راهنمای واکسیناسیون نوزاد

والدين هر كودك در سال اول زندگي بايد 5 بار كودك خود را براي واكسيناسيون به مركز بهداشتي درماني ببرند و براي تقويت اثر واكسن‌ها نيز پس از يك‌سالگي مراجعات مجددي مورد نياز مي‌باشد كه اين مراحل و نوع واكسن‌ها در ادامه مطلب نشان داده شده است.

ابتلا به بعضي بيماري‌ها در دوران كودكي بسيار خطرناك است و مي‌‌تواند سبب مرگ و مير و ايجاد ناتواني شود. مهم‌ترين اين بيماري‌ها، كه سالانه جان تعداد بسياري از كودكان را مي‌گيرد، سل، سرخك، سياه سرفه، كزاز، ديفتري و هپاتيت «ب» است. همه‌ كودكان بايد در مقابل اين بيماري‌ها واكسينه شوند.

بدن انسان در مقابل اين ويروس‌ها و ميكروب‌ها يا سموم، موادي مي‌سازد كه اصطلاحاً «پادتن» ناميده مي‌شود. حال اگر بدن با ميكروب يا ويروس واقعي برخورد كند مي‌تواند آن را از بين ببرد و بدين ترتيب انسان در مقابل آن بيماري‌ها ايمن مي‌شود. تمام مراكز بهداشتي درماني در كشور ما آماده‌ اجراي واكسيناسيون براي همه كودكان‌اند و اين كار به طور رايگان صورت مي‌گيرد. پشت كارت رشد كودك، يك كارت واكسيناسيون براي ثبت واكسن‌هاي او در نظر گرفته شده است.

براي شناخت بيماري‌هايي كه عليه آن‌ها واكسيناسيون اجرا مي‌شود و براي درك ضرورت و اهميت ايمن‌سازي، در مورد هر يك از اين بيماري‌ها، توضيح مختصري در زير آمده است.

كزاز:

ميكروب كزاز در خاك وجود دارد و در صورتي كه زخم با خاك آلوده شود احتمال بروز اين بيماري وجود دارد. كزاز بيماري خطرناكي است و ابتلا به آن در هر سني امكان دارد. سم ميكروب اين بيماري از كشنده‌ترين زهرهاي شناخته شده است. در زايمان‌هاي غيربهداشتي احتمال دارد كه نوزاد مبتلا به كزاز شود. كزاز نوزادان بيماري بسيار خطرناكي است. اما مي‌توان با واكسيناسيون مادران، اين بيماري را حذف كرد.

سل:

بيماري واگيردار و مزمني است كه سالانه ميليون‌ها نفر را در جهان مبتلا مي‌سازد. ميكروب سل از طريق خلط فرد مبتلا و هواي آلوده وارد مجاري تنفسي افراد سالم مي‌شود و آن‌ها را مبتلا مي‌سازد. تشخيص سل مستلزم لوازم تشخيصي و درمان آن طولاني و مشكل است.

در چند دهه گذشته بيماري سل بيش‌تر در كشورهاي در حال توسعه ديده مي‌شد. اما امروزه با بروز بيماري ايدز، كه ايمني افراد را در مقابل بيماري‌ها كاهش مي‌دهد، دوباره بيماري سل در سراسر جهان مشاهده مي‌شود و باعث مرگ و مير و معلوليت عده بسيار زيادي مي‌گردد. واكسن بيماري سل «ب، ث، ژ» نام دارد و بايد در اولين فرصت پس از تولد به نوزاد تزريق شود.

سرخك‌:

اين بيماري شديداً مسري است و تمام كودكاني كه واكسن نزده باشند به آن مبتلا خواهند شد. علايم اين بيماري شامل بثورات پوستي، تب و سرفه است.

سرخك عوارض گوناگوني دارد و مهم‌ترين آن‌ها سينه پهلو، كوري و كري است. ميزان مرگ و مير ناشي از اين بيماري، به‌خصوص در كودكاني كه مبتلا به سوءتغذيه هستند، بسيار زياد است.

هپاتيت (ب):

نوعي بيماري است كه كبد فرد مبتلا را گرفتار مي‌كند و علايم آن تهوع، استفراغ و بي‌اشتهايي شديد است.

نارسايي كبد، مشكلات بسياري براي فرد مبتلا ايجاد مي‌كند و در نهايت منجر به مرگ وي مي‌شود.

واكسيناسيون عليه اين بيماري از ابتلا به آن پيشگيري مي‌كند.

فلج اطفال:

اين بيماري سالانه باعث فلج شدن بسياري از كودكان مي‌شود.

سرايت بيماري از راه دهان و به‌وسيله‌ آب، غذا و اشياي آلوده صورت مي‌گيرد. شروع بيماري مانند سرماخوردگي است كه به دنبال آن فلج اندام‌ها ظاهر مي‌شود. در نتيجه‌ واكسيناسيون عليه اين بيماري و اقدامات بهداشتي، اين بيماري در كشور ما خوشبختانه در حال ريشه‌كن شدن است.

ديفتري:

ميكروب اين بيماري در حلق بيمار رشد مي‌كند و با ايجاد غشاي كاذب و ضايعات موضعي در حلق و با ترشح سم، كه به وسيله‌ خون در تمام بدن منتشر مي‌شود، سبب مسموميت و خفگي مي‌شود. اين بيماري در گذشته، شيوع بيش‌تري داشته است. خوشبختانه امروزه از شدت آن كاسته شده است. اما به دليل كشندگي فوق‌العاده‌اش واكسيناسيون عليه آن انجام مي‌شود.

واكسيناسيون زماني به خوبي اثر مي‌كند كه به موقع و به طور كامل انجام شود. بعضي از واكسن‌ها زماني مؤثر واقع مي‌شوند كه چند بار تلقيح شوند. بنابراين، بايد جدول واكسيناسيون به طور كامل رعايت گردد. يكي از مهم‌ترين دلايل مراجعه نكردن والدين براي واكسيناسيون فرزندان خود، آن است كه كودك، در روزي كه نوبت واكسيناسيون اوست، به تب، سرفه، سرماخوردگي يا اسهال مبتلا شده است.

در اين بيماري خفيف و همچنين در مواقع سوء تغذيه، اقدام به واكسيناسيون هيچ خطري ندارد و بايد واكسن سر وقت به كودك تلقيح شود. پدران و مادران بايد بدانند كه بعضي از واكسن‌ها عوارض مختصري دارند. مثلاً در محل تزريق واكسن (ب.ث.ژ) زخم كوچكي ايجاد مي‌شود و كبره مي‌بندد. اين زخم نبايد دستكاري شود زيرا پس از مدتي خود به خود خوب مي‌شود.

پس از تزريق واكسن ثلاث، كودك تب مختصري پيدا مي‌كند و محل تزريق كمي متورم و دردناك مي‌گردد. بايد تب كودك با دارويي كه پزشك مي‌دهد پايين آورده شود و محل تزريق با حوله گرم كمپرس شود.

يك هفته پس از تزريق واكسن سرخك، كودك دچار حالتي شبيه سرماخوردگي مي‌شود و ممكن است بثورات خفيفي روي پوست او ظاهر گردد. بروز هر يك از حالات فوق نشان‌دهنده‌ واكنش طبيعي بدن نسبت به واكسن‌هاست و جاي نگراني نيست اما در صورتي كه پس از تزريق واكسن، تب شديد، بي‌قراري يا حالاتي شبيه تشنج پيدا شود (كه البته جز در مواقع نادر رخ نمي‌دهد) بايد سريعاً به پزشك مراجعه كرد.

سياه سرفه:

اين بيماري، كه عامل آن نوعي باكتري است، دستگاه تنفسي را مبتلا مي‌سازد و فرد بيمار دچار سرفه‌هاي خاص قطاري مي‌شود و آن‌قدر سرفه مي‌كند كه رنگ صورتش سياه مي‌شود. ميزان كشندگي اين بيماري بسيار بالاست و در صورتي كه فرد جان خود را از دست ندهد دچار ناتواني‌ها و عوارض عصبي مي‌شود. اين بيماري به راحتي مي‌تواند به افراد ديگر سرايت كند. واكسيناسيون عليه اين بيماري مي‌تواند از بسياري از مرگ و ميرهاي ناشي از آن پيشگيري كند.