفاتی که به شما نسبت می‌­دادند داشتید؟ چه حسی نسبت به گوینده صفات پیدا می­‌کردید؟ آن برچسب­‌ها چقدر بر روابط شما در کودکی تاثیر می­گذاشت؟ چقدر روابط امروز شما تحت تاثیر صفاتی است که در کودکی به شما نسبت داده می­شد؟

با بالا بردن آگاهی خود در مورد مجموعه تاثیرات منفی و احساساتی که شما را مدت­‌ها درگیر می­‌کرده می‌­توانید انگیزه­‌هایی را در درون خود برای پرهیز از برچسب زدن ایجاد کنید.

۲. علت هر چیزی را از فرزند خود بپرسید

این روش برای کودکانی که سعی در توضیح رفتار خود دارند بسیار کارآمد است. کودکان معمولا بیشتر دوست دارند که خودشان را توصیف کنند و شنیده شوند. پرسیدن دری را برای آغاز گفتگوی سازنده باز می‌­کند.

در واقع گفتگوی سازنده نشانه سلامت روابط والدین و فرزندان است. با صحبت کردن شما می‌توانید از عللی باخبر شوید که قبلا قادر به فهمیدن آن نبودید. از طرفی دیگر وقتی فرزند شما درباره دلایل خود صحبت می‌­کند این شانس برای شما به وجود می­‌آید که او را به انجام رفتارهای مثبت تشویق کنید و با راهنمایی کردن او را از تکرار رفتارهای منفی باز دارید.

۳. روی رفتار کودک خود تمرکز کنید

وقتی کودک شما کار خوب یا بدی انجام می­دهد، سعی کنید روی رفتار او تمرکز کنید و از آن برای توصیف فرزندتان استفاده نکنید.

به عنوان مثال وقتی فرزند شما لباس‌­هایش را در جاهای مختلف خانه رها می‌­کند به او بگویید که رفتارش غیر مسئولانه است و هیچ گاه به او لقب تنبل را ندهید.

اگر فرزندتان نمره خوبی در امتحان کسب کرد به جای اینکه به او لقب بهترین و باهوش‌ترین دانش‌­آموز را بدهید، بگویید که به او افتخار می‌­کنید و منتظر هستید که این کار بزرگ را باز هم انجام دهد.

۴. دلیل‌ خود را برای نظری که می­‌دهید توضیح دهید

کودکان نیاز به توضیحاتی برای نوع رفتار والدین خود دارند، به ویژه هنگامی که رفتار فرزندان باعث می­شود که  والدین آن­ها را تنبیه کنند یا برخوردی سختگیرانه با آن­ها داشته باشند.

به فرزندتان بگویید که چرا رها کردن لباس‌ها در اطراف خانه غیر مسئولانه است (مثلا منفی بودن این رفتار از دیدگاه دیگران را به او تذکر دهید) یا در مورد اینکه چرا نمره خوب بسیار مهم است با آن­ها صحبت کنید.

حتی اگر این راهنمایی ها را در روش رفتاری خود با کودکان مو به مو اعمال کنید، باز هم امکان اینکه گاه گاهی لغزش کنید وجود دارد و ممکن است که به فرزندان‌تان صفتی را نسبت دهید. برای اینکه شما همواره بتوانید در این راه ثابت قدم بمانید، این دو مورد اضافی را که در زیر آمده است مد نظر داشته باشید و حتما به آن­ها عمل کنید.

۵. از اطرافیان بخواهید به شما یادآوری کنند

این یک نکته بسیار موثر است، اما عملی کردن آن یکی از سخت ترین کار­ها است زیرا نیاز به روحیه انتقاد پذیری بالا از سوی شما دارد. زیرا شما خود را در معرض نقد دیگران قرار می‌­دهید.

فراموش نکنید که در حضور فرزند به هیچ  وجه با یکدیگر بحث نکنید. زیرا بحث شما در مقابل فرزندان‌تان نه تنها  کمکی به بهبود رفتار او نمی­‌کند، بلکه ممکن است در برخی موارد نتیجه معکوس دهد.

زمانی که کودک ببیند که از یکی از والدین خود بابت سرزنش کردن او انتقاد می­شود ممکن است حق را به خود داده و دیگر به فکر اصلاح رفتارش نباشد.

۶- در صورت برچسب زدن به کودکان از آن‌ها عذرخواهی کنید

نکته مهم دیگری که نباید از قلم بیفتد این است که اگر به او صفتی را نسبت دادید، حتما از او عذرخواهی کنید. اعتراف به این مساله که شما اشتباه کرده­‌اید نه تنها پیامد منفی ندارد بلکه هزاران نتیجه خوب را برای روابط بین شما و فرزندتان به ارمغان خواهد آورد.

پس در مورد اشتباهتان به او توضیح دهید و عذرخواهی را هرگز فراموش نکنید.

در این مقاله از کودکت در مورد برچسب زدن به کودکان و معایب آن صحبت کردیم، به رفتار چند وقت اخیر خود نگاه کنید آیا شما هم دچار این اشتباه شده‌اید؟ به نظر شما بهترین راه جلوگیری از برچسب زدن به کودکان چیست؟ نظرات و تجربیات خود را از طریق قسمت نظرات همین مطلب با ما به اشتراک بگذارید.