بهداشت خواب کودکان

متاسفانه کودکان دوست دارند که بیشتر وقتشان را به‌انجام دادن فعالیتهای فوق‌العاده بپردازند. باید توجه داشت که بچه‌های هفت تا ده ساله حداقل به 9 ساعت خواب در طی شبانه‌روز نیاز دارند، ولی سی درصد از آنها به‌میزان کافی نمی‌خوابند.
خستگی باعث مشکلات رفتاری و به‌خطر افتادن سلامت جسمی کودکان می‌شود. خستگی مفرط کودکان همیشه به‌راحتی تشخیص داده نمی‌شود.
 در بعضی موارد، علایم مشخص و بارزی دارد، مثلاً خیلی سخت و به‌زحمت می‌خوابند، از شدت خستگی ناله‌می‌کنند و در مسافتهای کوتاه در ماشین چرت می‌زنند. اما برخی دیگر از کودکان خستگی ناشی از کمبود خواب را نشان نمی‌دهند. در حقیقت، به‌نظر می‌رسد که آنها فقط بیش از حد فعال، عصبی و بی‌قرارند.
گروهی از کودکان، حتی کمتر از مقدار زمانی می‌خوابند که والدینشان فکر می‌کنند. آنها به‌سختی به‌خواب می‌روند یا پس از مدت کمی به‌علت نگرانی از خواب بیدار می‌شوند. به‌طور کلی، ترسهای بیمارگونه یکی از عوامل کم‌خوابی شبانۀ کودکان است.
توصیه‌هایی برای خواب راحت کودکان
- فعالیتهای بیش از حد را کم و محدود کنید. اگر فرزندتان اغلب تا زمان انجام دادن تمام تکالیفش نمی‌خوابد و تمام بعدازظهر هم به‌این کار مشغول است، اجازه ندهید حین انجام دادن تکالیف کار دیگری انجام دهد. اگر تکالیف مدرسه تمام وقت او را در منزل می‌گیرد، با آموزگارش صحبت کنید.
- تلویزیون را خاموش کنید، کودکانی که قبل از خواب برنامه‌‌های تلویزیونی تماشا می‌کنند، سخت‌تر از دیگران به‌خواب می‌روند. تلویزیون نیز همانند نوارهای ویدئویی و بازیهای رایانه‌ای تحریک کننده است و مانع خوابیدن کودک می‌شود، بنابراین قبل از ساعت خواب تمام لوازم الکترونیکی و صوتی و تصویری را خاموش کنید. تلویزیون در اتاق کودک نباشد.
- برای شام غذایی سبک تهیه کنید و به‌فرزندتان چند ساعت قبل از خواب چای و نوشیدنی دارای کافئین ندهید.
- هنگام خواب به‌او آرامش ببخشید. کمک کنید تا فرزندتان آرام باشد، او را حمام کنید و کتاب داستان برایش بخوانید.
- چراغ خواب کم نوری در اتاقش روشن کنید. در مورد چیزهایی که به او مربوط است صحبت کنید. طوری نشان دهید که او بداند با مشکلاتش تنها نیست و شما او را در تمام کارهایش همراهی می‌کنید.
- به او پیشنهاد کنید که صحنه‌ای آرام را تصور کند یا سعی کنید که با انجام دادن تمرینهای ساده و آرام‌بخش به‌خواب برود.

کودکان و خواب نیمروزی
کودکان شش ماهه تا یکساله معمولاً در روز سه ساعت می‌خوابند که به‌طور تقریبی یک ساعت آن در صبح و دو ساعت آن در بعدازظهر است. از قدیم به‌والدین توصیه می‌کردند که همزمان با خواب نیمروزی کودک، آنها نیز بخوابند، اما والدین اغلب در این مورد مردد هستند.
زوج‌هایی که برای اولین بار پدر یا مادر می‌شوند، به ویژه آنهایی که بیرون از منزل کار می‌کنند، دربارۀ مهارتهای جدیدی که می‌توانند طی ساعات خواب کودکبه‌دست آورند، نقشه‌ها می‌کشند.کتابهای مختلفی می‌خرند و آغاز یک کار بزرگ را در سر می‌پرورانند.
زمانی که کودک به‌دنیا می‌آید متوجه می‌شوند که اوقات فراغت موهبتی است که به‌ندرت پیش می‌آید، آنها علایق زیادی برای پر کردن این لحظه‌ها دارند. احتمالاً نیازهای مبرم و واقعی مانند دوش گرفتن یا استراحت، جای خود را به علایق دور از ذهن می‌دهند.
در میان وظایف والدین، آنچه باید در الویت قرار گیرد و مهمترین وظیفه در چند ماه اول زندگی کودک محسوب می‌شود، ایجاد نوعی ارتباط با اوست؛ ارتباط دو سویه‌ای که در کودکی پایه‌ریزی می‌شود.
کودکان نوپا به طور معمول یک یا دو ساعت در روز می‌خوابند. به‌سختی برای خوابیدن آرام می‌گیرند. تمام روشهایی که در برنامۀ خواب شب انجام می‌شود، برای خواب بین روز نیز قابل اجراست.
والدین می‌توانند خواب بین روز را برای کودک نوپا شیرین‌تر کنند. کلمۀ خواب مجموعه‌ای از امور منفی را برای کودک تداعی میکند و به‌همین دلیل از خوابیدن امتناع می‌ورزد، اما خوابیدن در کیسۀ خواب، صندلی راحتی، چادر یا جعبه‌ای پر از بالش می‌تواند برایش جالب باشد.
بعضی از کودکان در فضای باز بهتر می‌خوابند. اگر پدر یا مادر کنار کودک دراز بکشد و خانه آرام باشد، احتمال خوابیدن کودک بیشتر است.
در دوران پیش دبستان غالب کودکان به‌دنبال خستگی روزانه، ناسازگاری نشان میدهند و رفتارشان تغییر می‌کند و نزدیک غروب بداخلاق می‌شوند. در این صورت بهتر است زودتر شام بخورند و بخوابند. هرچند کودکان پیش دبستانی بین روز نمی‌خوابند، اما برای تجدید قوا باید استراحت کنند.
تماشای فیلمی که چندان محرک نباشد، استراحت مورد نیاز کودکان را تامین می‌کند. گوش دادن به‌موسیقی یا بازی یا اسباب بازی‌هایی که به‌ویژه برای اوقات آرامش طراحی شده‌اند، راه دیگری برای استراحت کردن کودکان است.
باید به‌مدت زمان خوابهای نیمروزی نیز توجه کرد. هرچه بچه‌ها طی روز بیشتر بخوابند، شب کمتر می‌خوابند. اگر خواب بیش از حد آنها در روز، برنامۀ خواب شب را مختل می‌کند، با رعایت فاصلۀ زمانی مناسب باید آنها را بیدار نگه داشت.
بیدار کردن کودکان از خواب روزانه، کار حساسی است، زیرا در این زمان آنها با خوشرویی والدین را نمی‌پذیرند. بهتر است که والدین با ظرافت، کاری کنند که آنها خودشان از خواب بیدار شوند. مثلاً می‌توان پنجرۀ اتاق را باز گذاشت تا صداهایی از قبیل شیر آب یا تلویزیون آنها را بیدار کند.
بچه‌ها ممکن است چند دقیقه بعد از بیدار شدن، گیج یا بداخلاق باشند و مدتی طول بکشد تا کاملاً سرحال و آمادۀ انجام کار شوند. یک خوراکی سبک می‌تواند این زمان انتقال را ساده‌تر کند.