جلوگیری از مشاجره بین کودکان

از هنگامی‌که بچۀ کوچک شروع به حرکت و راه رفتن می‌کند و می‌تواند با ورود به قلمرو برادر یا خواهر بزرگ‌تر، به اسباب‌بازی‌های او دست بزند، احتمال برخورد بین آن‌ها افزایش می‌یابد. 
وسیلۀ دفاعی و ارتباطی کودکان بیشتر شامل کتک زدن، هل دادن و کشیدن موی سر است و حتی وقتی بزرگ‌تر می‌شوند و بهتر می‌فهمند، باز هم با این روش‌ها منظور خود را بیان می‌کنند.
بسیاری از والدین جنگ و برخورد فیزیکی بین کودکان خود را دوست ندارند و از دیدن آن‌ها ناراحت می‌شوند، ولی وظیفۀ خود را برای آرام کردن آن‌ها به‌خوبی نمی‌دانند. پدر و مادر گاهی در مورد دخالت خود برای حل‌وفصل این مشاجرات عقاید مختلفی دارند. 
ممکن است یکی از آن‌ها بخواهد کودکان را از هم جدا کند یا تنبیه نماید و دیگری بخواهد آن‌ها را به حال خود بگذارد تا به توافق برسند و مشکل خود را حل نمایند. نحوۀ تربیت خانوادگی و خاطرات کودکی والدین و رابطه‌ای که با دوستان و برادران و خواهران خود داشته‌اند، در این امر دخالت دارد.
نکات زیر برای تصمیم‌گیری هنگام رویارویی با این وضعیت شما را راهنمایی می‌کند.
- وقتی اختلاف عقیده یا برخورد لفظی بین کودکان به وجود می‌آید، تا حد امکان آن‌ها را به حال خود بگذارید. دخالت والدین در این مورد باعث می‌شود که بین کودکان برای جلب نظر و موافقت پدر و مادر درگیری تازه‌ای به وجود آید. 
بیشتر جنگ‌ها دوطرفه هستند و بعضی‌اوقات طرفی که مظلوم به نظر می‌رسد، ممکن است شروع‌کنندۀ جنگ و متجاوز اصلی باشد. حتی بچه‌های کوچک خوب می‌دانند که چگونه بچۀ بزرگ‌تر را در دام دعوا گرفتار کنند.
- در اثر دعوا اگر یکی از بچه‌ها صدمه ببیند، باید از ادامۀ آن جلوگیری کرد؛ حتی اگر این صدمه تصادفی و غیرعمدی بوده باشد، اجازه ندهید که کار دعوا به صدمات جدی‌تری کشیده شود.
بچه‌ها باید یاد بگیرند که در این مشاجرات دوستانه و خانوادگی و برخوردهای فیزیکی، حدومرز و مقرراتی وجود دارد. از خودتان بپرسید که آیا حاضر می‌شوید کس دیگری فرزندتان را آزار برساند؟ اگر جواب این سؤال منفی است، باید از ادامۀ دعوا جلوگیری کنید.
- وقتی در اثر دخالت شما دعوا به پایان رسید، موضوع را پیگیری نکنید و دربارۀ چگونگی شروع جنگ و پیدا کردن مقصر اصلی پی‌جویی ننمایید. اگر در این امر زیاد دخالت کنید، بچه‌ها عادت می‌کنند به‌جای اینکه خودشان مشکل خود را حل کنند، برای حل‌وفصل اختلافشان منتظر پدر و مادر بمانند.
- بهترین راه برای توقف جنگ و بازداشتن بچه‌ها از ادامۀ دعوا، جدا کردن آن‌هاست. پس از جدا کردن، به آن‌ها پنج دقیقه فرصت دهید، سپس بگذارید بازی را از سر بگیرند یا به کار دیگری مشغول شوند. اگر سر یک اسباب‌بازی دعوا می‌کنند، مایۀ دعوا را یک روز از آن‌ها بگیرید یا از آن‌ها بخواهید که راه مسالمت‌آمیزی برای بازی کردن با آن پیدا کنند.

- اگر کودکان شما نمی‌توانند به‌آرامی با هم بازی کنند و در طول بازی اتاق را بر هم می‌ریزند، به آن‌ها یاد دهید که آرام‌تر بازی کنند. بعضی از بچه‌ها نسبت به سایر هم سن و سال‌هایشان فعال‌ترند و زور بیشتری دارند و اگر با هم کشتی بگیرند، یکی از آن‌ها ممکن است صدمه ببیند. احتمال این خطر را باید با مشکلاتی که ناشی از بازی نکردن آن‌هاست مقایسه کنید.
- در تعیین حدومرزها و مقررات، حرف خود را به‌روشنی و دقیق بیان کنید. اگر در گفتۀ شما ابهامی باشد، با مشکل روبه‌رو خواهید شد. دربارۀ نحوۀ برخورد و کلماتی که به کار می‌برند، آن‌ها را یاری نمایید و حدومرز آن‌ها را در برخوردهای فیزیکی و شوخی‌های لفظی و عملی مشخص نمایید. البته نباید انتظار داشته باشید که همیشه مطیع و سربه‌راه باشند. 
- به فرزندان خود یاد دهید تا نیروی خود را به نحو سالمی به کار برند. بچه‌ها گاهی سرحال هستند و برای نشان دادن قدرت خود با دیگران گلاویز می‌شوند. آن‌ها راه دیگری برای زورآزمایی و مصرف انرژی خود نمی‌شناسند.
 باید به آن‌ها بیاموزید که با فعالیت‌هایی مثل دویدن، بالا رفتن از پله و ورزش‌های دیگر در پارک یا در حیاط منزل و بازی‌هایی که به دیگران صدمه‌ای نمی‌زند، خود را آرام کنند. اگر مجبور به ماندن در خانه هستید، به آن‌ها اجازه دهید تا از کیسۀ بوکس استفاده کنند یا به بالش و متکا مشت بکوبند.
- اگر فرزندان شما اغلب در حال جنگ‌ودعوا هستند، رفتار و حرکات آن‌ها را به‌دقت زیر نظر بگیرید. ممکن است متوجه شوید که باوجوداین برخوردها، رابطۀ خوبی بین آن‌ها برقرار است. مترصد اوقاتی باشید که با هم دوست هستند و علت دوستی و بازی آن‌ها را پیدا کنید. 
پس از مدتی می‌توان به عامل اختلاف پی برد و مشکل را به‌سادگی برطرف کرد. گاهی نیز دعوای بچه‌ها برای جلب‌توجه والدین است. در این مورد باید وقت بیشتری را با آن‌ها بگذرانید.
- با رعایت نکات فوق اگر بازهم کودکان خود را در حال برخورد و دعوا دیدید، بهتر است دربارۀ این مشکل با دوستان خود مشورت کنید. در مورد رفتار خود نیز بیندیشید. اگر خستگی محیط کار را همراه خود به خانه می‌آورید و با افراد منزل با عصبانیت برخورد می‌کنید، دراین‌باره تجدیدنظر نمایید.
کودکان رفتار والدین خود را سرمشق قرار می‌دهند و از آن‌ها تقلید می‌کنند. اگر با رفتار تند و ناآرام خود برای همسر و کودکانتان مشکل درست می‌کنید، باید به سعادت خانواده بیندیشید و رفتارتان را اصلاح کنید.