بی‌خوابی در کودکان؛ علل، علائم و درمان

کم خوابی کودک یکی از مهم ترین دغدغه های پدر و مادرهایی است که برای اولین بار، طعم شیرین بچه دار شدن را چشیده اند. بنابراین این دسته از والدین باید اطلاعات خود را درباره علل بروز کم خوابی در کودکان افزایش دهند تا از بروز کم خوابی در کودکان خود پیشگیری کنند.

یکی از مراکزی که در قسمتهیپوتالاموس مغز واقع شده است، مسئول تنظیم ساعات خواب در طول شبانه روز می باشد.

هنگامی که کودکی شش ماهه است انتظار می رود زمان بیشتری را در طول شبانه روز بخوابد. از کودک 6 ساله انتظار می رود که هنگام شب حدود 11 ساعت بخوابد و همین طور که کودک بزرگ تر می شود و به سن بلوغ می رسد، انتظار حدود 8 ساعت خواب شبانه از او می رود. اگر الگوی ساعات خواب کودک با میزان ساعاتی که گفته شد تفاوت زیادی داشته باشد، دچار مشکل در خواب می باشد.

علایم کم خوابی در کودکان

- افزایش تحریک پذیری

- بروز مشکلات حافظه

کودکان در سنین حساسی برای یادگیری قرار دارند. اگر هر گونه اختلالی برای یادگیری آنها به وجود آید، در آینده با مشکلات زیادی روبرو می شوند؛ مثلا کم خوابی سبب کم شدن توجه کودک شده و در نتیجه، او از بسیاری از محرکات محیطی جهت یادگیری باز می ماند و بسیاری از فرصت ها را برای افزایش دامنه آگاهی خود از دست می دهد.

والدین باید فضای خانه را صمیمی نگه دارند و از هر گونه مشاجره با یکدیگر بپرهیزند. محیط آرام و امن خانه، شرایط خوبی را برای خواب کودک فراهم می کند

1- استرس: امروزه محیط زندگی بسیاری از افراد پر از تنش و استرس شده است. استرس ناشی از دعوای والدین، تماشای فیلم های خشونت آمیز، دعواکردن کودک در مدرسه با هم کلاسی ها، تنبیه بدنی کودک توسط والدین و یا معلمین مدرسه، ترس از امتحانات و ...، علل استرس هایی هستند که از محیط به کودک وارد می شود و او را دچار مشکلات کم خوابی و یا بی خوابی می کند.

2- بیماری کودک: هنگامی که کودک بیمار می شود و سلامتی او تحت تاثیر قرار می گیرد، معمولا کم خوابی به سراغ کودک می آید و عواملی مانند تب و درد و استفراغ مانع از خواب کافی او می شوند.

3- داروهای شیمیایی: اثرات سمی برخی داروها، مانع از خواب کافی کودک می شوند.

4- مصرف الکل و مواد مخدر: اما این مورد از علل کم خوابی در کودکان کشورهای غربی می باشد. البته این مشکل بیشتر با کم خوابی دوران نوجوانی ارتباط دارد. به طور کلی مصرف مواد مخدر والکل، چرخه طبیعی خواب را مختل می کند.

انواع بی خوابی در کودکان

- بی خوابی های گذرا: این بی خوابی معمولا 3 تا 4 بار در هفته رخ می دهد و معمولا به علت استرس، بیماری و یا اثرات داروها می باشد.

- بی خوابی حاد: این نوع بی خوابی معمولا در طول شب رخ می دهد و با علل بی خوابی های گذرا مشترک می باشد.

- بی خوابی های مزمن: در این نوع بی خوابی، کودک نه تنها قادر به خوابیدن در طول شب نیست، بلکه در طول روز نیز از خوابیدن عاجز است. در این نوع بی خوابی، اقدامات فوری پزشکی جهت درمان کودک لازم می باشد.

درمان بی خوابی در کودکان

1- تصحیح برنامه غذایی کودک: تغذیه نقش مهمی در تنظیم خواب کودک دارد. پدر و مادر به عنوان کسانی که نقش مهمی در تامین نیازهای غذایی کودک دارند، باید توجه داشته باشند که به محض مشاهده بی خوابی و یا بدخوابی کودک، تغذیه او را بررسی کنند.

2- ورزش و فعالیت بدنی: کودکان باید فعالیت بدنی داشته باشند و والدین، باید کودکان را به انجام حرکات ورزشی تشویق کنند. متاسفانه امروزه کودکان به جای فعالیت بدنی، سراغ بازی های کامپیوتری می روند که علاوه بر کم تحرکی کودک، استرس و تنش نیز به او القا می شود که همه این موارد باعث بی خوابی کودک می شود.

3- فراهم آوردن محیطی آرام برای کودک: والدین باید فضای خانه را صمیمی نگه دارند و از هر گونه مشاجره با یکدیگر بپرهیزند. محیط آرام و امن خانه، شرایط خوبی را برای خواب کودک فراهم می کند. اگر همسرتان به تماشای فیلم خشونت آمیز علاقمند است، حتی المقدر سعی کند جلوی کودک به تماشای آن نپردازد، زیرا کودک هر آنچه را که می بینند، باور می کند. بنابراین فیلم های خشونت آمیز اثرات مخربی را روی آرامش کودک و خواب او خواهد گذاشت.

موارد بالا تنها روی خواب کودک تاثیر نمی گذارد، بلکه خواب برای رشد بهتر کودک ضروری است و رعایت آنها به بهبود رشد کودک کمک می کند.