" حسد " ،نه تنها در کودکان که در هر فرد بزرگسالي که تصورکند شخص ديگري ممکن است مانع دوستي وي شود به وجود مي آيد ؛ با اين تفاوت که شدت آندر نزد کودکان بيشتر است . بنابراين، مي توان گفت که حسادت يک حالت عادي يا بهنجاراست.
حسد به هر شکلي که ظاهر شود به روابط فرد با ديگران آسيب مي زند و موجب طرد وتنهايي وي مي شود . اين امر براي کسي که دوست دارد بيشتر از ديگران مورد محبت وتوجه باشد بسيار آسيب زا است و بي جهت نيست که گفته شود « حسود هرگز نياسود» .
هر چند شباهت هاي زيادي بين پاسخ هاي ناشي از حسد و خشم وجود دارد. اما به خوبيمي توان ملاحظه کرد که هدفِ حسد ، اشخاص مي باشد و هدفِ خشم ، افراد و اشيا و ياحتي خود فرد مي باشد.
با تولد هر نوزاد، والدين و به ويژه مادران به لحاظ نياز بيشتر وي به مراقبت،اوقات زيادي را به وي اختصاص مي دهند. اما، کودک بزرگ تر که ناتوان از درک دليلاين امراست ، تصور مي کند که نوزاد تازه وارد ، تمامي محبت والدين را به خود اختصاصداده و او را از دريافت عشق و محبت ايشان محروم کرده است و بنابراين ، احساس اعتمادبه نفس خود را از دست داده و مي پندارد که والدين او را فراموش کرده اند.
اين احساس ، وي را برمي انگيزد تا براي ابراز وجود و نشان دادن برتري خود ، بههر کاري دست بزند. احساس حسادت در فرزند اولکه براي مدتي چشم و چراغ خانه بوده ، بيشتر از سايرين است.
بسياري از اين کودکان دست به انجام رفتارهاي بازگشتي مي زنند و در حالي که بهخوبي از غذاهاي خانواده استفاده مي کرده اند و يا تکلم درستي داشته اند ، شروع بهخوردن شير با بطري و يا تکلم کودکانه مي کنند.
کم کردن حسادت کودکان ازطريق اعمال اجبار و فشار ، کاري بيهوده است ؛ زيرا اين گونه رفتارها ، هم سبب احساستنفر و انزجار از والدين و هم کودک تازه وارد مي شود و ممکن است مشکلات شخصيتي درکودک ايجاد کند
روان شناسان براين باورند که احساس حسادتاز حدود 15-16 ماهگي در کودکان آغاز مي شود و در طول دو سه سال اول زندگي به اوجخود مي رسد.در مجموع مي توان گفت که بيشترين ميزان حسادت در سنينقبل از 5 سالگي بروز مي کند. دليل اين امر هم وابستگي زياد کودک به والدين و علائقکمتر وي به محيط خارج از خانه است.
اصلاح و درمان حسادت
کم کردن حسادت کودکان از طريق اعمال اجبارو فشار ، کاري بيهوده است ؛ زيرا اين گونه رفتارها ، هم سبب احساس تنفر و انزجار ازوالدين و هم کودک تازه وارد مي شود و ممکن است مشکلات شخصيتي در کودک ايجاد کند .
رفتارهايي مانند پرخاشگري کلامي ، هجوم وحمله ي بدني ، آزار واذيت و صدمه هايموذيانه، قهر کردنيا رفتارهاي اجتنابيبه هنگام خشم، در هنگام حسادتدر افرادديده مي شود. بر والدين واجب است که اين رفتارها را بشناسند و شيوه ي درست برخوردکردن با آنها را بياموزند .
برخي از نکاتي کهبايد براي اصلاح حسادت در کودکان در نظر داشته باشيم عبارت اند از:
تفهيم وآگاه کردن کودک
والدين بايد به کودک بزرگ تر بگويند که او را نيز همانند نوزاد تازه وارد دوستدارند و صرف وقت بيشتر با نوزاد ، به خاطر نياز بيشتري است که نوزاد به والدين داردو ترس کودک براي از دست دادن محبت والدين بي مورد است . بايد مدام او را از اينبابت که دوستش داريد مطمئن ساخت.
رعايت عدالت
خداي متعال عادل است و عدالت را دوست دارد. رعايت عدالت از جانب والدين، احساسحسادت را در بين فرزندانکاهش مي دهد. والدين با ابراز محبت نسبت به کودک بزرگ تر،در هنگام تنهايي ويا زماني که نوزاد در خواب است مي توانند در وي اين احساس را بهوجود آورند که او نيز مورد علاقه و توجه والدين است.
ارجاع مسئوليت
هرگاه والدين به کودک بزرگ تر فرصت دهند تا در امور خواهر وبرادر کوچک تر ازخود مشارکت داشته باشد و از وي حمايت و مراقبت کند، از ميزان حسادت وي کاسته مي شود .
جرات دادن
گاه ممکن است والدين کاري کنند تا کودک بزرگ تر احساس قوت و قدرت وشجاعت پيداکند . بنابراين ، با گفتن اين که تو کودک باهوش ، قوي ونيرومندي هستي و مي توانيکارهاي مربوط به خودت را خودت انجام دهي ، اما ، برادرت ( خواهرت ) کوچک و ناتواناست و بايد همه ي ما به او کمک کنيم تا همانند تو بشود ، مي توانند در وي احساسرضايت واحساس به خود باليدن ايجاد کند .
کودک بايد فرصت يابد تا عقدهاش را بيرون بريزد و پنهان کردن آن ، به ضرر وي مي باشد . بنابراين ، گفتگو ومتقاعدکردن وي به جاي تنبيه او براي ابزار حسادتش ، به مراتب مفيدتر مي باشد
نشان دادن زيان ناتواني
ممکن است والدين به کودک بزرگ تر نشان دهند که ضعف و ناتواني ، نتيجه اي جزوابستگي به ديگران ندارد ؛ بنابراين ، او بايد خوشحال باشد که مي تواند کارهاي خودرا انجام دهد .
جايگزين کردن
گاه ممکن است کودک خردسال بخواهد تا کودک کوچک تر را که دزدِ محبت والدين است ،ادب کند و عقده اش را از طريق تنبيه بر سر وي خالي نمايد . قرار دادن يک عروسک دراختيار وي ، سبب مي شود عقده اش را بر سر وي خالي کند .
عقده تکاني
کودک بايد فرصت يابد تا عقده اش را بيرون بريزد و پنهان کردن آن ، به ضرر وي ميباشد . بنابراين ، گفتگو ومتقاعد کردن وي به جاي تنبيه او براي ابزار حسادتش ، بهمراتب مفيدتر مي باشد .
قطع اميد او ازآسيب رساندن به نوزاد
بايد اميد کوک ازاين که مي تواند به نوزاد آسيب برساند ، قطع شود وبه او گفتهشود که والدين اجازه نمي دهند که به کودک آزار برساند همين طور که به ديگران اجازهنمي دهند که به او آسيب برسانند.