الف) رشد مغز در دوران 9 ماهۀ داخل رحم مغز جنین در داخل رحم مادر رشدی سریع دارد، مخصوصاً در ماههای دوم و سوم دوران حاملگی، رشد مغز دردوران داخل رحمی بیشتر از سایر اعضای بدن می‌باشد. در این دوران رشد سلولهای مغز جنین به‌طور عجیب و شگفت‌آوری زیاد می‌شود به‌طوریکه در هر دقیقه 250000 سلول عصبی به‌وجود می‌آید. این سلولها در ابتدا در حالت درهم‌ریختگی و بی‌نظمی هستند ولی به‌سرعت هرکدام به‌طرف مقصد و جایی که برای آنها تعیین شده است خواهند رفت و در آنجا مستقر خواهند شد. در حقیقت برای هر یک از آنها دستورالعملی تعیین شده است که به‌کجا بروند و چه قسمتی از مغز را تشکیل دهند. این دستورالعملها در ژنها نهفته است. ب) رشد مغز درسال اول تولد یکی از اختصاصات مغز بعد از تولد، رشد سریع آن می‌باشد. به‌این ترتیب که وزن‌مغز در هنگام تولد 400 گرم و در شش ماهگی تقریباً دو برابر و در سن سه سالگی سه برابر خواهد شد. این افزایش سریع وزن مغز، درنتیجۀ تکامل سلولهای مغز (نرون‌ها) و اضافه شدن غلاف میلین (مادۀ نرمی که آکسونهای سلولهای عصبی را می‌پوشاند) می‌باشد، ولی تعداد سلولهای عصبی زیاد نخواهد شد. تعداد سلولهای مغز کودک بعد از تولد حدود 200 بیلیون می‌باشد، ولی به‌تدریج سلولهایی که کامل نشده‌اند از بین می‌روند، به‌طوری که در سنین بزرگسالی در حدود 100 بیلیون سلول باقی می‌ماند. بعد از تولد، ارتباط بین سلولهای مغز بسیار کم است و در سال اول تولد است که ارتباط بین سلولها بیشتر می‌شود و به‌تدریج این ارتباط کامل‌تر می‌گردد. چون مغز کودک در سال اول تولد رشد سریع دارد و ارتباط بین سلولها به‌وجود می‌آید، بنابراین تغذیۀ صحیح کودک در این دوران در رشد مغز او بسیار اهمیت دارد. اگر تغذیۀ کودک در سال اول تولد، کافی و کامل باشد و کودک نیز از شرایط یادگیری مناسبی برخوردار باشد، مغز او تکامل طبیعی خواهد داشت. مغز کودک در سال اول تولد، غیر از تغذیۀ کافی و کامل به‌محرکهای مغزی و آموزش نیاز دارد، زیرا مغز نوزاد از لحظۀ تولد برای یادگیری آماده است.
اگر پدر و مادر و اطرافیان با کودک صحبت کنند و او را در معرض اشیاء مختلف قرار دهند، مغز کودک به‌طور طبیعی رشد خواهد کرد، سپس مغز توانایی پیدا خواهد کرد که اعمال را به‌خوبی انجام دهد. اگر کودک در سال اول تولد تغذیۀ کافی نداشته باشد و از محبت مادری و تماس مستقیم بدنی و محرکهای مغزی محروم باشد، مغز او چه از نر ساختمانی و چه از نظر عملکرد، رشد نمی‌کند و درنتیجه هوش و فراگیری کودک در آینده دچار کاهش و اختلال می‌گردد. ج) رشد مغز درپنج سال اول تولد در حدود 90 درصد مغز کودک ، در 5 سال اول تولد رشد می‌نماید و تکامل پیدا می‌کند، سپس مغز بعد از سال هفتم تولد بسیار آهسته و کند می‌شود. مغز کودک از سه قسمت تشکیل شده است: قسمت فوقانی و جلویی مغز؛ قسمت میانی مغز؛ قسمت تحتانی مغز. هریک از این سه قسمت مغز به‌وسیلۀ شبکه‌های سلولهای عصبی با یکدیگر ارتباط دارند، ولی از طرفی هرکدام نیز کار خود را جداگانه انجام می‌دهند. در بعضی از مواقع هر سه قسمت مغز به‌طور هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند، در این صورت رفتار و اعمال انسان، مناسب و پسندیده می‌باشد. اما بعضی از مواقع قسمتی از مغز با واسطه‌های شیمیایی آن قسمت، بر قسمتهای دیگر مغز غلبه پیدا می‌کند، در این مواقع انسان دچار هیجان، خشم و رفتارهای غیرطبیعی می‌گردد و ممکن‌است مشکلاتی برای خود و دیگران به‌وجود آورد. رفتار و اعمال مناسب پدر و مادر سبب می‌شود هر سه قسمت مغز کودک به‌طور متعادل و هماهنگ عمل کند. بازیهای حسی و حرکتی، در آغوش گرفتن، نرمش دادن، محرکهای مناسب دیداری، شنیداری، لبخند، نوازش و گفتگو به‌رشد مغز کودک کمک می‌کند.