یكى از شیوه هاى تقویت عزت نفس در كودكان و نوجوانان مشورت كردن با آنهاست .هرگاه شخصى مورد مشورت قرار بگیرد، از اینكه مورد توجه قرار گرفته و شخصیت،نوع تفكر و اندیشه هایش براى دیگران مفید است، احساس فرح و شادى مى كند، البته در موارد بسیارى، ممكن است مشورت كننده از نظرات او بهره و استفاده ننماید، اما همین بها دادن به فرزند ، اثرات بسیار نیکویی در روابط بین والدین و فرزندان خواهد داشت.
وقتی صحبت از مشورت می‌شود، اولین چیزی که به نظر می‌رسد این است که کسی مشکل یا مسئله‌ای دارد و درباره آن با کسی که بیشتر می‌داند، صحبت می‌کند تا مشکلش حل شود. پس در اینجا ، امتیاز اول این است که، فرزند ما احساس عزت نفس می کند و پیش خود می گوید" پس حتما وجود من، فکر من و خواسته من، برای مادر و پدرم اهمیت دارد که نظر من را خواسته اند"
مشورت را به معنی صلاح اندیشی و کنکاش درباره یک موضوع هم می‌دانند و مشاوره به معنی باهم مشورت کردن بکار می‌رود. پس امتیاز دوم مشورت با فرزندان، دور هم جمع شدن، تماس چشمی و ارتباط کلامی و احساسی، بین والدین و فرزندان است، چیزی که در این دوره و زمانه کم پیدا می شود!
به طور کلی مشورت كردن با فرزندان باعث شكل گیری احساس به حساب آمدن آنها در موقعیتهای مختلف زندگی می شود و به تدریج فرزندانمان راه و روش فكر كردن و تصمیم گیری را می آموزند.
سوالی که در اینجا، ممکن است به ذهن برسد، این است که، مگر فرزند می‌تواند در مقام مشاور قرار گیرد؟ یا مگر فرزند می‌تواند کمک کند تا مشکل ما حل شود؟
در ابتدا ببینیم دین مبین اسلام و سیره ی زندگی اهل بیت علیهم السلام در این مورد چه راهنمایی هایی دارد: اصولا از منظر فرهنگ اسلام، نوجوانانى كه به حد بلوغ مى رسند به عنوان وزیر و مشاور پدر و مادر محسوب مى شوند و نه تنها خواسته ها و اندیشه هاى آنان را باید مورد توجه قرار داد،بلكه از نظرات مفید و سازنده آنان باید بهره گرفت .
حضرت محمد صلى الله علیه وآله و سلم در گفتارى خردمندانه به این حقیقت تصریح كرده و فرمود: بگذار فرزندت تا هفت سالگى بازى كند و هفت سال بعد در تاءدیب و تربیت او بكوش و در هفت سال دیگر او را مشاور خود قرار ده. (وسایل الشیعه ، ج 21، ص 473)
بر اساس این مطالب توجه به خواسته ها و اندیشه هاى فرزندان نوجوان امرى لازم و ضرورى براى پدر و مادر مى باشد.
امام حسن مجتبى علیه السلام ضمن توصیه به این كار ستوده ، در موارد مختلف با فرزندانش مشورت می کردند و به این طریق شخصیت آنان را پرورش داده و عزت نفس را در وجود آنان تقویت مى فرمودند.
روزى مردی به عنوان خواستگار به منزل آن حضرت آمد، حضرت امام حسن مجتبى علیه السلام به او فرمود: ما قومى هستیم كه بدون نظر خواهى و مشورت با دختران ،آنان را شوهر نمى دهیم .( حیاة الامام حسن علیه السلام ، ج 1، ص 329)
خود را آماده پذیرش نظر فرزندتان بکنید. پس به جای نظرخواهی بطور مطلق ، او را در برابر دو امر مساوی قرار دهید تا یکی را انتخاب کند. مثلا نپرسید "به نظر تو در تعطیلات چه کار کنیم؟" بلکه دو کار را که می‌توانید در تعطیلات انجام دهید مطرح کنید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند
در جای دیگری آمده است: عبد الله ابن ابى یعفور به امام صادق علیه السلام عرض كرد: من براى ازداوج خویش دخترى را انتخاب كرده ام ، اما پدر و مادرم فرد دیگرى را به من پیشنهاد مى كنند. حضرت فرمودند: با آن كسى كه خودت مى خواهى ازدواج كن .البته ذکر این نکته ضروری است که نوجوانان و جوانان عزیز نیز نباید از مشورت و صلاحدید بزرگان به ویژه والدین، خود را مستغنى بدانند، در اینجا منظور حضرت، اهمیت دادن به رای و نظر جوانان می باشد.
والدین معمولا در برابر مشکلاتی قرار می‌گیرند که بطور حقیقی و واقعی ، یا به صورت ساختگی و بنا به مصلحت می‌تواند از طریق مشورت با فرزند حل شود و این مشورت علاوه بر حل مشکل ، فایده‌های دیگری نیز در بردارد. والدین ، مربیان و همه کسانی که به نوعی با کودک و نوجوان سروکار دارند، برای کار و زندگی و رابطه با کودک یا نوجوان به اموری برمی‌خورند که نیاز به تصمیم‌گیری دارد. طبیعی است که بزرگترها اگر به نقش و اهمیت مشورت یا کوچکترها پی نبرده باشند، می‌توانند به راحتی برای آنها هر تصمیمی بگیرند.
اما آیا همیشه این تصمیم‌گیریها بهترین و درست‌ترین تصمیمهاست؟ و حتی اگر چنین باشد ، آیا این حرکت ، اعتماد به نفس و رشد شخصیت فرزند را دچار اختلال نمی‌کند؟ یعنی آیا فرزند به جایی نمی‌رسد که احساس کند هیچ نقشی در زندگی خود ندارد و دیگران برای او تصمیم می‌گیرند؟ پس والدین و بزرگترها بایستی بدانند که مشورت با فرزند را جدی بگیرند و آن را عامل مهمی در رشد شخصیت او بدانند.
نکات طلایی در مورد مشورت با فرزندان
** مشورت باید با توجه به سن فرزند ، میزان تجربه و اطلاعات او صورت گیرد. یعنی اموری که مربوط به او نیست و یا او اطلاعات لازم را برای اظهار نظر درباره‌اش ندارد، با او در میان نگذارید.
** در اصولی که به آن باور دارید و نمی‌توانید تغییری در عقیده خود بدهید مشورت نکنید.
** خود را آماده پذیرش نظر فرزندتان بکنید. پس به جای نظرخواهی بطور مطلق ، او را در برابر دو امر مساوی قرار دهید تا یکی را انتخاب کند. مثلا نپرسید "به نظر تو در تعطیلات چه کار کنیم؟" بلکه دو کار را که می‌توانید در تعطیلات انجام دهید مطرح کنید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند.
** در مشورت با فرزند به او کمک کنید تا یاد بگیرد جوانب مختلف یک موضوع را بسنجد بعد تصمیم بگیرد.
** به فرزند کمک کنید تا درک کند که نظر مشورتی دادن به منزله نظر نهایی نیست.
** در مواردی که رای و نظر او درست است، به تصمیمش احترام بگذارید و در موقع بروز مشکلات حمایتش کنید.
** اگر در موردی اصرار بر انجام کاری داشت که مخالف نظر شما بود و ضرر چندانی هم در پی نخواهد داشت، بگذارید نظرش را اعمال کند و به این نکته برسد که والدین صلاح او را می خواهند.