بلوغ و حاشیه هایش

در این ایام احساسات و عواطف متعدد قوی و غیرقابل پیش‌بینی در نوجوان وجود دارد که گاه در تضاد با یکدیگرند و باعث یک سری تغییرات خلقی و رفتاری می‌شود. اولین و بهترین افرادی که می‌توانند نوجوان را در کنترل این تغییرات تا عبور از دوران بلوغ کمک کنند اعضای خانواده، به خصوص والدین هستند.

1. آگاهى دادن نسبت به تغییرات جسمى بلوغ: در خصوص تربیت جنسى نوجوان، والدین، دو وظیفه کلى و اساسى دارند:

الف) او را با حقایق صحیح جنسى در ساختار بدن، آشنا کنند یعنی توضیح دهند که دستگاه‌هاى جنسى چگونه کار مى‌کنند و تأمین بهداشت آنها چگونه امکان‌پذیر است.

ب) به او یاد بدهند، چگونه میل جنسى خود را با توجه به ارزش‌هاى اخلاقى و فرهنگى جامعه‌ی خود ارضاء کند و در نتیجه، از انحراف و پیدایش اضطراب و عوارض روانى دیگر، در امان باشد.

2. تعدیل حالت‌هاى روانى: یکی از مواردی که همه‌ی ما کم و بیش در مورد دوران نوجوانی و بلوغ به آن واقفیم تغییرات روحی و روانی این ایام است. لابد این جمله را اگر زیاد نگفته باشید زیاد شنیده‌اید که «بهش پیله نکن نوجوونه دیگه! روحیه‌ش الان حساسه!» در این ایام احساسات و عواطف متعدد قوی و غیرقابل پیش‌بینی در نوجوان وجود دارد که گاه در تضاد با یکدیگرند و باعث یک سری تغییرات خلقی و رفتاری می‌شود. اولین و بهترین افرادی که می‌توانند نوجوان را در کنترل این تغییرات تا عبور از دوران بلوغ کمک کنند اعضای خانواده، به خصوص والدین هستند. ضمن اشاره به این تغییرات خلقی و رفتاری نکاتی را هم در برخورد با نوجوان یادآور می‌شویم:

اضطراب: وقتی علائم بلوغ پدیدار می‌شوند نوجوان با شرایط جدیدی روبرو می‌شود. همه‌ی نوجوانان در جستجوی هویت خود هستند. نوجوان می‌خواهد بداند کیست؟ از هیچ‌کس بودن، به جایی نرسیدن، بی‌ارزش‌بودن و واقعی نبودن هراس دارد.

ترس: ترس از شکست در تحصیل، ترس از بروز بیماری، ترس از تنها شدن و از دست دادن دوستان هم از دیگر مسائلی است که برای نوجوان اضطراب‌آور است. بعضی وقت‌ها علت اضطراب برای نوجوان معلوم است و بعضی اوقات نامعلوم؛ اما در هر حال آنچه از حملات اضطراب‌ها نصیب نوجوان می‌شود، رنج و اندوه است. نوجوان گاهی اوقات حتی خودش هم نمی‌داند چرا اینطور شده است! فقط احساس سردرگمی دارد و گاهی حس می‌کند فضای خانه و حتی دنیا برایش تنگ شده! به همین خاطر ممکن است ترجیح بدهد بیشتر اوقاتش را در تنهایی یا با دوستان هم‌سن و سال بگذراند. ممکن است نوجوان احساس خود را بروز ندهد اما اگر به کسی اندکی اعتماد کنند احتمالا به حرف‌زدن و جستجوی راهی برای خلاصی از این حالت می‌پردازند.

-جروبحث ممنوع: یادتان باشد که یکی از بدترین اقدامات برای کمک به فرزندتان جروبحث با همسرتان است که چرا برای نوجوانتان وقت نمی‌گذارد! نوجوان به علت همان سردرگمی ایام بلوغ، بیش از هر چیز به یک فضای آرام، بانشاط و محبت‌آمیز احتیاج دارد تا احساس امنیت و تعلق خاطر داشته باشد. بحث کردن مقابل او حتی در دفاع از او، برایش ناخوشایند بوده و احساس اندوهش را مضاعف می‌کند.

به یاد داشته باشید که صحبت‌کردن به خودی خود سبب تخلیه‌ی هیجانی می‌شود. لازم نیست در جواب تمام صحبت‌های‌شان حتما نظر بدهیم یا راه‌حل ارائه کنیم! مگر آنکه خود نوجوان راهنمایی یا پاسخ شما را بخواهد

اوقات فراغتش را سرریز نکنید: یکی دیگر از عواملی که می‌تواند اضطراب نوجوان را کاهش دهد، فعالیت‌های سالم از جمله ورزش، مطالعه، حضور در فعالیت‌های اجتماعی مناسب سن و سال اوست. سعی کنید بر مبنای علائق و توانمندی‌هایش اوقات او را با فعالیت‌های سالم در فضاهای مناسب پرکنید؛ مثلا راهنمایی‌اش کنید تا یک رشته‌ی ورزشی مناسب وضعیت جسمی خود انتخاب کند. این کار نه تنها برای سلامت جسمش مفید است که باعث دفع انرژی اضافیِ او می‌شود. یا مثلا استفاده از کتابخانه‌ی محل و یا کلاس‌های مختلف مهارتی یا هنری. دقت کنید تا اوقات فراغتش را آنقدر پر نکنید که برایش خسته‌کننده و ملال‌آور شود. یادآور می‌شویم ممکن است علاقه و انتخاب فرزندتان با خواست و علاقه‌ی شما در انتخاب ورزش یا هنر و... یکسان نباشد. چنانچه فقط اختلاف سلیقه‌ی شخصی دارید و مانع دیگری وجود ندارد خاطرتان باشد که او باید از فعالیتی که می‌کند لذت ببرد نه شما! شما تنها می‌توانید مثل یک دوست همراه به او مشاوره بدهید و حق انتخاب برایش قائل باشید.

- الابذکرا... تطمئن القلوب: ارتباط با خدا و عبادت و دعا نیز از جمله مواردی است که برای نجات از ترس‌های مختلف و اضطراب یاری‌دهنده است. تکیه به یک نیروی لایزال و قدرتمند می‌تواند احساس امنیت خاطر فرد را افزایش دهد. حضور در محافل معنوی به خصوص در نماز جماعت و فعالیت‌های مسجد یا دیگر اماکنی که فعالیت مذهبی دارند علاوه بر اینکه اوقات نوجوان را به صورت سالم پر می‌کند، سبب احساس آرامش نیز می‌شود.

- اول گوش‌کردن، بعد سکوت‌کردن: به یاد داشته باشید که صحبت‌کردن به خودی خود سبب تخلیه‌ی هیجانی می‌شود. لازم نیست در جواب تمام صحبت‌های‌شان حتما نظر بدهیم یا راه‌حل ارائه کنیم! مگر آنکه خود نوجوان راهنمایی یا پاسخ شما را بخواهد.

- ارفاق نه، اعتدال آری: آخرین نکته اینکه محبت‌های والدین در این دوران نباید رنگ و بوی گذشت و ارفاق داشته باشد! قرار نیست نسبت به تمام اعمال و رفتار نوجوان چشم‌پوشی داشت البته تسامح در حد اعتدال و منطقی بلامانع است.

در مقاله ی بعد با بقیه ی موارد با ما همراه باشید.