موبایلتو بذار کنار تا پرتش نکردم از پنجره بیرون!! کمی هم تو کارای خونه بیا کمک کن...
دیالوگ مادر با رژینای ۱۴ ساله که هر روز هم تکرار می شود ولی انگار نه انگار، بعضی وقت ها رژینا حتی صدای اطرافیان را هم نمی شنود و محو گوشی موبایلش می شود، امان از این شبکه های مجازی، از این شبکه به آن شبکه، دیگر حتی کودکان سنین پایین هم گوشی هایی با برند معروف و قیمت هایی گزاف و کارایی های بالا از خانواده هایشان طلب می کنند.
قطعاً استفاده از تکنولوژی های روز دنیا اثرات مثبت زیادی در جامعه دارد ولی گاهی در سنین پایین دسترسی به این تکنولوژی ها شکل اعتیاد به خود گرفته و اثرات مخربی بر سلامت روان آنها به دنبال خواهد داشت.
تلفن همراه در عصر حاضر به عنوان یکی از مهم ترین مظاهر فناوری نوین ارتباطی است که در زندگی فردی و اجتماعی بشر جایگاه ویژه ای دارد و جزو جدا نشدنی مناسبات روزمره محسوب می شود در واقع برای بسیاری از افراد زندگی بدون آن غیر ممکن بوده یا دست کم مطلوبیتی ندارد.
بر مبنای پژوهش های به عمل آمده نزدیک به ۲۲ درصد کودکان ۶ تا ۹ سال، ۶۰ درصدکودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله و تقریباً ۸۴ درصد از نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله دارای تلفن همراه هستند و این پدیده اجتماعی را می توان به عنوان یک معضل جهانی تلقی کرد.
مصطفی آب روشن جامعه شناس و عضو کارگروه آسیب های اجتماعی در گفت و گو با ایران با اشاره به اینکه انتقال اطلاعات و سرعت ارتباطات امری مطلوب محسوب می شود، می گوید: با وجود مزایای بسیار این تکنولوژی، تلفن همراه های نسل جدید به طور بالقوه اطلاعاتی را به نوجوانان انتقال می دهند که فرد آمادگی لازم را برای پذیرش آن ندارد، در واقع کودکان در زمان و شرایطی حساس و بحرانی از مسائلی آگاه می شوند که بسترهای ذهنی لازم برایشان مهیا نشده است که این آگاهی های لجام گسیخته، مشکلات فراوانی را از جمله بلوغ زودرس و انحرافات اجتماعی برای آنان به وجود می آورد.
به گفته او، تلفن همراه همانند سایر واقعیت های مدرن تیغی دو لبه است که ضمن سازنده بودن، جنبه هایی از آسیبزایی را با خود به همراه دارد و به نظر می رسد جنبه های منفی آن برای کودکان و نوجوانان بیش از کارکردهای مثبت آن است.
استفاده بیش از اندازه از تلفن همراه در ذهن کاربران نوعی وابستگی بیمارگونه پدید می آورد که درست مانند اعتیاد به مواد مخدر و الکل مخرب است.
وقتی جوانی روزانه سه الی چهار ساعت از وقت مفید خود را صرف تلفن همراه کند، دیگر انرژی و انگیزه برای رشد و پیشرفت در زمینه های تحصیلی و اجتماعی نخواهد داشت.
آثار پنهان اعتیاد به بازی های آنلاین تلفن همراه
عضو کارگروه آسیب های اجتماعی با تأکید بر اینکه بیماری های روانی، انزوای اجتماعی و استرس از آثار منفی اعتیاد به بازی های آنلاین است، می افزاید: اعتیاد به بازی های آنلاین در تلفن همراه بیش از پول، وقت جوانان را هدر می دهد. تلفن همراه برخلاف مواد مخدر و الکل در ظاهر هیچ تأثیر مخربی روی ساختار فیزیولوژی اشخاص ندارد
اما آسیب های اجتماعی و روانی آن را نمی توان نادیده گرفت. کسانی که وابستگی شدید به تلفن همراه دارند ناخواسته از اعضای خانواده فاصله می گیرند، گوشه گیر می شوند و اولویت های زندگی نظیر تحصیل و اشتغال برایشان بی اهمیت می شود.
بسیاری از نوجوانان ترجیح می دهند با دوستان خود از طریق شبکه های اجتماعی رابطه داشته باشند و تمایلی به ملاقات حضوری وجود ندارد.
آب روشن معتقد است: به مرور برقراری اینگونه ارتباطات غیرمستقیم از اعتماد به نفس افراد می کاهد و مهارت های ارتباطی آنان را برای زندگی و حضور در محیط های جمعی بشدت تضعیف می کند در واقع انزوا طلبی، دوری گزینی از جمع و اعتماد به نفس پایین از آسیب های مهم استفاده افراطی و نامناسب نوجوانان از این ابزار ارتباطی است که شادابی و هیجان فیزیکی را از این گروه های سنی گرفته است.
یعنی شخص در گروه های اجتماعی و خانوادگی حضور دارد ولی دیواری شیشه ای به دور خود کشیده و با اطرافیان خود ارتباط مؤثری ندارد. وابستگی برخی افراد به تلفن همراه، جنبه مضحکی به خود می گیرد به طور مثال در یک میهمانی خانوادگی یا فامیلی مشاهده می کنیم، همه درگیر تلفن همراهشان هستند و برخی از نوجوانان به جای ارتباط کلامی با همسالان خود، از طریق شبکه های اجتماعی یا پیامک به صحبت با یکدیگر می پردازند، گاهی تمام وقت میهمانی و با هم بودن به بررسی محتویات تلفن همراه سپری می شود و به نظر می رسد هیچ کس تمایل ندارد درباره مسائل واقعی و ملموس کار، زندگی و روابط فامیلی و اجتماعی سخن بگوید.
او در ادامه در زمینه این معضل روز جامعه می افزاید: ما با نوعی اولویت بخشی به دنیای مجازی روبه رو هستیم، وقتی شخصی در جمع خانوادگی بیشترین وقتش را با دنیای مجازی سپری می کند به معنی آن است که خانواده از اهمیت پایین تری برخوردار است و شخص به افرادی که در جمع خانواده و دوستان حضور ندارد اولویت بیشتری می بخشد.
استفاده بیش از حد از سمبل ها(sticker) و نمادهای ارتباطی جهت ابراز عقیده و احساسات در مناسبات اجتماعی باعث می شود مهارت های ارتباطی افراد دچار اخلال گردد و نوجوانان قواعد ارتباطات اجتماعی واقعی را یاد نگیرند که این نارسایی اجتماعی در نهایت زمانی که نوجوان وارد مناسبات جامعه می شود به اشکال مختلف ناکامی های ارتباطی و اجتماعی خودنمایی می کند.
می توان انتظار داشت در آینده نزدیک نسلی پرورش یابند که با وجود داشتن بهره هوشی بالا از هوش اجتماعی پایینی برخوردار بوده، حتی از ساده ترین مهارت های ارتباطی و کلامی بی بهره اند.
تلفن همراه احساس نیاز به توجه را به شدت افزایش می دهد در واقع ارسال پست های غیرمفید و مبهم جهت دیده شدن شبکه های اجتماعی به راحتی می تواند تبدیل به عادتی بیمارگونه و مخرب در زندگی افراد شود.
این جامعه شناس با بیان اینکه پرسه زنی در شبکه اجتماعی نوعی وسواس و اختلال ذهنی را به دنبال دارد، می افزاید: متأسفانه پرسه زنی های وسواس گونه در شبکه های اجتماعی نزد کاربران نوجوان ایرانی بسیار رایج است.
این اختلالات روانی به حدی است که فرد در طول روز چندین بار احساس می کند گوشی تلفن همراهش زنگ می خورد.
بر اساس پژوهش های به عمل آمده ۳۰درصد دانش آموزان در ایران بدون اینکه خود بدانند به بازی های اینترنتی اعتیاد دارند این وابستگی ها میزان مطالعه آنان را کاهش داده و تأثیر مستقیمی بر یادگیری شان دارد.
ما با افت شدید تحصیلی در مدارس کشور مواجهیم که استفاده از تلفن همراه و ورود دانش آموزان به فضای مجازی و سرگرم شدن در شبکه های اجتماعی و بازی های اینترنتی از دلایل مهم آن است.
بر مبنای گزارش وزارت آموزش و پرورش در سال ۹۳، از مجموع یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش آموزی که در امتحان نهایی شرکت کرده اند بیش از ۸۰ درصد با میانگین نمره ۱۲ قبول شدند.
آب روشن در پایان ادامه می دهد: بسیاری از کودکان در کلاس درس و حین درس دادن معلم، به جای توجه به او، در حال ارسال پیامک یا بازی با گوشی هایشان هستند که قطعاً چنین امری سبب پایین آمدن درک بچه ها درباره موضوعات درسی گردیده، تمرکز دیگر دانش آموزان را هم مختل می کند.
البته با در دسترس نبودن گوشی های تلفن همراه در مدرسه و هوشمندی والدین در برنامه ریزی دقیق جهت استفاده از این گوشی ها می توان تا اندازه زیادی از اختلالات یاد شده در گروه سنی نوجوان ها جلوگیری کرد.