خانواده اولين پايه گذار شخصيت و ارزش ها ومعيارهاي فکري کودک است و نقش مهمي در تععين سرنوشت و سبک و خط مشي زندگي آينده اودارد. خانواده نخستين محيط زندگي فرد است و در حقيقت الگوي کوچکي از الگوي وسيع تراجتماعي به شمار مي رود که در آينده با آن مواجه خواهد شد.در آن جاست که کودک باجهان آشنا مي شود و ارکان شخصيتش کم کم پاي مي گيرد.
همه ما بر اين امر واقفيم که بزرگ کردن و تربيت فرزندان يکي از سخت ترين وپرزحمت ترين کارهايي است که افراد کمترين آمادگي را براي انجام آن در خود حس ميکنند. اما با توجه به واقعيت گفته شده همه والدين مي توانند با رعايت نکاتي چند گامهاي موثري را براي داشتن ارتباط موثر و سازنده با فرزندان خود برداشتهو تبديل بهوالديني نمونه شوند..
اعتماد به نفس کودک خود را افزايش دهيد
ميراث گرانبهايي که همه ما به عنوان پدر و مادر براي فرزندانمان به جاي ميگذاريم احساس عزت نفس است. اين خصوصيت هديه اي نيست که بتوان آن را از طريق وراثتبه کودکان انتقال داد. عزت نفس بر اساس تجارب ما و از روزهاي اول زندگي شروع به شکلگيري مي کند و والدين در شکل دادن عزت نفس کودک خود تاثير بسزايي دارند. کودکان ازنوزادي وقتي که خود را در چشم والدين مي بينند حس بودن را تجربه کرده و اين احساسدر آنها شروع به ايجاد شدن مي کند. کلمات شما و رفتار و اعمالتان به عنوان والدينبيش از هر چيز ديگر در پرورش اعتماد به نفس کودکان تاثير مي گذارد. تمامي استعدادهاو توانايي هاي بالقوه کودک نابود خواهد شد مگر اينکه حس عزت نفس آنها را فعال کردهو به هر کدام حهت بدهيد. اينامر ثابت شده کهدر صورت داشتن اعتماد به نفس بالا با قدرت بيشتري مي توانيم با مشکلات برخورد کنيمو به موقعيت بهتري دست يابيم. کودکاني که احساس خوبي در مورد خودشان دارند باتعارضات و خرده ناملايمات بهتر کنار مي آيند و فشارهاي منفي را بيشتر تحمل ميکنند.کودکاني که اعتماد به نفس بالايي دارند با بهره گيري ازاستعداد و خلاقيت خود به ابراز وجود مي پردازند و به راحتي تحت تاثير محيط قرار نميگيرند. آنها بيشتر مي خندند، بيشتر شادند و بيشتر از زندگي خود لذت مي برند.
چگونه مي توانيمبه پرورش اعتماد به نفس در کودکمان کمک کنيم
الف-تشويش کردنکودکان
همه ما از قدرت تشويق و اهميت آن باخبريم. يکي از روش هاي بسيار موثر در تربيتکودک و ارضاء نيازها رواني او تشويق کارهاي خوب کودک است. تشويق درست، به جا و بهموقع باعث رشد اعتماد به نفس در انسان مي شود. بچه ها بايد به شيوه درست تشويق شوندتا احساس خوبي نسبت به خودشان داشته باشند و حس لياقت در آن ها رشد کند. اگر کودکدر کارهاي خوب مورد تحسين قرار گيرد به آن کارها متمايل مي شود و بالعکس. تشويق آنها هر چند کوچک احساس غرور را در آن ها ايجاد مي کند. با تشويق مناسب کودک ، بهتوانايي هايش دلگرم و نسبت به قابليت هايش آگاه مي شود.
چيزي که هرکودکي بايد آن را باور کند اين است که" من مي توانم اين کار را انجام دهم" تمامتلاشي که والدين مي توانند در اين زمينه انجام دهند اين است که به کودک فرصت دهند واز او حمايت کنند تا بتواند مهارت هاي تازه را به خوبي ياد بگيرد
رعايت اصول زير براي مفيد واقع شدن تشويق توصيه مي شود
1-کار يا رفتار کودک مورد تشويق قرار گيرد نه خود او.
2- علت تشويق بايد براي کودک مشخص شود.
3- تشويق صورت رشوه به خود نگيريد.
4- تشويق نبايد از حد تجاوز کند، زيرا کودک را به غرور و خودبيني مبتلا مي سازد. به طور کلي از تعريف و تحسين هاي بي پايه و اغراق آميز پرهيز کنيم.
5- اگر کودک شما در يک زمينه خاص توانايي و استعداد دارد حتماً آن راشناساييکنيد و با تشويق آن باعث ايجاد پشتکار و ميل به تمرين بيشتر در او شويد.
ب-کمک به رشد حس استقلال درکودکان
اجازه دادنبه کودک براي انجام کارها به صورت مستقل در او احساس توانمندي وقدرت ايجاد مي کند. استقلال و اعتماد به نفس ارتباطي نزديک با هم دارند. خود ماوقتي وظايفي را که زندگي بر عهده ما قرار داده انجام مي دهيم خودمان را با نگاهمثبت تري ارزيابي مي کنيم. وقتي مهارت جديدي مي آموزيم اعتماد به نفس بيشتري پيدامي کنيم. چيزي که هر کودکي بايد آن را باور کند اين است که" من مي توانم اين کار راانجام دهم" تمام تلاشي که والدين مي توانند در اين زمينه انجام دهند اين است که بهکودک فرصت دهند و از او حمايت کنند تا بتواند مهارت هاي تازه را به خوبي ياد بگيرد. در مقابل استفاده از کلمات تحقير آميز و مقايسه او با ديگران احساس بي ارزشي را درکودک به همراه مي آورد. هيچ گاه سعي نکنيد با حرف هايتان کودک را تحقير سازيد. جملاتي مثل- چه کار احمقانه اي – يا – تو چه کارهاي بچه گانه اي انجام مي دهي- باعثصدمه به کودک مي شود. به کودک خود اجازه دهيد که بداند هر کسي اشتباه مي کند و شماهمواره او را دوست داريد. حتي وقتي رفتارش مورد پسند شما نباشد. ما در موردرفتارهاي فرزندانمان مي توانيم اظهار نظر کنيم ولي درباره شخصيت او نبايد قضاوتکنيم. مثلاً وقتي از فرزندمان کار اشتباهي سرزد مي توانيم نارضايتي خود را از انجامآن کار اعلام کنيم ولي نبايد بگوييم چون آن کار را انجام داده آدم بدي است.
براي کودک خود وقت بگذاريد
احترام گذاشتن به کودکان را به شکل هاي مختلف مي توان نشان داد. از جمله وقتگذاشتن براي آنهاست. با وقت گذاشتن براي بچه ها در واقع پيام غيرمستقيم به او ميدهيم که براي تو ارزش زيادي قايليم و دوست داريم وقتمان را با تو بگذرانيم. بچه هادر هر سني که باشند چه نوزاد باشند چه در سنين بالاتر به سر ببرند نياز به گذراندنزماني خاص با والدين خود دارند.
احترام بهفرزندان را در مراحل مختلف رشد مي توان با خوب گوش کردن و توجه به حرف هاي آن هانشان داد. با گوش کردن به حرف هاي کودک در واقع نشان مي دهيم که برايش ارزش قايليمو دوست داريم شنونده حرف هاي او باشيم
منظور از زمان خاص آن است که در آن ساعت ها پدر و مادر به انجام دادن هيچ کاريمشغول نباشند و کودک اين احساس اختصاصي بودن زمان را براي خود درک کند. خيلي ازوالدين، بودن با بچه هايشان را فوق العاده مي دانند. هر هفته يک شب خاص براي با همبودن را برنامه ريزي کنيد و به فرزندتان اجازه دهيد که خودش تصميم بگبرد که چگونهزمان را بگذراند. بچه هايي که توجهي را که از سوي والدين نياز دارند دريافت نميکنند اغلب کارها و رفتارهاي اشتباه انجام مي دهند. چون مطمئن هستند از اين طريق ميتوانند توجه والدين را جلب کنند.
اما در اين بين از بهترين انواع وقت گذاشتن با کودکان عبارت است از..
بازي کردن با آن ها :
**بازي کردن واقعاً هنر است. چون بايد همبازي خوبي باشيد.
**نشان ندهيد از او بيشتر ميدانيد.
**در سطح فکري کودک با اوهمبازي شويد.
**مدام او را راهنمايينکنيد.
**تا وقتي پيش بيني مي کنيدکه اوضاع خطرناک نشده براي کنترل کودکنان اقدامي نکنيد. بسياري از والدين آن قدروقت صرف کنترل کردن کودکشان مي گذارند که از وقت گذاشتن با کودک آن گونه که هر دواز کيفيتش راضي باشند غافل مي مانند.
**گاهي گيج بازي در بياوريدو اعتراف کنيد که اشتباه کرده ايد.
از ديگر راههاي وقت گذاشتن با کودک گفت وشنود است:
**احترام به فرزندان را درمراحل مختلف رشد مي توان با خوب گوش کردن و توجه به حرف هاي آن ها نشان داد. با گوشکردن به حرف هاي کودک در واقع نشان مي دهيم که برايش ارزش قايليم و دوست داريمشنونده حرف هاي او باشيم. از طرفي خوب گوش کردن والدين باعث مي شود که کودک احساسخود را با والدين مطرح کند و بر آن سرپوش نگذارد.
**اگر براي صحبت با کودک وقتگذاشته نشود او احساس خواهد کرد که به اندازه کافي خوب نسيت و براي والدين بي اهميتاست.
**براي صحبت کردن پهلو بهپهلو و در کنار هم بنشينيد.
**نظرشان را در مورد چيزهاييکه به آن ها مربوط استبپرسييم.
**ازتجربه هاي دوران کودکيخودمان و نيز وقايع زندگي خود کودک برايش حرف بزنيم. بچه ها عاشق اين هستند کهدرباره خودشان بيشتر بدانند.
چناچه کودک ازخانواده محبت ببيند و به محبت بزرگترها اطمينان داشته باشد همواره به عواملي کهموجبات آسايش و استراحت وي را فراهم مي کند اعتماد کامل خواهد داشت
کارتون ديدن با کودکان را با همامتحان کنيد. شما هم با ديدن آن ها ذوق کنيد اما نه بيشتر از خودکودک:
نشان دهيد که عشق شما به فرزندتان غير شرطياست.کودکان بايد بي قيد و شرط مورد محبت قرار بگيرند. محبت بي قيدو شرط يعني محبتي که هيچ شرطي براي ابراز آن تعيين نشده و بي دريغ نثار کودک ميشود. در خانواده هايي که صميميت و محبت و مهرباني وجود دارد کودک مي تواند بااطمينان به شخصيت خود با مشکلات روبرو شود و از سوي ديگر بدون داشتن اضطراب و تشويشرفتارهاي نامناسب خود را مورد ترديد قرار داده و سعي کند آن ها را به نحو مطلوبيتغيير دهد. چناچه کودک از خانواده محبت ببيند و به محبت بزرگترهااطمينان داشتهباشد همواره به عواملي که موجبات آسايش و استراحت وي را فراهم مي کند اعتماد کاملخواهد داشت و گرنه اين اعتماد از او گرفته مي شود و به طبع همه چيز براي او ناراحتکننده و خطرناک خواهد بود. و او را از اضطراب سرشار مي سازد.