کودکان تا قبل از دو سالگی بیشتر در معرض عفونت قرار دارند، زیرا در این سن سیستم ایمنی هنوز کامل نشده و بچه‌ها را در برابر عوامل عفونی آسیب‌پذیرتر می‌سازد. از طرفی اختلالات ادراری در این سن و بویژه تا زمانی که کودک از پوشک استفاده می‌کند، خطر بروز عفونت ادراری را افزایش می‌دهد. به این دلیل بچه‌هایی که ادرارشان را زیاد از حد نگه می‌دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت ادراری هستند.
البته دکتر فریبا شیروانی، فوق تخصص بیماری های عفونی در کودکان نیز تاکید می کند: کودکانی که هنوز آمادگی از پوشک گرفتن را ندارند و با اصرار بیش از حد والدین و تنبیه آنان برای کنترل دفع ادرار مواجه می شوند و دفع ادرار آنان با استرس و نگرانی همراه است، بیشتر در معرض ابتلا به شایع ترین عامل عفونی در کودکان یعنی عفونت ادراری قرار می گیرند البته اختلالات دستگاه ادراری و برگشت ادرار یا ریفلاکس که بیشتر در دختربچه ها دیده می شود، در کنار برخی عوامل چون ابتلا به دیابت می تواند احتمال عفونت را در سیستم ادراری افزایش دهد.
علائم عفونت ادراری در کودک را بشناسید
شناخت علائم عفونت ادراری در کودکان تا دو سالگی بسیارمهم است، چون آنها نمی توانند حرف بزنند و والدین باید از علائم ظاهری آنها حدس بزنند که کودک ممکن است دچار مشکلی باشد.
دکتر شیروانی در گفت و گو با جام جم می گوید: حتی ممکن است گاهی علامت خاصی در کودکان زیر دو سال دیده نشود، اما باید آگاه بود که علائم تب با شدت کم و گاهی طولانی، بیقراری، بوی بد ادرار، گریه هنگام ادرار کردن، درد شکم متناوب، استفراغ های متناوب، بی حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن می تواند از علائم عفونت ادراری باشد. در کودکان بالای دو سال هم علائمی چون تب، سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال و شب ادراری که بتازگی شروع شده است هم به این موارد افزوده می شود.
این متخصص بیماری های عفونی اضافه می کند: یکی دیگر از نشانه های عفونت ادراری می تواند تب های غیرقابل توجیه باشد؛ یعنی کودکی که دچار تب می شود و هیچ علت دیگری برای آن پیدا نمی کنیم، ممکن است به عفونت ادراری مبتلا باشد. در هر کودک با اختلال در وزن گیری نیز بررسی از نظر احتمال وجود عفونت ادراری الزامی است. البته آلودگی با انگلااکسیور (کرمک) نیز ممکن است باعث اشکال در دفع ادرار و تحریک مجاری ادراری و به دنبال آن عفونت ادراری نیز بشود.
نحوه صحیح شست وشوی کودکان
دکتر شیروانی برای پیشگیری از عفونت های ادراری به والدین توصیه می کند: دقت داشته باشید که برای شست وشوی شیرخواران یا کودک خود پس از دفع ادرار و مدفوع بویژه در دختران شست وشو را از جلو به سمت عقب انجام دهید تا مواد مدفوعی به سمت ناحیه مجرای ادراری انتقال نیابد. همچنین فراموش نکنید که تعویض زود به زود پوشک در شیرخواران احتمال ایجاد عفونت را کاهش می دهد.
نشستن دختربچه ها در وان حمام به مدت طولانی گرچه آنها را سرگرم می کند و در بسیاری موارد باعث علاقه مندی آنها به حمام و شست وشو می شود، اما ناخواسته آنها را در معرض عفونت ادراری قرار می دهد.
این متخصص تاکید می کند: از پوشاندن لباس زیر یا شلوار تنگ و چسبان به دختر بچه ها باید پرهیز کرد؛ چرا که این مساله هم یکی از عوامل افزایش خطر عفونت است. تحقیقات جدید نشان می دهد شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک در مقایسه با شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر احتمال عفونت ادراری دارند.
ختنه کردن قبل از یک سالگی
از بهترین راه ها برای پیشگیری از عفونت ادراری در بچه ها، ختنه است. به گفته متخصصان اگر پسرها قبل از یک سالگی ختنه شوند، به میزان زیادی از بروز عفونت ادراری در آنها جلوگیری می شود.
البته دکتر شیروانی به راه های دیگری برای پیشگیری از عفونت ادراری اشاره می کند و می گوید: دادن آموزش به بچه ها درباره عادات صحیح دستشویی رفتن و رعایت بهداشت از جمله راه های پیشگیری این مشکل است، پس کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارند. همچنین تغذیه سالم، مصرف مایعات، میوه ها و سبزی ها به کاهش بروز یبوست کودکان ـ که می تواند عاملی برای عفونت ادراری باشد ـ و سلامت دستگاه ادراری و دستگاه ایمنی بدن کمک می کند. توجه به بهداشت دفع در شیرخوارانی که از پوشک استفاده می کنند و باقی نماندن طولانی مدت پوشک و شست وشوی مجرای ادرار در کودکان بسیار کمک کننده است.
خطر بروز مشکلات کلیوی را جدی بگیرید
به گفته دکتر شیروانی اگر عفونت ادراری در کودک بهنگام درمان نشود، ممکن است بافت های کلیه آسیب ببینند و در آینده مشکلات بدی مثل نارسایی کلیه و فشار خون بالا سراغ کودک بیاید، بنابراین درمان عفونت ادراری در کودکان نباید به تعویق انداخته یا ناتمام رها شود. همچنین بعد از این که کودک درمان شد باید حتما پیگیری ها و مراجعات بعدی را جدی بگیرید. هدف از این پیگیری ها و بررسی ها آن است که از بروز عوارض عفونت جلوگیری شود. اگر کودکی دچار عفونت ادراری شود و این عفونت به کلیه او آسیب بزند، این کودک باید تا بزرگسالی از نظر فشار خون و دفع پروتئین در ادرار مورد بررسی قرار بگیرد.
درمان های تکمیلی با آنتی بیوتیک ادامه یابد
متخصصان تاکید می کنند بعد از این که عفونت ادراری در کودک درمان شد، ممکن است لازم باشد کودک برای مدتی مصرف آنتی بیوتیک را ادامه دهد تا از ابتلای درباره او به عفونت اداری جلوگیری شود.
به این کار پیشگیری با آنتی بیوتیک گفته می شود که با همان آنتی بیوتیک های معمولی، ولی با دوز کمتر انجام می شود. کودکان بویژه در سنین زیر پنج سال تا وقتی به طور کامل از نظر اختلالات ساختاری دستگاه ادراری بررسی نشده اند، باید آنتی بیوتیک مصرف کنند و تا وقتی پزشک اطمینان حاصل کند، دستگاه ادراری هیچ مشکلی ندارد مصرف آنتی بیوتیک باید ادامه پیدا کند، اما اگر دستگاه ادراری مشکل داشت، باید حتما آنتی بیوتیک ادامه پیدا کند. همچنین کودکانی که بارها مبتلا به عفونت ادراری می شوند، ولی در عین حال هیچ گونه مشکلی در سیستم ادراری شان ندارند، باید آنتی بیوتیک را برای مدت طولانی مصرف کنند.