چه وقت و چگونه به کودک دارو دهیم؟

دارو دادن به کودکان، بخصوص در طول شب، یکی از سخت‌ترین کارهایی است که والدین با آن روبه‌رو می‌شوند و گاهی هم نمی‌دانند چطور باید با آن کنار بیایند. برای همین ممکن است از روش‌هایی کمک بگیرند که نه‌تنها به مصرف بهتر دارو کمک نمی‌کند، که حتی می‌تواند خطرناک و دردسرساز هم باشد.

البته علاوه بر این مشکل، بعضی از پدر و مادرها هم هستند که خودشان برای کودک دارو تجویز می‌کنند؛ یعنی ممکن است با دیدن علائم خاصی در کودک، از داروهای ساده و معمولی که در داروخانه‌ها وجود دارد، کمک بگیرند و علائم را برطرف سازند. اینها همه در حالی است که متخصصان چنین شیوه‌هایی را صحیح نمی‌دانند و می‌گویند دارو دادن به کودکان هم اصول و نکاتی دارد که باید در نظر گرفته شود.

خیلی‌ وقت‌ها پدر و مادر فکر می‌کنند، لازم نیست برای هر مشکل کوچکی به پزشک مراجعه کرد، برای همین هم خیلی راحت و بی‌دردسر به داروخانه سری می‌زنند و داروهای مورد نیازشان را تهیه می‌کنند و به کودک می‌دهند. گروهی دیگر هم هستند که درست برعکس این افراد عمل می‌کنند و برای هر مشکلی راهی مطب پزشکان می‌شوند تا از آنها کمک بگیرند در حالی که نه چنین وسواسی صحیح است و نه آن بی‌تفاوتی.

دکتر فرشته علیمردانی، داروساز در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره توضیح می‌دهد: گاهی شرایط خاصی برای کودک پیش می‌آید که حتما باید تحت نظر پزشک از داروهای مورد نیاز استفاده کنید.

وی با اشاره به این علائم یادآور می‌شود: براساس تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته، می‌گویند در صورتی که کودک تب بالای 39 داشته باشد، حتما باید او را به پزشک برسانید و براساس نظرات او اقدام کنید. علاوه بر این، زمانی که کودک نمی‌تواند مایعات بنوشد، تحریک‌‌پذیری غیرعادی یا خواب‌‌آلودگی زیاد و بیش از حد دارد، دچار اسهال یا استفراغ خونی است و افت هوشیاری دارد نیز نباید مراجعه به متخصصان را فراموش کنید.

به گفته دکتر علیمردانی، معمولا هنگام بروز سرماخوردگی و عفونت‌ها با بعضی از این نشانه‌ها روبه‌رو خواهید شد و در این شرایط پس از تماس با پزشک، بهتر است برای این‌که کودک حس بهتری داشته باشد، رطوبت هوای محیط را نیز کنترل کنید؛ زیرا اگر رطوبت هوا تامین شود، به احساس بهبود کودک کمک زیادی می‌کند.

واکنش‌های دارویی را نادیده نگیرید

بچه‌ها هم مانند بزرگسالان گاهی ممکن است با عوارض و واکنش‌های منفی دارویی روبه‌رو شوند و به برخی داروها واکنش منفی نشان دهند که به گفته دکتر فرشته علیمردانی به همین دلیل پس از مصرف بعضی از داروها (چه داروهای گیاهی، چه داروهایی که بدون نیاز به نسخه در اختیار افراد قرار می‌گیرد و حتی داروهایی که با تجویز پزشک مصرف می‌شود) ممکن است عوارضی برای کودک ایجاد شود. به همین دلیل وی توصیه می‌کند در هیچ شرایطی بدون تجویز پزشک و خودسرانه به کودک دارو ندهید و داروها را هم از دسترس آنها دور کنید تا به اشتباه مصرف نشود.

وی خاطرنشان می‌کند: براساس مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته، توصیه می‌شود داروهایی را که آسپرین دارد به کودکان زیر دو سال و حتی اگر امکان دارد در سنین کمتر از 19 سال ندهید. زیرا مصرف این داروها می‌تواند به بروز مشکلاتی برای بچه‌ها منجر شود و بر همین اساس، پیش از مصرف داروها حتما باید برچسب روی آنها را به طور دقیق مطالعه کنید و در صورتی که اطلاعات کافی در این زمینه ندارید، از فردی متخصص بپرسید.

وقتی کودک تب می‌کند...

گاهی کودکان تب می‌کنند و در این مواقع والدین ممکن است برای کاهش درجه حرارت بدن یا پایین آمدن تب از هر دارویی استفاده کنند. دکتر علیمردانی اما توصیه می‌کند هنگامی که کودکان تب دارند از استامینوفن یا بروفن استفاده کنید.

البته وی در ادامه توضیح می‌دهد: اگر آب بدن کودک خیلی از دست رفته یا دچار تهوع و استفراغ است، در صورتی که آسم دارد، با مشکلات کلیوی یا کبدی روبه‌روست یا دچار بیماری‌های طولانی مدت دیگر است حتما پیش از مصرف بروفن با متخصص مشورت کنید، اما در شرایط عادی می‌توانید هنگام تب از این داروها برای بهبود شرایط کمک بگیرید.

مقدار مصرف داروها هم مهم است

مقدار مصرف داروها هم در سنین کودکی مهم است و حتما باید به میزان مورد نیاز استفاده شود. دکتر علیمردانی با اشاره به این موضوع، می‌گوید: معمولا مقدار مصرف دارو برای کودکان بزرگ‌تر از پنج سال باید نصف افراد بالغ باشد. البته برای کودکان دو تا پنج سال میزان مصرف دارو معمولا یک چهارم افراد بالغ است و در سنین پایین‌تر از دو سال هم حتما باید با نظر پزشک و براساس تجویز او از داروها به میزان مورد نیاز استفاده کرد.

البته وی تاکید می‌کند: میزان مصرف دارو نیز باید توسط پزشک مشخص شود و والدین نمی‌توانند خودسرانه با نصف کردن داروی بزرگسالان، آن را به کودک بدهند. فرآورده‌ها و محصولات دارویی ضد آسم و ضد سرفه را هم افراد معمولا براحتی از داروخانه‌ها تهیه می‌کنند، اما دکتر علیمردانی به والدین توصیه می‌کند برای کودکان دو تا پنج سال بدون نظر پزشک از این داروها استفاده نکنید.

وی در این‌باره توضیح می‌دهد: سرفه واکنشی است که باعث می‌شود ترشحات پشت حلق خارج شود. بنابراین زمانی که این واکنش‌ها را متوقف می‌کنیم، به عفونت‌ها اجازه می‌دهیم همان جا باقی بماند و متوجه علائم آنها نیز نمی‌شویم. همچنین مصرف خودسرانه این داروها می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند خواب‌آلودگی، کهیر، ناراحتی‌های پوستی، تپش قلب و حتی تشنج شود و به همین دلیل هم توصیه می‌کنیم بدون نظر پزشک برای کودکان از این داروها استفاده نکنید.

باید به این موضوع نیز توجه کنیم که برای بهبود شرایط و درمان سرماخوردگی در کودکان کوچک‌تر از شش سال، به جای مصرف خودسرانه داروها، کودک باید استراحت کند، مایعات فراوان بنوشد و غذای مناسب بخورد.

وی می‌افزاید: داروهای ضدتهوع هم یکی دیگر از داروهایی است که خیلی‌ها بدون نسخه پزشک از آن استفاده می‌کنند، اما مصرف خودسرانه آنها برای کودکان به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

از نمونه‌های مشابه کمک نگیرید

خیلی‌ها وقتی متوجه می‌شوند علائم بیماری کودک مشابه علائم بیماری کودک دیگری است، از همان داروها برای درمان مشکل کمک می‌گیرند. در چنین مواقعی ممکن است برای درمان بیماری سراغ داروهای قدیمی بروند و تصور کنند چون خواهر و برادر او با مصرف چنین داروهایی بهبود یافته‌اند، مشکل او نیز برطرف خواهد شد.

دکتر علیمردانی اما این روش را تائید نمی‌کند و می‌گوید: این کار اشتباه است و می‌تواند عوارض ناخوشایندی داشته باشد. بر همین اساس هم توصیه می‌شود فقط داروهایی را به کودک بدهید که پزشک برای او تجویز کرده است.

وی ادامه می‌دهد: پیش از مصرف داروها، حتما تاریخ مصرف آن را نیز نگاه کنید و در صورتی که تاریخ آن گذشته یا رنگ و شکلش تغییر کرده، از مصرف دارو خودداری کنید.

دارو، نقل و نبات نیست

بعضی وقت‌ها کودکان بسختی دارو می‌خورند و برای همین والدین از روش‌هایی کمک می‌گیرند که مصرف دارو برای کودک راحت‌تر شود. مثلا ممکن است قرص را به جای شکلات و آب‌نبات به او بدهند که دکتر علیمردانی تاکید می‌کند این روش اشتباه است و می‌تواند خطرناک باشد.

همچنین گاهی والدین قرص و شربت را با آب مخلوط می‌کنند تا کودک راحت‌تر آن را مصرف کند که به گفته دکتر علیمردانی در مورد بعضی از داروها می‌توان این کار را انجام داد؛ یعنی بعضی از داروها را پزشکان مجاز می‌دانند که خرد شده یا حتی در آب حل شود، اما فقط در صورتی می‌توان این کار را کرد که پزشک این روش را مجاز بداند.

وی توصیه می‌کند برای مصرف راحت‌تر داروها، والدین صبر و حوصله داشته باشند و از شکل دارویی‌ کمک بگیرند که مصرف آن برای کودک راحت‌تر است. همچنین باید با بازی و سرگرمی طوری به کودک دارو بدهید تا ترس او برطرف شود.