اگر منحنی رشد قدی نوزاد نزولی باشد، نشان‌دهنده آن است که سوءتغذیه طولانی‌مدت برای نوزاد ایجاد شده و نگران‌کننده است.
کاهش منحنی رشد قد نوزاد نشانه سوءتغذیه جدی است
مریم مراداف، کارشناس تغذیه گفت: منحنی رشد، شناسنامه سلامت کودک است و اگر والدین در مورد تغذیه کودک خود نگران هستند، بر اساس منحنی رشد کودک قابل تفسیر است. اگر منحنی رشد نوزاد صعودی باشد، روند رشد او مناسب است و اگر پدر و مادر نگران رشد کودک خود هستند،
این منحنی نگرانی آن‌ها را از بین می‌برد. به دلیل اینکه نوزاد به طور طبیعی در حال رشد است اما اگر احیاناً منحنی رشد به صورت یک خط افقی باشد، نشان می‌دهد که کودک دچار مشکل است. اگر منحنی رشد نوزاد نزولی باشد، نشان‌دهنده این است که مشکل بزرگی در سلامت نوزاد وجود دارد و این منحنی به پدر و مادر هشدار می‌دهد که مراقب نوزاد خود باشند.
اگر منحنی رشد قدی نوزاد افقی و نزولی باشد، نشان‌دهنده این است که سوءتغذیه طولانی مدت برای نوزاد ایجاد شده است و اگر منحنی وزن نوزاد افقی باشد، نشان‌دهنده این است که سوءتغذیه کوتاه‌مدت برای نوزاد ایجاد شده است.
افزایش قد کودکان با مراقبت‌های تغذیه‌ای
دکتر مجید حاجی فرجی، رییس انستیتو تحقیقات تغذیه گفت: در خانواده‌هایی که کوتاه قد هستند اگر فرزندانشان مورد مراقبت کوتاهی قد از جمله تغذیه قرار گیرند، نسبت به نسل قبل بلندقدتر می‌شوند.
وی افزود: دقت کافی در زمینه بهداشت و سلامت تغذیه کودکان باید انجام گیرد به دلیل اینکه عوامل ژنتیکی و تغذیه‌ای و محیطی در کوتاهی قد نقش دارند. نقش تغذیه در جلوگیری از کوتاهی قد بسیار مهم است که این موضوع در مناطق آسیب‌پذیر مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان جنوبی مورد توجه جدی توسط پزشکان قرار نمی‌گیرد به دلیل اینکه باورشان بر این است که مسایل ژنتیکی در کوتاهی قد موثر است.
وی با بیان اینکه در دوره رشد می‌توان با تغذیه روی عوامل ژنتیکی تأثیر گذاشت، تصریح کرد: در خانواده‌هایی که کوتاه قد هستند اگر مورد مراقبت کوتاهی قد قرار گیرند نسبت به نسل قبل قدهای بلندتری خواهند داشت، اگر در این زمینه اقدام جدی انجام نگیرد نسل‌های بعدی نیز در معرض خطر کوتاه قدی و سوءتغذیه قرار می‌گیرند.
مطالعات نشان داده است که اگر جمیع عوامل مورد مراقبت قرار گیرند می‌توانیم جامعه بلند قد‌تری داشته باشیم. غیر از درشت مغذی‌ها که کمبود آن‌ها در سوءتغذیه و کوتاهی قد موثر هستند ریزمغذی‌ها نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند. ویتامین D، روی و کلسیم اگر در زمان مناسب مورد تامین و پایش قرار گیرند اطمینان بیشتری برای جلوگیری از کوتاهی قد می‌توانیم داشته باشیم.
کمبود روی عامل کوتاهی قد
سید ضیاءالدین مظهری، رئیس انجمن علمی غذا و تغذیه گفت: اگر افراد زنجیره غذایی را رعایت نکنند یا از موادی استفاده کنند که جلوی جذب «روی» را بگیرد (فیتات موجود در غلات یا سبوس غلات که می‌تواند جلوی جذب روی را بگیرد) ممکن است دچار کمبود روی شوند که کمبود آن در کودکان موجب کوتاهی قد می‌شود. روی جزو املاح فلزی است که در بدن نقش حیاتی ایفا می‌کند و در ساختار 200 آنزیم بدن وجود دارد که کمبود آن در این آنزیم ها اختلال ایجاد می‌کند.
به گفته این متخصص تغذیه و رژیم درمانی فرآورده‌های دامی به ویژه گوشت، دل، جگر، قلوه منبع غنی از روی هستند. همچنین در سبزی‌های برگ‌دار مانند کاهو و اسفناج نیز روی یافت می‌شود.
مظهری آجیل‌های خام تازه به ویژه تخم کدو را منبع روی عنوان کرد و افزود: با توجه به روند رشد کودکان یکی از مکمل‌هایی که به کودکان در حال رشد تجویز می‌شود روی است.
این متخصص تغذیه گفت: روی، آهن، کلسیم، منیزیم جزو املاح و فلزاتی هستند که در روند انتقال تحریکات عصبی - انقباضی عضلات و استحکام بخشیدن اسکلت بسیار تأثیرگذارند.
به گفته استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران میزان کافی روی در بدن سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و در رویش مو و پوست خوب بسیار موثر است.
وی در پاسخ به اینکه مصرف روی در افرادی که بر اساس ژنتیک خود کوتاه قدی دارند چه تأثیری دارد گفت: قد افراد در وهله اول بسته به ژنتیک از شاخه مادری و پدری دارد ولی شرایط محیط در جهت بروز کامل ژنتیک می‌تواند مساعدکننده یا بازدارنده عمل کند. یعنی اگر به کودکی که ارثیه کافی برای افزایش قد ندارد مکمل روی بدهیم افزایش قد فراتر از ژنتیک وجود ندارد ولی این کودک دچار کوتاه قدی مفرط هم نمی‌شود.
کم خونی موجب کوتاه قدی می‌شود
ناهید برخورداری، کارشناس تغذیه با اشاره به اینکه ویتامین A، کلسیم، ویتامین D و روی در افزایش قد تأثیرات خوبی دارد به خانواده‌ها توصیه کرد: خانواده‌ها مرتباً کنترل کنند که کودک یا نوجوان دچار فقر آهن نباشد زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم می‌کند.
وی در ادامه گفت: معمولاً کودکانی که دچار کم خونی‌اند هم وزن‌گیری خوبی ندارند و هم قدشان کوتاه می‌ماند.
غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تأثیر می‌گذارد یک خواب آرام شبانه است. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. نباید فراموش کرد یکی در زمان خواب و یکی در زمان فعالیت روزانه است که هورمون رشد ترشح می‌شود.
بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و در درجه دوم به اندازه کافی فعالیت کنند. تا حد امکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب نبات، تافی و غیره مصرف نکند چون قندهای ساده خود در ترشح هورمون رشد اختلال ایجاد می‌کنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال می‌شود.