پلی‌استیشن یا بازی در کوچه؟

این روزها بچه‌ها هم مثل بزرگ‌ترها بیشتر وقتشان را پای کامپیوتر و اینترنت می‌گذرانند؛ درحالی‌که در گذشته نه چندان دور، شاهد بازی بچه‌ها در کوچه و خیابان بودیم، امروز باید آن‌ها را به زور از پای کامپیوترها بلند کنیم اما به راستی این بازی‌ها چه اثرات روحی و روانی‌ای روی بچه‌ها دارند؟

آیا انجام این بازی‌ها برای بچه‌ها خوب است یا بد؟

گوژپشت تپل

اولین و مهم‌ترین اثر در انجام این بازی‌ها و افراط در آن چاقی است که خود عامل بسیاری از بیماری‌ها در آینده برای کودکان می‌شود. آمارها نشان می‌دهند که سرعت چاق شدن از سال 1980 میلادی در افراد بالغ دو برابر و در کودکان به سه برابر رسیده است. اما همه ضرر جسمی بازی‌های کامپیوتری محدود به بی‌تحرکی نمی‌شود و گاه آثار مخربی با خود به همراه می‌آورد که با سال‌ها ورزش نیز شاید درمان نشود.

جدیدترین یافته‌ها بیان می‌کنند که کودکان و نوجوانان در صورت نشستن بیش از حد پشت کامپیوتر یا انجام بازی با کنسول‌های بازی اعتیاد‌آور با مشکلات جدی در ستون فقرات خود و خمیدگی حاصل از آن مواجه خواهند شد.

متخصصان می‌گویند که دوره‌های طولانی نشستن روبه‌روی کنسول‌های بازی و قوز کردن روی تلفن‌های هوشمند، باعث تخریب در وضع اندام کودکان می‌شوند و در برخی موارد منجر به مشکلاتی خواهند شد که تا پایان عمر این کودکان را رها نخواهد کرد.

آیا فرزندم بیمار شده است؟

ساده‌ترین آزمایش برای تشخیص مشکلات استخوان پشت ناشی از بازی‌های کامپیوتری در کودکان این است تا ببینیم که آیا کودکان می‌توانند خود را خم کنند و پنجه پای خودشان را لمس کنند یا خیر. به گفته متخصصان، کودکان مبتلا، با انحنای محور کمر خود نخواهند توانست آن قدر از خود انعطاف نشان دهند که سر انگشتانشان به پنجه پا برسد. کودکان اغلب در هنگام انجام یک بازی کامپیوتری، اندام خود را در وضعیتی قرار می‌دهند که برای ستون فقرات آن‌ها مضر است و این حالت به دیسک کمر، ماهیچه‌ها و رباط‌ها فشار می‌آورد. آن‌ها به حدی در بازی فرو می‌روند که به هیچ گونه درد و ناراحتی توجه نمی‌کنند.

کودکان خجالتی و کودکانی که از لحاظ اجتماعی به اصطلاح دست و پا چلفتی هستند، بیشتر از کودکانی که در فعالیت‌های ورزشی یا در فعالیت‌های گروهی شرکت می‌کنند، در معرض ابتلا به اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری هستند

چه خطر دیگری وجود دارد؟

آنچه در انجام این بازی‌ها و اثرات جسمی ناشی از آن مهم است این است که کودکان به دلیل فرو رفتن در این بازی‌ها درد را که یکی از مهمترین علامت ایجاد مشکل است، نادیده می‌گیرند. افراط در انجام بازی‌های کامپیوتری منجر به فشار به مهره‌های گردن و مشکلات ناشی از آن در آینده و زانو درد، آسیب به تاندون های دست و مچ در درازمدت یا مشکلات پوستی در کودکان از جمله سفتی یا پوسته‌پوسته شدن دست، یا زگیل زدن روی دست، زخم‌های پوستی یا آماس غدد تولید‌کننده عرق در کف دست (که یک اختلال پوستی مربوط به کنسول‌های بازی است که زخم‌های دردناکی روی کف دست و انگشتان ایجاد می‌کند) می‌شود.

همچنین افراط در انجام این بازی‌ها منجر به سردرد، سرگیجه و بعدها منجر به ایجاد حالت تهوع به خاطر دیدن صفحه نمایش به مدت طولانی می‌شود.

در بازی‌های جدیدتر،‌ مشکلات کمتر می‌شوند؟

اما همه کنسول‌های بازی الزاماً نیاز به یکجا‌نشینی ندارند. شرکت‌های تولیدکننده انواع بازی‌های کامپیوتری برای بقای درازمدت خود دست به نوآوری زده و کنسول‌هایی را ساخته‌اند که نه‌تنها بازی کردن با آن‌ها نیاز به یکجا نشستن ندارد بلکه حتی می‌توان از آن‌ها به عنوان ابزار ورزشی استفاده کرد.

از این میان می‌توان به نینتند و Wii اشاره کرد که این روزها در بین گیم‌باز‌های ایرانی نیز محبوب شده است. با این کنسول می‌توان حتی بازی‌های پرتحرکی مثل تنیس را درست همان‌گونه که یک ورزشکار تنیس انجام می‌دهد، بازی کرد (هرچند افراط در انجام این بازی نیز مشکلات بسیار عمده‌ای در تاندون های دست و مچ ایجاد می‌کند)، اما نسل تکامل‌یافته‌تر این کنسول‌های بازی کینکت مایکروسافت است که حتی بدن بازی‌کننده را نیز تشخیص داده و فرد مجبور است برای بازی از تمام بدن خود استفاده کند. دست‌کم در حال حاضر ادعای سازندگان این دو کنسول و شرکت‌های رقیب دیگری که آن‌ها هم ابزار بازی خود را به این بازار عرضه کرده‌اند این است که اسباب‌بازی‌های آن‌ها، برای سلامت جسمی کودک خیلی هم مفید هستند.

اما هر چقدر که این ابزارها از نظر جسمی کم ضرر و بی‌ضرر باشند، باز هم افراط در انجام این بازی‌ها منجر به ایجاد نوعی اعتیاد در کودکان می‌شود و این اعتیاد حتی اگر هم از اثرات زیان بار جسمی مبرا باشد، اثرات روحی آن همچنان به قوت خود باقی است. کودکانی که به این واقعیت مجازی معتاد هستند، توان ارتباط آسان با افراد حقیقی را به صورت رو در رو از دست می‌دهند و در مواقعی حتی برخی از این کودکان بین دنیای واقعی و دنیای مجازی‌ خود دچار نوعی گیجی می‌شوند و نمی‌توانند بین آن‌ها تمایز ایجاد کنند.

کودکان خجالتی و کودکانی که از لحاظ اجتماعی به اصطلاح دست و پا چلفتی هستند، بیشتر از کودکانی که در فعالیت‌های ورزشی یا در فعالیت‌های گروهی شرکت می‌کنند، در معرض ابتلا به اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری هستند.

پلی‌استیشن یا تلویزیون؟

اما این همه ماجرا نیست، چرا که از سوی دیگر گروهی از دانشمندان و روان‌شناسان ادعا می‌کنند که بازی‌های کامپیوتری می‌توانند مزایای زیادی نیز داشته باشند. خیلی از روان‌شناسان گذراندن وقت برای انجام این بازی‌ها را برای کودکان خیلی مفیدتر از تماشای تلویزیون می‌دانند. البته مفید بودن برخی از بازی‌های کامپیوتری وابسته به ماهیت آن است. ولی به طور عمده از نظر برخی از روا‌ن‌شناسان و محققان مهم‌ترین آن این است که انجام اکثر این بازی‌ها باعث افزایش هوش در این بچه‌ها می‌شوند. برخی از بازی‌ها که ماهیت هدف‌گیری دارند، منجر به افزایش تطبیق دست و چشم می‌شوند یا مهارت فضایی و تخمین زدن را در کودکان تقویت می‌کنند.

در برخی از بازی‌ها کودک توانایی ایجاد راه‌های خلاقانه برای حل معماهای بازی را می‌آموزد. در این بازی‌ها کودکان مهارت‌های تفکر و همچنین تحلیل سریع مسائل (بدون اینکه دقت آن‌ها کاهش یابد) را در سطوح بالا یاد می‌گیرند که در آینده به آن نیاز خواهند داشت و البته در هیچ مدرسه‌ای آن را یاد نمی‌گیرند.

روان‌شناسان می‌گویند که این بازی‌ها ساختار فیزیکی مغز را به شیوه‌ای مشابه با یاد گرفتن برای خواندن، نواختن پیانو یا نقشه‌خوانی تغییر می‌دهند. در بعضی از سطوح بالاتر این بازی‌ها، کودک اولین بار شکست می‌خورد اما او دست از بازی نمی‌کشد و ادامه می‌دهد تا اینکه موفق شود به مرحله بعد برسد و این منجر به استقامت کودک در برخورد با مشکلات می‌شود. علاوه بر آن، این بازی‌ها خطر کردن و اعتماد به نفس بچه‌ها را در آینده بالا می‌برند.