از شير گرفتن كودك يكي از مراحل مهم در دوران كودكي محسوب مي‌شود، چرا كه اغلب كودكان شير دادن مادر را نه تنها منبع تغذيه‌اي، بلكه به عنوان فرصتي تلقي مي‌كنند كه مادر براي توجه بيشتر به آنها در نظر مي‌گيرد. به علاوه كودكان در اين مرحله از روند تكاملي خود لذت دهاني را تجربه مي‌كنند و از شير خوردن و مكيدن لذت مي‌برند، بنابراين كاملا طبيعي است كه در برابر حذف آن بشدت نگران شده و مقاومت كنند. خيلي از مادران براي اين كه كودك تمايل خود را به شير خوردن از دست بدهد از ترساندن كودك و روش‌هاي نادرستي مثل رنگ كردن يا ماليدن مواد ترش و تلخ و تند يا باند پيچي كردن سينه‌ها استفاده مي‌كنند.
اگرچه اين روش‌ها مي‌توانند موثر باشند، ولي اثرات روحي نامطلوبي در پي دارند. چرا كه اين اقدامات باعث ايجاد اين تصور در كودك مي‌شود كه منبع تغذيه‌اي و لذت دهاني وي آسيب ديده و در بسياري موارد غير طبيعي شدن ظاهر سينه و تغيير طعم شير براي كودك ناگوار است.
توصيه‌هاي كاربردي براي از شير گرفتن كودك
مهم‌ترين نكته‌اي كه در شروع اين كار بايد به خاطر داشته باشيد اين است؛ هر مادري كه مي‌خواهد كودك خود را از شير بگيرد بايد از تصميم خود مطمئن بوده و قاطع عمل كند؛ چرا كه اين قطعيت به كودك نيز منتقل مي‌شود. اگر مادر در تصميم خود مردد باشد و با شروع اعتراض كودك هدف خود را فراموش كند، كودك هر بار با شدت بيشتري تقاضاي شير مي‌كند و كار را براي مادر سخت‌تر خواهد كرد، بنابراين بهترين راهكار اين است كه مادر از همان ابتدا با قطعيت و آرامش عمل كرده و بدون پرخاشگري و عصبانيت مراحل از شير گرفتن كودك خود را طي كند.
مادر بايد توجه داشته باشد زماني را براي از شير گرفتن كودك انتخاب كند كه بيشترين فرصت را براي سرگرم كردن كودك خود دارد. به علاوه اين كار نبايد با اتفاقات تنش‌زاي ديگر مثل بازگشت مادر به سركار يا مسافرت و مسائلي از اين قبيل همراه باشد تا مادر و كودك هر دو بتوانند با تغييرات كنار بيايند.
در اين دوره بايد مادر آرامش بيشتري داشته باشد، صبورتر و ملايم‌تر باشد و با محبت بيشتري با كودك خود برخورد كند؛ چرا كه وقتي مادر در حال از شير گرفتن كودك است، مواجهه با بهانه‌جويي‌هاي كودكش كاملا طبيعي است و اگر مادر عصبي شود و برخورد تندي داشته باشد، كودك احساس مي‌كند ديگر مورد توجه مادر قرار ندارد و او را به اندازه گذشته دوست ندارد، بنابراين بر بي‌تابي‌ها و بهانه‌جويي‌هاي او تا حد زيادي افزوده مي‌شود.
در اين حال از آنجا كه ممكن است كودكان نارس از نظر تكاملي و رشدي از كودكان هم سن و سال خود عقب‌تر باشند، بهتر است ديرتر از شير گرفته شوند و حتما از نظر رشد و سلامت تحت پيگيري مرتب قرار گيرند.
روش از شير گرفتن كودك
در ابتدا توجه كنيد براي از شير گرفتن كودك زمان مناسبي كه مورد تاييد تمامي پزشكان باشد مشخص نشده است. اين زمان به مسائل زيادي وابسته است و انتخاب آن كاملا به خود شما بستگي دارد. با وجود اين ممكن است بين يك تا 2 سالگي بهترين زمان براي اين كار باشد؛ چرا كه با افزايش سن كودك، قدرت تحليل وي بيشتر شده و در برابر اقدامات شما در جهت قطع شيردهي مقاومت بيشتري مي‌كند.از طرفي از 6 ماهگي تغذيه كمكي آغاز مي‌شود و در پايان يك سالگي كودك قادر است تمامي مواد غذايي را بخورد.
اگر بخواهيد كودك را طي 3 ـ 2 روز از شير بگيريد بدون شك با اين كار به كودك خود آسيب روحي وارد كرده‌ايد. با قطع ناگهاني شير، كودك دچار اضطراب و پريشاني مي‌شود و اين مساله ممكن است در مراحل بعدي زندگي وي اثرگذار باشد. بهترين روش، از شير گرفتن تدريجي كودك است. در اين شيوه مادر يك برنامه‌ريزي منظم خواهد داشت و به طور قاطع تا انتهاي مسير خود به اين برنامه عمل مي‌كند. فواصل زماني مناسب براي حذف وعده‌هاي شيري يك هفته است و هر هفته يك وعده شير كودك حذف مي‌شود. البته بايد توجه داشته باشيد در مواقع خاص اين برنامه تغيير مي‌يابد. براي مثال وقتي كودك بيمار است و به چيز ديگري جز شير مادر اشتها نشان نمي‌دهد، نبايد از شير دادن به وي امتناع كرد. واكنش طبيعي برخي كودكان به قطع شير دادن مادر ممكن است افزايش درجه حرارت بدن و بروز تب باشد اما اين تب خفيف بوده و بتدريج كم مي‌شود.
اگر از شير گرفتن كودك در بازه زماني نسبتا طولاني مثل يك هفته صورت گيرد، مشكلات مادر و كودك كمتر خواهد بود؛ چرا كه هر دو فرصت تطابق بيشتري دارند
در هر صورت براي از شير گرفتن كودك بايد پاسخ به دو نياز اساسي او را همواره در نظر داشته باشيد؛ اين دو نياز كودك تامين مواد غذايي كافي و جايگزين روحي و عاطفي مناسب است. براي يافتن جايگزيني براي مكيدن مي‌توانيد از شيشه پستانك استفاده كنيد هر چند بهتر است كه به او استفاده از استكان را بياموزيد.
اگر از شير گرفتن كودك در بازه زماني نسبتا طولاني مثل يك هفته صورت گيرد، مشكلات مادر و كودك كمتر خواهد بود؛ چرا كه هر دو فرصت تطابق بيشتري دارند و تغيير تدريجي از اثرات نا مطلوب روحي كودك و مشكلات عصبي و هورموني در مادر جلوگيري مي‌كند. با به كارگيري اين روش خود كودك به تدريج تمايل خود را براي شير خوردن از دست مي‌دهد.
البته اين كه كدام وعده در ابتدا حذف شود، به انتخاب مادر است. اما از آنجا كه كودك به وعده‌هاي پيش از خواب و اول صبح وابستگي بيشتري دارد، بهتر است حذف اين وعده‌ها آخر از همه صورت گيرد. در اين دوره همكاري پدر و اطرافيان، بسيار كمك كننده خواهد بود. اين افراد با در نظر گرفتن پيشرفت‌هاي مادر (هرچند جزئي باشد) و بيان آنها، به افزايش اعتماد به نفس وي كمك شاياني مي‌كنند. حذف شير صبح و قبل از ناهار در اوايل از شير گرفتن، مي‌تواند بهترين گزينه باشد، چراكه مي‌توان مطمئن بود كودك غذاي كافي در دسترس دارد. براي اين كار وعده‌اي را كه هر بار به كودك شير مي‌داديد با آبميوه و نوشيدني‌هاي ديگر جايگزين كنيد.
براي كاهش ميل كودك به خوردن شير وقتي كودك غذا خورده و سير است اقدام به شيردهي نماييد. طي اين مدت كه به برنامه خود عمل مي‌كنيد، سعي كنيد حتما توجه و محبت بيشتري را جايگزين قطع وعده‌هاي شيردهي كنيد و صبور و آرام باشيد. در اوايل بهتر است مادر با لباس، كودك خود را حمام كند تا به اين طريق از تشويق كودك به شير خوردن پيشگيري كند. به علاوه پس از قطع شيردهي كودك را بيش از حد به سينه نچسبانيد تا كودك مجددا وسوسه نشود و درخواست شير نكند.
زماني اقدام به قطع وعده‌هاي شبانه كنيد كه مطمئن باشيد افرادي در دسترس هستند كه به جاي شما كودك را بخوابانند و با اين شيوه كودك مادر خود را موقع خواب نمي‌بيند و كمتر از او درخواست شير مي‌كند. براي قطع وعده شبانه سعي كنيد تا جايي كه مي‌توانيد به او شير ندهيد و از ليوان يا شيشه استفاده كنيد. اگر كودك نخوابيد از آهنگ و قصه‌هاي كودكان استفاده كنيد يا در نهايت با تكان دادن او را بخوابانيد.
اگر مجبور هستيد به علت بارداري مجدد كودك خود را از شير بگيريد تا جايي كه مي‌توانيد طي مدت طولاني‌تري اين كار را انجام داده و سعي كنيد از جايگزين‌هاي مناسب استفاده كنيد.
اگر طي زماني كه كودك خود را از شير مي‌گيريد مشكلي براي شما يا كودكتان ايجاد شد يا كودك شما واكنش غير طبيعي نشان داد حتما با يك پزشك مشورت كنيد تا اگر شيوه نادرستي را در پيش گرفته‌ايد بتوانيد آن را اصلاح نماييد.