همه ما آرزو داریم فرزندانی سالم داشته باشیم و برای تحقق این آرزو، توجه داشتن به تغذیه بچه‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همان‌طور که همه ما می‌دانیم، شیر مادر می‌تواند تا 6 ماهگی تمام ویتامین‌ها، املاح و درشت‌مغذی‌های مورد نیاز بدن شیرخواران را تامین کند اما از 6 ماهگی به بعد نیاز بدن آنها از شیر مادر فراتر می‌رود و باید علاوه بر شیر، ترکیبات غذایی دیگری هم در رژیم روزانه آنها جای بگیرد. اگر از غذاهای آماده مخصوص شیرخواران که با فرمول‌های غذایی استاندارد و طعم‌های متنوع در بازار موجود هستند، بگذریم، باید به 9 نکته در انتخاب ترکیبات غذایی مناسب برای شیرخواران 6 تا 12 ماهه خود دقت داشته باشیم؛ نکاتی که در صفحه «کودکان» این هفته با آنها آشنا خواهید شد.
نکته اول؛ بافت غذا
منظور از غذای کمکی برای شیرخواران، گنجاندن غذاهایی سبک و نرم و گذر از شیرخواری (مایع‌خواری) مطلق برای آنهاست. هرچند بسیاری از شیرخواران از 6 ماهگی به غذای کمکی نیاز دارند اما برخی متخصصان توصیه می‌کنند بچه‌های ضعیف‌تر، آنهایی که توانایی مناسبی برای مکیدن شیر ندارند یا نوزادانی که شیر مادر برای سیر کردنشان کافی نیست، از حدود 4 ماهگی تغذیه تکمیلی را شروع کنند. از این رو، باید در 4 ماهگی درباره تاریخ شروع غذای کمکی برای شیرخوارتان با پزشک او مشورت کنید.
نکته دوم؛ انتخاب غلات
بهتر است در انتخاب غلات مصرفی برای شیرخوارتان کمی دقت و وسواس به خرج دهید و در آغاز راه تغذیه تکمیلی، غلاتی که کمترین حساسیت را در شیرخواران ایجاد می‌کنند، به غذای آنها اضافه کنید. قبل از افزودن غلات به غذای کمکی باید تست حساسیت روی آنها انجام شده باشد تا در صورت ابتلای شیرخوار به بیماری سلیاک، تمامی محصولات بر پایه گندم و آرد گندم از برنامه غذایی او حذف شود. استفاده از آرد برنج و جو دوسر می‌تواند شروع خوبی برای افزودن غلات به تغذیه تکمیلی شیرخواران باشد.
نکته سوم؛ انتخاب میوه‌ها
نکته سوم درباره انتخاب و گنجاندن میوه‌ها در غذای تکمیلی شیرخواران است. در این مورد هم باید تست حساسیت از کودک گرفته شده باشد (البته در صورتی که سابقه بروز حساسیت در اعضای خانواده وجود داشته باشد) تا شما بدانید فرزندتان به کدام میوه‌ها حساسیت دارد و آن میوه خاص را در برنامه غذایی او قرار ندهید. بهتر است تا 8 ماهگی، میوه خام به بچه‌ها ندهید زیرا ممکن است سیستم گوارشی آنها توانایی هضم فیبرها و سایر ترکیبات موجود در میوه‌ها را نداشته باشد. معمولا مصرف بیش از 2 قاشق مرباخوری پوره میوه در آغاز تغذیه تکمیلی و در هر وعده یا میان‌وعده غذایی هم برای شیرخواران توصیه نمی‌شود. میوه‌های مخصوص برای شیرخواران 6 تا 12 ماهه باید پوست‌کنده و کمی حرارت دیده باشند تا هم از نظر ایمنی مشکلی ایجاد نکنند و هم هضم ساده‌تری داشته باشند. سیب، موز، هلو، انبه و گلابی می‌توانند گزینه‌های خوبی برایشان باشند.
نکته چهارم؛ انتخاب سبزی‌ها
سبزی‌های پوره‌شده می‌توانند تا 2 قاشق غذاخوری در هر وعده یا میان‌وعده غذایی شیرخواران گنجانده شوند. سبزی‌های مورد استفاده برای شیرخواران باید کاملا شسته و ضدعفونی شده باشند. حرارت دادن سبزی‌ها، تحمل هضم آنها را برای فرزندتان ساده‌تر می‌کند. هویج، سیب‌زمینی، کدو و کلم بروکلی می‌توانند گزینه‌های خوبی برای شروع غذای کمکی شیرخوار شما باشند. اگر شیرخوارتان یبوست دارد، کمی روغن زیتون یا کره به پوره سبزیجات او اضافه کنید. اگر با خوردن پوره سبزی‌ها و میوه‌ها نفخ می‌کند هم حتما به او شربت ضدنفخ حاوی عصاره زیره یا نعناع بدهید.
نکته پنجم؛ انتخاب منابع پروتئینی
پروتئین مورد نیاز بدن شیرخواران تا 6 ماهگی از طریق مصرف شیر مادر تامین می‌شود. این در حالی است که از 6 تا 9 ماهگی، بدن شیرخواران با افت آهن خون مواجه می‌شود. از این رو، گنجاندن منابع پروتئینی غنی از آهن در این سن برای کودکتان اهمیت زیادی دارد. آهن به بهبود اکسیژن‌رسانی، تولید سلول‌های خونی و تامین انرژی کافی برای عضلات به منظور رشد مناسب در بدن شیرخواران کمک می‌کند بنابراین باید حجم محدودی از پروتئین‌های حیوانی مانند سینه مرغ، سینه بوقلمون یا گوشت بلدرچین که هضم ساده‌تری دارند را به صورت کاملا له‌شده به غذای تکمیلی شیرخواران اضافه کرد. بهتر است در آغاز راه تغذیه تکمیلی و تا حدود 8 ماهگی، به بچه‌ها گوشت قرمز ندهید. مصرف ماهی و میگو هم به دلیل حساسیتزا بودن، تقریبا تا 12 ماهگی برای بچه‌ها ممنوع است.
نکته ششم؛ انتخاب لبنیات
در مورد لبنیات هم باید تست حساسیت از شیرخوارتان گرفته شده باشد تا اطمینان داشته باشید فرزندتان به شیر گاو حساسیت ندارد. در این صورت می‌توانید از حدود 8 ماهگی، ماست را به برنامه غذایی او اضافه کنید. بهتر است برای آشنایی بیشتر بچه‌ها با طعم‌ها و پذیرش ساده‌تر ماست از سوی او، کمی پوره میوه به ماست کودک اضافه کنید. ماست مورد استفاده برای این گروه سنی باید کم‌چرب، شیرین و پاستوریزه باشد. ماست‌های ترش و محلی، به هیچ عنوان گزینه مناسبی برای آنها نیستند و می‌توانند خطر ابتلا به تب مالت را در آنها افزایش بدهند. از 8 ماهگی به بعد می‌توان حجم محدودی از پنیر توفو (پنیر سویا) را هم به رژیم غذایی بچه‌ها اضافه کرد.
نکته هفتم؛ تخم‌مرغ
زرده تخم‌مرغ می‌تواند از حدود 9 ماهگی در غذای تکمیلی شیرخواران جای بگیرد. شما می‌توانید زرده تخم‌مرغ کاملا پخته و پوره‌شده را به تدریج (با یک قاشق مرباخوری شروع کنید) به رژیم غذایی بچه‌ها اضافه کنید و کم‌کم آن را به روزی یک زرده کامل برسانید. فقط حواستان باشد سفیده تخم‌مرغ جزو مواد غذایی به شدت حساسیتزا برای بچه‌هاست و مصرفش تا یک سالگی توصیه نمی‌شود.
نکته هشتم؛ حبوبات
به‌طور کلی، حبوبات جزو مواد غذایی به شدت نفاخ هستند و مصرفشان می‌تواند برای شیرخواران با مشکلات گوارشی همراه باشد. از این رو، بهتر است در آغاز تغذیه تکمیلی، تنها عدس را به برنامه غذایی فرزندتان اضافه کنید. بهتر است عدس را قبل از پختن کمی خیس کنید، داخل دستمال نخی بپیچید و با مالش دادن، پوست آن را جدا کنید. در این صورت، هضم آن برای شیرخوارتان ساده‌تر می‌شود.
نکته نهم؛ ادویه‌ها
بهتر است تا 12 ماهگی، طعم‌های قوی نمک، شکر، چربی و ادویه‌ها را به شیرخوارتان نچشانید. بهتر است نمک جایی در غذای شیرخوارتان نداشته باشد و شیرینی‌هایی جز شیرینی طبیعی میوه‌ها یا لبنیات به او چشانده نشود. در این صورت، ذائقه کودکتان به خوردن غذاهای کم‌نمک و کم‌شکر عادت خواهد کرد. به‌علاوه، سعی کنید تا 12 ماهگی طعم غذای سفره خانواده را به فرزندتان نچشانید. غذاهای خانواده برای شیرخواران، دارای حجم بالایی نمک و طعم هستند و در صورت چشیدن طعم آنها، فرزندتان دیگر به سادگی طعم شیر یا غذاهای سالمی را که برایش تهیه می‌کنید، تحمل نخواهد کرد. ضمن اینکه هضم غذاهای سنگین خانواده برای شیرخواران کار ساده‌ای نیست و آنها را با مشکلاتی مانند دل‌درد مواجه خواهد کرد.