همه والدين دوست دارند فرزنداني با هوش و خلاقيت بالا داشته باشند و همه سعي‌شان را مي‌کنند تا به هدف برسند...
خيلي‌ها بچه‌هايشان را به کلاس‌هاي مختلف مي‌برند خيلي‌ها هم خودشان در خانه امکاناتي را براي آنها فراهم مي‌کنند، اما براي اينکه بدانيم اصلا چه بازي‌ها يا چه فعاليت‌هايي مي‌توانند در پرورش هوش و خلاقيت کودکان نقش داشته باشند، با دکتر اکرم پرند، دکتراي روان‌شناسي کودک و نوجوان گفت‌وگو كرده‌ايم.
سلامت: همه مي‌گويند بازي‌ها روي رشد و خلاقيت کودکان ما اثر دارند اما چه بازي‌هايي؟
بازي‌ها چه حرکتي و چه فکري، به خصوص در سنين پيش‌دبستاني، در رشد کودک، چه رشد هيجاني و چه رشد اجتماعي و شناختي او تاثيرگذارند. اين بازي‌ها مي‌توانند به تقويت تعادل، هوش، يادگيري و هماهنگي دو نيمکره و افزايش کارايي کورتکس مغز کمک کنند. در نهايت کارکرد کلي کودکان افزايش مي‌يابد. متاسفانه امروزه والدين تصور مي‌كنند فقط بازي‌هاي فکري باعث رشد هوش و خلاقيت کودکان مي‌شود، بنابراين اهميت زيادي به اين بازي‌ها مي‌دهند و چنين تصوري در مورد بازي‌هاي حرکتي ندارند. والدين فکر مي‌کنند که اين بازي‌ها نقش موثري در افزايش هوش و خلاقيت ندارند و فقط در تقويت قواي جسماني آنها تاثيرگذارند در صورتي که بازي‌ها بايد در کنار هم باشند. بازي‌هاي فکري به رشد مهارت هوش و خلاقيت و حل مساله کمک مي‌کند ولي نبايد در مورد آنها افراط شود.
سلامت: اگر موافقيد از دوره سني بچه‌ها شروع کنيم؛ مثلا چه پيشنهادي براي تقويت هوش و خلاقيت کودکان 3 ساله داريد؟
کودکان در 3 سال اول زندگي علاقه زيادي به اسباب‌بازي دارند و اسباب‌بازي‌هاي متنوع را دوست دارند. اتفاقا از 2 سالگي به بعد که بچه مي‌فهمد نبايد چيزي را در دهان بگذارد، اسباب‌بازي‌هايي که قابليت تغيير و اجزايي دارند، مي‌توانند كمك كنند قدرت خلاقيت كودك پرورش يابد و روي آنها آزمايش كند. در اين سنين، کودکان به هر بازي‌اي که مواداوليه‌اي داشته باشد و در آن سازندگي باشد، علاقه دارند. خمير يا هر وسيله‌اي که کودک بتواند با آن اشکال مختلف بسازد برايش جالب است. حتي گاهي يک اسباب‌بازي ساده مي‌تواند قوه تخيل کودک را برانگيزد. مي‌توانيد از هر چيزي مثل يک تکه کاغذ، وسايل خانه، يک تکه چوب، مقداري عدس و يک لوله خودکار براي درست‌کردن حباب و مقداري نمک روي يک مقوا براي اسباب‌بازي استفاده کنيد. البته نظارت والدين بر اين بازي‌ها بسيار مهم است و کودک نبايد با اين وسايل تنها رها شود.
سلامت: آيا لزومي دارد که کودک را به کلاس‌هاي مختلفي که براي پرورش خلاقيت کودک داير است، ببريم؟
اصلا لزومي ندارد. خلاقيت يعني اينکه فردي بدون اينکه ايده‌اي به او داده شود، چيزي را خلق کند. وقتي قرار است کودک آزادانه کاري را انجام دهد، مي‌تواند حتي در خانه هم آن را بسازد بنابراين کارايي چنداني ندارند، البته بايد در محيط خانه براي کودک وسايلي را مهيا کنيم که ايده‌پردازي را در او پرورش دهد. البته بحث اجتماعي شدن چيز ديگري است. نمي‌شود گفت کلاس‌ها خوب نيستند، در کلاس، کودک چگونگي انطباق و اجتماعي شدن، الگوبرداري و تقسيم کار را ياد مي‌گيرد که به نوبه خود خوب است، اما اين کلاس‌ها براي خلاقيت چندان کمک‌کننده نيستند. نوادر، مخترعان و دانشمندان هرگز به کلاس آموزشي خاصي نرفته‌اند و کسي ايده‌اي به آنها نداده است. پس انتظار نابجايي است که به کودکان بيش از اندازه فشار وارد شود. والدين فقط با آموزش و فراهم‌کردن محيط و امکانات مي‌توانند تفکر واگرا را در بچه‌ها ايجاد و آن را تقويت کنند. يعني کودک بايد ياد بگيرد از همه قواي ذهني خود استفاده کند و به نتيجه برسد.
7 بازي خلاق
1. با دست‌هاي خود روي ديوار سايه‌اي درست کنيد و از کودک بخواهيد توضيح دهد چه شکلي مي‌بيند.
2. قسمتي از يک داستان را بگوييد و از کودک بخواهيد ادامه آن را بگويد يا از او بخواهيد برداشت خود را نقاشي كند يا حيوانات آن را بکشد.
3. در محدوده سني کودک، يک معما مطرح کنيد تا حدس بزند راجع به چه موضوعي صحبت مي‌کنيد.
4. از بازي‌هايي مثل دوز، شطرنج و پازل براي تحريک حل مساله استفاده کنيد. البته سعي کنيد به کودک ياد دهيد که بازي را براي برد و باخت انجام ندهد.
5. از وسايل موجود در خانه مثل چند چوب کبريت يا ماکاروني استفاده کنيد و از کودک بخواهيد با آنها شکل يا خانه‌اي بسازد.
6. روي يک صفحه يا مقوا مقداري نمک بپاشيد و از او بخواهيد که با آن شکلي بکشد. از او بخواهيد با کاغذهاي رنگي شکل‌هايي که در ذهن دارد بسازد.
7. يک نقاشي را قطعه‌قطعه كنيد تا تكه‌ها را به هم وصل و تصوير را کامل کند، نظير آنچه در پازل انجام مي‌دهد.