در حالي که اکثر کودکان
به طور طبيعي فعال هستند، اما کودکاني که داراي علائم بيش فعالي مي باشند همواره
در حال حرکت هستند. اين کودکان سعي مي کنند در يک زمان چندين کار را انجام دهند و
از يک فعاليت به فعاليتي ديگر مي پرند.
در حالت عادي ممکن است کودکان تکليف مدرسه شان را فراموش کنند، در
کلاس به خيال پردازي بپردازند، بدون فکر کاري را انجام دهند و يا سر ميز شام بي
تابي و بي قراري کنند. اما بي توجهي، ويري بودن و فعاليت بيش از اندازه، امري
طبيعي نيست بلکه از نشان هاي اختلال بيش فعالي کمبود توجه در نظر گرفته مي شود که
مي تواند توانايي کودکان را در يادگيري و تعامل با ديگران تحت تاثير قرار دهد.
اولين کامي که بايد براي مقابله با اين مشکل برداشت شناسايي نشانه ها و علائم اين
اختلال است. اختلال بيش فعالي کمبود توجه، اختلالي است که در اوايل دوران کودکي
ظاهر مي گردد. اين اختلال باعث مي شود که فرد در مهارکردن واکنش هاي خودجوش دچار
مشکل شود. اين واکنش ها مي تواند از حرکت تا سخن گفتن و توجه متفاوت باشد. علائم و
نشانه هاي اين اختلال معمولا قبل از هفت سالگي ظاهر مي شود.
با وجود اين، تشخيص ميان رفتار يک کودک مبتلا به اختلال بيش فعالي و رفتار يک کودک
بدون اختلال تا حدودي مشکل است. اين را بايد گفت که اگر تنها در بعضي از موقعيت ها
تعداد کمي از اين نشانه ها و علائم را در کودک خود يافتيد احتمال وجود چنين
اختلالي در کودک کمتر است اما اگر در تمام موقعيت ها (در خانه، مدرسه و هنگام
بازي) علائم و نشانه هاي بي شماري از اين اختلال را در کودک خود يافتيد بايد توجه
و دقت بيشتري را براي کودک به خرج دهيد.
اغراق هاي مربوط به بيماري کودکان بيش فعال
غلط: همه کودکان بيش فعال، فعاليت بيش از اندازه دارند.
درست: برخي از اين کودکان بيش از اندازه
جنب و جوش دارند و برخي ديگر اين طور نيستند.
غلط: اين کودکان هرگز قادر به تمرکز نيستند.
درست: کودکان مبتلا به بيش فعالي قادرند روي فعاليت هايي که براي شان لذت
بخش است تمرکز کنند.
غلط: اين کودکان اگر بخواهند مي توانند رفتار بهتري داشته باشند.
درست: آنها مي توانند کارهاي شان را به بهترين نحو انجام دهند اما نمي
توانند آرام يک جا بنشينند.
غلط: بيش فعالي کودکان با افزايش سن آنها بهبود خواهديافت.
درست: اين عارضه ممکن است تا بزرگسالي نيز ادامه پيدا کند بنابراين
نيازمند درمان هرچه سريع تر است.
غلط: دارودرماني
بهترين روش درمان براي کودکان بيش فعال است.
درست: دارودرماني کافي نبوده و آموزش،
رفتار درماني، حمايت در خانه و مدرسه، ورزش و تغذيه درماني نيز لازم است.
سه ويژگي اساسي اين اختلال!
بي توجهي، بيش فعالي و ويري بودن، سه ويژگي اساسي اختلال بيش فعالي کمبود توجه
است. علائم و نشانه هايي که کودک مبتلا به اين اختلال نشان مي دهد بستگي به اين
امر دارد که کدام يک از اين سه ويژگي غالب است. با توجه به اين مي توان گفت يک
کودک مي تواند بي توجه باشد اما بيش فعال و ويري نباشد، بيش فعال و ويري باشد اما
بي توجه نباشد و يا بي توجه، بيش فعال و ويري باشد (حالت سوم مرسوم ترين اختلال
بيش فعالي کمبود توجه است)
بي توجهي
کودکاني که داراي علائم بي توجهي هستند اغلب ناديده گرفته مي شوند زيرا موجب آشوب
و اختلال نمي شوند. اين عدم توجه در کودکان مبتلا به اين اختلال بدان معنا نيست که
اين کودکان اصلا نمي توانند توجه و تمرکز کنند.
از نشانه ها و علائم بي توجهي در کودکان مبتلا به اين اختلال مي توان به موارد زير
اشاره کرد: به جزييات توجه نمي کنند، اشتباهات نسنجيده اي مرتکب مي شوند، در تمرکز
کردن دچار مشکل هستند و به آساني حواس شان پرت مي شود، وقتي با آنها صحبت مي کنيد
در ظاهر به حرف تان گوش نمي دهند، در يادآوري چيزها و پيروي از دستورها دچار مشکل
هستند، در سازماندهي و برنامه ريزي و خاتمه دادن پروژه ها دچار مشکل هستند، قبل از
آنکه وظيفه خود را تمام کنند خسته مي شوند و غالبا کتاب، تکليف مدرسه، اسباب بازي
و ديگر وسايل خود را گم مي کنند.
بيش فعالي
در حالي که اکثر کودکان به طور طبيعي فعال هستند، اما کودکاني که داراي علائم بيش
فعالي اين اختلال مي باشند همواره در حال حرکت هستند. اين کودکان سعي مي کنند در
يک زمان چندين کار را انجام دهند و از يک فعاليت به فعاليتي ديگر مي پرند.
حتي اگر آنها را مجبور کنيد که بي حرکت در جايي بنشينند باز پاي خود را تکان مي
دهند و با انگشتان خود صدا در مي آورند. اين کودکان اگر در موقعيت هايي باشند که
بايد آرام و ساکت بنشينند آن محيط را ترک مي کنند، همواره به اين ور و آن ور مي
روند و اغلب مي دوند و از همه جا بالا مي روند، پرحرفي مي کنند، نمي توانند آرام
بازي کنند، همواره در حرکت هستند گويا اينکه موتوري به آنها وصل است، ممکن است
اخلاق تندي داشته باشند و يا کم حوصله باشند.
ويري بودن
ويري بودن کودکان مبتلا به اين اختلال مي تواند موجب مشکلاتي در خويشتن داري کودک
شود. غالبا صحبت هاي افراد را قطع مي کنند و در کلاس سوالات نامربوطي مي پرسند.
به طور کلي اين کودکان بدون فکر کاري را انجام مي دهند، پيش از آنکه معلم از آنها
بخواهد و يا پيش از آنکه سوال تمام شود جواب سوال را مي دهند، نمي توانند منتظر
نوبت شان در مسابقه و يا صف بمانند، چيزهاي اشتباهي را در زمان هاي اشتباه مي
گويند و اغلب صحبت ديگران را قطع مي کنند.
وظايف والدين در برابر کوک بيش فعال
با يک پزشک ملاقات کنيد. به عنوان والدين مي توانيد تست هاي تشخيص بيش فعالي را
هرچه زودتر انجام دهيد. اين کار به تشخيص به موقع اين عارضه کمک مي کند.
با مسئولان مدرسه فرزند خود صحبت کنيد. مي توانيد با مسئولان مدرسه به طور
غيرمستقيم در رابطه با رفتار فرزند خود صحبت کنيد.
تصوير درستي از رفتار فرزند خود بدهيد. هنگامي که از شما سوالي پرسيده مي شود
حقيقت را بگوييد زيرا تشخيص براساس صحبت هاي شماست.
کمي عجله کنيد. شما مدافع فرزند خود هستيد و اين خصوصيت ممکن است تشخيص بيماري
فرزندتان را به تاخير بياندازد. بنابراين مشورت با پزشک به معني بيمار دانستن
فرزند نيست بلکه با اين کار به کودک خود کمک کرده ايد.
از نظر متخصصين کمک بگيريد. چنانچه هرگونه شکي به رفتار فرزند خودداشتند از مشاوره
با پزشک دريغ نکنيد.
ارزيابي بيش فعال ممکن است شامل موارد زير باشد:
• صحبت کردن با کودک يا بزرگسال براي گرفتن سابقه از بيمار
• صحبت کردن با پدر و مادر يا همسر براي گرفتن تاريخچه سلامت
رفتاري بيمار و خانواده
• معاينه فيزيکي
• ارزيابي باليني با استفاده از مقياس رتبه بندي رفتار
استاندارد و پرسشنامه
• بررسي عملکرد تحصيلي، اجتماعي و عاطفي فرد و سطح توسعه
• بررسي ناتواني هاي يادگيري
در صورت نياز به تست بيشتر، پزشک ممکن است براي تشخيص بيش فعالي از آزمون هاي
ديگري نيز استفاده کند؛ از جمله:
• چک کردن شنوايي و بينايي شخص
• آزمايش خون براي بررسي سطح سرب
• آزمايش خون براي بيماري هايي مانند بيماري تيروييد
• تست امواج مغزي با نمودار مغزي (encephalograph) براي اندازه گيري فعاليت الکتريکي مغز.
• CT
اسکن و يا MRI براي بررسي مغز.