تیله بازی یا تبلت؛ مسئله این است!

دنیای کودکی بدون بازی و خیال اصلا معنا و مفهومی ندارد و تمام کودکان دنیا از بازی لذت می برند اما در این میان یک تفاوت عمده وجود دارد؛ نوع بازی کودکان!

بازی های بچه های دیروز تیله بازی و الاکلنگ و گرگم به هوا بود، در حالی که بچه های امروز بازی با تبلت و رایانه را بیشتر ترجیح می دهند. بازی های دیروز خیلی ساده بودند اما خیلی از بازیکنان آن که امروزه آدم های موفقی شده اند، آثار تربیتی و اجتماعی آن بازی ها را مثبت ارزیابی می کنند.

در «پرونده خانواده» این هفته، آثار تربیتی و اجتماعی بازی های قدیم و جدید را با هم مقایسه کرده ایم و کارشناسان «سلامت» نیز از روزهای کودکی خود برایمان گفته اند.

نگاه روانپزشک کودک و نوجوان

بازی های دیروز اجتماعی تر بودند

دکتر نسرین امیر، عضو هیات علمی دانشکده توانبخشی و علوم بهزیستی

در گذشته بعضی از بازی ها روی عملکرد جسم و نوع حرکات بچه ها تاثیر می گذاشت مانند بازی یه قل دو قل که برای تمرکز و توجه بچه ها مفید بوده از طرفی کودکان با انجام بازی های گروهی مهربانی و صمیمیت را با هم تقسیم می کردند که همین مشارکت آنها را از منزوی بودن درمی آورد و از این طریق خیلی چیزها می آموختند در حالی که بازی بچه های امروزی بیشتر تکنفره است و بچه ها انگیزه ای برای دور هم جمع شدن ندارند.

حتی در این سال ها پرداختن به سرگرمی مشاعره که بسیار روی تقویت هوش کودکان اثر دارد، کم شده و جای آن را به بازی های کامپیوتری داده است.

می توان به خانواده ها توصیه کرد که حتما طی هفته کودکان شان را به پارک ها یا فضاهایی که بچه ها می توانندن در آنها بازی کنند، ببرند تا کمتر احساس تنهایی کنند چون امروزه دیگر مثل گذشته بچه ها در کوچه و خیابان با هم بازی نمی کنند و و الدین بچه هایشان را برای بازی به خارج از خانه نمی فرستند. به همین دلیل حداقل باید هفته ای یک بار بچه ها را همراهی کنیم چون اگر آنها را در خانه تنها رها کنیم، روز به روز منزوی تر و تنها تر خواهند شد و در آینده هم روابط اجتماعی خوبی با دیگران نخواهند داشت.

بازی های دیروز حداقل این مزیت را داشتند که همه بچه های محل را دور هم جمع می کردند.

نگاه جامعه شناس

بازی های دیروز پرتحرک تر بودند

دکتر محمدمهدی لبیبی، رییس واحد پژوهش های رادیو

بازی های دیروز و امروز از دو جهت با یکدیگر متفاوت هستند؛ از نظر تکنولوژی و دیگری از نظر کارکرد. در گذشته بیشتر بچه ها با توپ یا عروسک های پارچه ای بازی می کردند در حالی که بچه های امروز با تکنولوژی سر و کار دارند.

البته ناگفته نماند که بازی های امروز چون هم پیشرفته تر هستند و هم جذاب ترند، بچه ها بیشتر مجذوب آنها می شوند و به همین دلیل کمتر از بازی های قدیمی و دسته جمعی استقبال می کنند.

حسن بازی های قدیمی در این بود که تحرک زیادی را می طلبید مثل بازی «گرگم به هوا» یا «دست رشته» اما بچه های امروز کم تحرک تر شده اند و پشت میز رایانه شان بازی می کنند، برای همین چاقی مفرط بین کودکان رو به افزایش است، ضمن اینکه به نظرم بازی های امروز کودکان را به سمت فردگرا بودن سوق می دهد. البته این اتفاق مختص کشور ما نیست و در تمام دنیا این وضعیت وجود دارد.

از طرفی، به قول جامعه شناسان نمی توانیم تحولات را نادیده بگیریم و به گذشته برگردیم چون غیرممکن است ولی حداقل می توانیم با ایجاد فضای صمیمانه کودکان مان را از تنهایی نجات دهیم و به آنها کمک کنیم تا هوش خود را تقویت و خلاقیت شان را بیشتر و بهتر کنند چرا که مطمئنا بچه های امروز می توانند طراحان بزرگ فردا باشند و دنیا را در دست خود بگیرند.

دکتر مسلم بهادری، استاد پیشکسوت پاتولوژی

بچه های امروزی تنهاتر از بچه های دیروزند

در کودکی بیشتر چه بازی هایی می کردید؟

- گل یا پوج، الاکلنگ، الک دولک و ... بعدها هم که کمی بزرگتر شدم، دوچرخه سواری یا با یک لاستیک کهنه، ماشین بازی می کردم و آن را می چرخاندم. در دوره ما تنوع بازی کودکان مثل امروز نبود و محدودیت های زیادی داشتیم.

مهمترین تفاوت نسل شما با نسل امروز؟

- ما نسلی بودیم که خودمان آینده خودمان را ساختیم و روی پای خودمان بزرگ شدیم بدون هیچ نوع وابستگی. آن زمان حتی برق و سوخت کافی نداشتیم در حالی که نسل امروز هر چه اراده کند، در اختیار دارد.

این روی پای خود ایستادن چه مزیت هایی داشت؟

- مزیت های زیادی داشت؛ مثل اینکه بعدها در زندگی خیلی راحت تر سختی ها را تحمل و با آرامش بیشتری زندگی را اداره می کردیم. نسل ما آدم های قوی و با اراده ای داشت. ما بچه هایی نبودیم که دائم از کسی چیزی طلب کنیم و کاملا مستقل بودیم. یادم می آید خیلی وقت ها مجبور بودیم به خاطر کمبود وسیله نقلیه کل راه مدرسه را که خیلی هم زیاد بود، پیاده طی کنیم.

نظرتان درباره کودکان امروز چیست؟

- کودکان امروز امکنات زیادی در اختیار دارند؛ از سینما گرفته تا اینترنت و تلفن همراه و ... آنها از زندگی توقع زیادی دارند و از آن طرف حوصله سختی کشیدن هم ندارند، برای همین به نظرم عجول تر شده اند و می خواهند یک شبه ره صد ساله را طی کنند.

به نظرتان بازی های کودکان امروز چقدر در نوع تربیت آنها تاثیر می گذارد؟

- خیلی زیاد. بیشتر بازی های بچه های این نسل رایانه ای است و به همین دلیل کمتر به بازی های گروهی می پردازند، بنابراین تنهاتر هستند که این موضوع به مرور زمان در روحیه و آینده آنها تاثیر خواهد گذاشت.

دکتر حسین ملک افضلی استاد پیشکسوت دانشگاه تهران

باید بچه های امروز ار به بازی های دسته جمعی تشویق کنیم

از بازی های کودکی تان برای مان بگویید.

- من در قم بزر شدم و در یک خانواده روحانی رشد کردم. برای همین بازی هایی هم که می کردیم، خیلی ساده و معمولی بودند؛ از تیه بازی گرفته تا گرگم به هوا. البته بعدها که به دبیرستان رفتم، عصرها با بچه های محل در زمین خاکی نزدیک محله مان جمع می شدیم و فوتبال بازی می کردیم.

نظرتان درباره بازی های قدیم چیست؟

- بازی های قدیمی خیلی طراحی شده نبودند، برای همین روی تربیت هوشی کودکان تاثیر زیادی نداشتند و استعداد خاصی لازم نداشتند.

نظرتان درباره بازی های امروز کودکان چیست؟

- بازی های امروز با اهداف بیشتری شکل گرفته اند و احتمالا در تقویت هوش کودکان تاثیر بیشتری دارند.

هیچ وقت به حال کودکان امروز غلطه خورده اید؟

- بچه های دیروز امکانات محدودتری نسبت به کودکان امروز داشتند. امروزه بچه ها هر چیزی که اراده کنند، در اختیار دارند اما به نظرم دنیای بچه های دیروز صمیمی تر و ساده تر بود، برای همین از دوران کودکی خودم ناراضی نیستم.

مهمترین آرزوی کودکی تان که هیچ وقت برآورده نشد؟

- در زمان کودکی ام محدودیت های زیادی داشتم؛ مثلا خیلی دوست داشتم کتاب های زیادی داشته باشم اما در آن دوران حتی کتاب ها هم محدود بودند و برای همین در تنگنا زندگی می کردیم. به هر حال آرزوهای زیادی داشتم که به آنها نرسیدم اما خیلی هم از برآورده نشدن آنها دلخور نیستم.

به نظر شما چگونه می توانیم از طریق بازی، ذهن کودکان مان را پرورش دهیم؟

- به نظرم باید از بازی های دسته جمعی و گروهی بیشتر استفاده کنیم تا هم ذهن و هم جسم بچه ها پرورش پیدا کند. بازی باید به گونه ای باشد که کودک خلاقیتش را به کار ببندد و کشف و شهود بیشتری کند.

دکتر بهروز بیرشک، روانشناس

بازی های کم تحرک بچه های امروز، آنها را چاق می کند

از بازی هایی که در زمان کودکی انجام می دادید برایمان بگویید.

- یکی از شانس هایی که در زمان کودکی ام داشتم، این بود که بیشتر وقتم را در طبیعت گذراندم و برای همین بسیار در آن دوران به من خوش گذشت. البته من خیلی اهل این نبودم که در کوچه و خیابان با بچه ها بازی کنم و بیشتر دوچرخه سواری یا فعالیت های ذهنی داشتم.

مهمترین تفاوت بازی های قدیمی با بازی های امروز؟

- به نظرم اصلا قابل مقایسه نیستند. بازی های قدیمی بیشتر مشارکتی بودند در حالی که بازی های امروز، کمتر این ویژگی ها را دارند و بچه ها هم ترجیح می دهند تنها بازی کنند؛ برای همین کودکی کردن در این نسل تغییرل کرده و بچه ها منزوی تر شده اند.

فکر می کنید بازی های امروز چقدر در نوع تربیت کودکان اثر مثبت یا منفی خواهند گذاشت؟

- قطعا تاثیر دارند. بازی های امروز بیشتر جنبه سرگرمی دارند و خیلی از آنها حتی همراه با خشونت هستند؛ مثل بازی های گیم نت. در حالی که هر چقدر بچه ها بیشتر بازی های گروهی انجام دهند، ذهن شان فعالیت بهتری خواهد داشت و رابطه اجتماعی بهتری هم در آینده با دیگران برقرار خواهند کرد.

والدین چگونه می توانند به فرزندانشان کمک کنند؟

- متاسفانه بازی های امروز حتی روی بدن کودکان تاثیر گذاشته است و بیشتر کودکان، به خصوص پسربچه ها دچار چاقی کاذب شده اند. به نظرم بهتر است والدین حتما وقتی را برای بازی با کودکانشان در نظر بگیرند تا هم احساس تنهایی نداشته باشند و هم از انزوا خارج شوند. اگر بازی های دسته جمعی در خانواده وجود داشته باشد، فضای خانه گرم تر و صمیمانه تر خواهد بود.

چرا از نسل شما با اینکه محدودیت زیادی داشتند، افراد موفقی وارد اجتماع شدند؟

- چون همین محرومیت ها باعث شد راه خود را پیدا و تلاش بیشتری کنند. در رفاه مطلق بودن هم خوب نیست و انگیزه خیلی از کارها را در افراد از بین خواهد برد.

دکتر مصطفی اقلیما، جامعه شناس

آثار تربیتی بازی های کودکان کاهش یافته است

در زمان کودکی تان بیشتر چه بازی هایی می کردید؟

- بیشتر بازی هایمان گروهی بود؛ مثلا بچه های محل دور هم جمع می شدیم و با هم فوتبال یا والیبال بازی می کردیم. بعضی اوقات هم کاردستی درست می کردیم.

مهمترین تفاوت کودکان امروز و دیروز از نگاه شما؟

- متاسفانه خیلی از بچه های امروز خیلی راه و رسم زندگی را نمی شناسند چون هر چیزی که بخواهند دارند و سختی نکشیده اند. در مدرسه هم بچه ها با فرهنگ های مختلف کنار هم می نشینند که همین موضوعباعث ایجاد تناقض می شود؛ در حالی که بچه های دیروز بیشتر همدیگر را می شناختند و رابطه صمیمی تری با هم داشتند و اصلا چشم و هم چشمی نبود.

بازی های کودکان امروز را چقدر می پسندید و قبول دارید؟

- به نظرم بازی های امروزی اصلا بازی های موثری در تربیت کودکان نیستند و اتفاقا آنها را بیشتر تنها کرده است. بچه ها به جای اینکه در پارک و کوچه ها و باغ ها بدوند و بازی کنند، در خانه ها مانده اند و تمام مدت سرشان در تبلت و رایانه است. متاسفانه والدین هم برای اینکه به بچه هایشان باج بدهند، آنها را با این نوع بازی ها تنها می گذارند که در آینده این مسئله مشکلات زیادی را ایجاد خواهد کرد.

بازی های دیروز چقدر در تربیت هوشی کودکان موثر بودند؟

- خیلی زیاد. بازی های دیروز درس زندگی بودند؛ از هفت سنگ گرفته تا الک دولک و ... ما با این بازی ها مشارکت، دوستی و عشق ورزیدن به یکدیگر را آموختیم.