عوامل اختلال رشد نوزادان/راهکار تشخیص اختلال رشد

ناصر کلانتری،‌ متخصص بیماری‌های کودکان در گفت‌و‌گو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری فارس درباره اختلال رشد کودکان گفت: رشد کودک تایع 3 عامل ژنتیک، محیط و تغذیه است برای مثال اگر در ژن فردی بلند قدی یا کوتاه قدی وجود داشته باشد در کوتاه قد یا بلند بودن کودک نقش خواهد داشت.

وی افزود: خانواده‌هایی که والدین کودک یا یک فرد نسبی نزدیک به کودک مثل مادربزرگ، پدربزرگ، خاله، عمه، دایی و عمو کوتاه قدی واضح دارند احتمال کوتاه قدی کودک وجود دارد و در این گونه موارد، والدین نباید خیلی انتظار قد بلند را از کودک خود داشته باشند.

این متخصص بیماری‌های کودکان درباره نقش محیط در رشد کودک گفت: اولین محیطی که نوزاد در آن رشد پیدا می‌کند رحم مادر است یعنی مواردی مانند سالم بودن رحم، نداشتن عفونت، گردش خون کافی، سالم بودن جفت، کندگی نداشتن از دیواره رحم، نبود اختلالات خونی و عروقی از عواملی که نقشی مثبت و بسیار زیاد در رشد کودک ایفا می‌کند.

کلانتری سالم بودن خون جنین، نداشتن بیماری‌های ژنتیکی و قرار نگرفتن در معرض عفونت‌های مادر را از جمله عوامل موثر بر رشد مناسب کودک برشمرد و افزود: بیماری‌های عفونی می‌توانند در کودک اختلال ایجاد کنند و وزن و قدشان را تحت تاثیر قرار دهند.

وی برخی رفتارهای نادرست مادر مانند نوشیدن الکل،‌ استعمال دخانیات و سوءمصرف مواد مخدر را دارای نقش تعیین کننده در رشد کودک توصیف کرد.

این متخصص بیماری‌های کودکان گفت: بنابراین محیط شامل 3 بخش رحم، جفت و خود جنین و عوارضی که در نتیجه اختلالات این هر ۳ رخ دهد می‌تواند در قد و وزن کودک نقش بسزایی داشته باشد.

کلانتری عامل تأثیرگذار دیگر بر رشد کودک را تغذیه توصیف و تأکید کرد: تغذیه مادر در دوران بارداری بر جنین نقش موثر و غیر قابل چشم پوشی خواهد داشت یعنی نوزادان مادرانی که دچار اختلال تغذیه باشند، ویارهای خاص داشته باشند یا به علت دسترسی نداشتن به غذای کافی دچار کمبود دریافت موادمغذی مثل پروتئین‌ها، کربوهیدرات، چربی‌ها و ریزمغذی‌ها باشند دچار اختلال رشد خواهند شد.

وی افزود: مادر کم خون، کودک کوتاه قد و بعضاً کم وزن به دنیا می‌آورد یا مادری که دچار سوءتغذیه پروتیئن و انرژی باشد کودکشان حتماً کم وزن خواهد بود ضمن اینکه امروزه اثبات شده است، تغذیه مادر در سلامت کودک بسیار مهم است.

این متخصص بیماری‌های کودکان خاطرنشان کرد: نوزاد مادرانی که در زمان بارداری پروتئین کمی دریافت می‌کنند می‌تواند دچار اختلال در وزن و اندازه و حتی اختلال در فشار خون و بیماری قلب شود بنابراین تنظیم برنامه غذایی مادر باردار نکته بسیار حیاتی در رشد و سلامت کودک است.

کلانتری تغذیه پس از تولد را نیز یکی از مهمترین عوامل رشد کودکان دانست و گفت: خوراک نوزاد و شیرخوار تأثیر مستقیم در رشد کودک دارد یعنی کودکانی که از شیرخشک‌های دارای پروتئین بالا استفاده می‌کنند از کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند چاقتر خواهند بود.

وی خاطرنشان کرد: در خارج از محیط رحم مادر نکته بسیار حیاتی، بیماری‌های بچه است زیرا هر بیماری بین 3 تا 10 درصد وزن بچه را کم می‌کند و تبعاً زمانی که این بیماری‌ها همچون اسهال و استفراغ، عفونتهای شایع و سرماخوردگی تکرار شود کودک دچار کم وزنی و در صورت طولانی شدن این کم وزنی کودک، دچار کوتاهی قد خواهد شد.

این متخصص بیماری‌های کودکان افزود: مسأله دیگر فضای محبت و ارتباط پدر و مادر با کودک است زیرا تحقیقات نشان داده است، کودکانی که در فضای مثبت، ‌دوستانه و خواستار کودک متولد می‌شوند و رشد می‌کنند، رشدشان از کودکانی که در فضای نامناسب، پر اختلاف، دارای اختلال ارتباطی با بچه قرار دارند بهتر است و حتی یکی از علل ابتلای کودکان به شکست در رشد را همین اختلالات ارتباطی والدین با کودک است.

کلانتری درباره نحوه تشخیص اختلال رشد در کودک نیز گفت: اساس تشخیص اختلال رشد، اندازه‌گیری دوره‌ای رشد وزنی و قدی کودک است که بر این اساس مادر هم باید در دوران بارداری مرتباً به پزشک مراجعه کند تا اندازه جنین بررسی شود و پس از تولد نیز باید به مراکز بهداشتی درمانی یا پزشک مراجعه کند و درخواست کند که وزن،‌ قد و دور سر کودک را بگیرند و در کارت رشد ثبت کنند.

وی خاطرنشان کرد: هر نوع دور شدن از منحنی کودک در طول ماه‌ها می‌تواند آغاز اختلال در رشد باشد بنابراین اگر والدین کودک وزن و قد و دورسر کودک را بررسی نکنند اختلال رشد تشخیص داده نخواهد شد.