رییس بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی روان پزشکی مشهد، گفت: کودکان بیش‌فعال انرژی بیشتری نسبت به سایر کودکان ندارند و این باور غلطی است که در بین مردم رایج شده است.
"فاطمه محرری" در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - منطقه خراسان، تصریح کرد: این کودکان به علت عدم کنترل رفتاری، مشکلات تکانش‌گری، پرفعالیتی و حواس‌پرتی پیدا می‌کنند و دیگران فکر می‌کنند چون انرژی بیشتری دارند این گونه غیرقابل کنترل فعالیت می‌کنند اما در واقع چنین نیست.
وی اظهار کرد: بیش فعالی اختلالی است که در آن پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد و ممکن است در بعضی از این کودکان بیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در بعضی دیگر بیشتر علائم بی‌توجهی به چشم بخورد.
محرری با اشاره به اینکه این اختلال در پسرها شایع‌تر است، افزود: علائم این بیماری قبل از هفت سالگی شروع می‌شود اما اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدی ایجاد می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: علت این بیماری بیشتر به نقص در تکامل سیستم اعصاب مربوط است و کودکان مبتلا احتمالا در قسمت‌هایی از مغز که مسوول توجه، تمرکز و تنظیم فعالیت‌های حرکتی است، دچار نقایص جزئی هستند.
محرری با بیان اینکه ارث و ژنتیک 70 تا 80 درصد در بیش‌فعالی نقش دارد، یادآور شد: در بعضی موارد در جریان بارداری و زایمان یا پس از آن صدمات جزئی به ساختمان مغز وارد می‌شود که می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود.
وی اضافه کرد: این اختلال دارای سه علامت عمده است که شامل پرفعالیتی، کمبود توجه و تمرکز و رفتارهای تکانه‌ای «اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی» است.
رییس بیمارستان‌های تخصصی و فوق‌تخصصی روان‌پزشکی مشهد، اضافه کرد: این اختلال ممکن است در دوران شیرخوارگی بروز پیدا کند؛ چنین شیرخوارانی نسبت به محرک‌ها بسیار حساس هستند و تحت تأثیر سر و صدا، نور، دما و تغییرات محیطی دچار آشفتگی می‌شوند و عکس‌العمل غیرعادی نشان می‌دهند.
وی ادامه داد: این کودکان در دوران شیرخوارگی اغلب پرتحرک هستند، دست و پای خود را زیاد حرکت می‌دهند، کم‌خواب و کم‌غذا هستند و زیاد گریه می‌کنند.
محرری اضافه کرد: کودکانی که بیش‌فعالی ویژگی عمده آنها است، نسبت به کودکانی که نقص در توجه دارند، بیشتر برای درمان ارجاع می‌شوند.
وی اضافه کرد: این اختلال با بالا رفتن سن در دوره نوجوانی و بلوغ ممکن است از بین برود اما پایین بودن دامنه توجه، حواس پرتی و مشکلات تکانشی بیماران ادامه پیدا می‌کند.
محرری درباره علائم بیش‌فعالی کودکان، تصریح کرد: کودک بیش‌فعال غالبا با دست‌هایش بازی می‌کند، دست و پایش را تکان می‌دهد، در کلاس یا مکان‌های دیگر که انتظار می‌رود کودک بنشیند صندلی خود را حرکت می‌دهد، پر سر و صدا بازی می‌کند، غالبا در حال حرکت است و زیاد صحبت می‌کند.
وی ادامه داد: بیش‌فعالی پدیده‌ای وابسته به موقعیت است و شدت آن به نوع فعالیت، علاقه به آن، میزان توجه به بزرگسالان و رابطه بین والدین و کودک بستگی دارد.
محرری اظهار کرد: چگونگی روش‌های فرزندپروری والدین در ایجاد بیماری نقشی ندارد، اگر چه برخورد و مواجهه مناسب والدین با نشانه‌های بیماری و اختلالات رفتاری ناشی از آن می‌تواند در کنترل علایم و جلوگیری از عوارض بعدی مؤثر باشد.
وی درباره علائم اختلال توجه اظهار کرد: کودک غالبا از توجه به جزئیات ناتوان است، هنگام صحبت مستقیم با او به نظر می‌رسد گوش نمی‌کند، محرک‌های بیرونی به آسانی حواسش را پرت می‌کند، اغلب قادر به پیگیری یا اتمام کارها نیست، در فعالیت‌های روزمره، فراموشکار است و در بیشتر مواقع وسایل خود را گم می‌کند.
محرری اضافه کرد: مشکل عمده ناشی از بی‌توجهی، عدم پیشرفت تحصیلی است و همچنین در دوره نوجوانی علائم بی‌توجهی شایع‌تر است و بسیاری از نوجوانان مبتلا به این نوع بیش‌فعالی به جای پرفعالیت بودن کند، کم انرژی، آرام و کم‌حرف هستند و مشکلات زیادی در حافظه دارند و معمولا از جمع طرد می‌شوند.
محرری افزود: رفتارهای ناسازگارانه این کودکان در دوران نوجوانی افزایش می‌یابد که شامل استفاده زودرس از مواد، مشروبات، سیگار، بی‌احتیاطی در رانندگی و تصادفات اتومبیل است و این نوجوانان به دلیل اعمال یا دستورهای ناگهانی دوستان خود را زود از دست می‌دهند.
محرری اضافه کرد: بهبودی این بیماری قبل از 12 سالگی نادر است و ممکن است گاهی علائم در بلوغ بهبود پیدا کند و گاهی نیز تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.
وی با بیان اینکه با افزایش سن پرتحرکی کمتر می‌شود ولی ممکن است رفتارهای ناگهانی ادامه پیدا کند، خاطرنشان کرد: در 15 تا 20 درصد موارد، علائم با افزایش سن ادامه می‌یابد و بدون درمان تنها یک‌سوم کودکان بیش‌فعال می‌توانند با این علائم در زندگی خود منطبق شوند و سایر آنها مستعد بروز مشکلات ثانویه هستند.
رییس بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی روان پزشکی مشهد در خصوص عوارض بیش‌فعالی، گفت: رفتار کودکان بیش‌فعال روی عملکرد آنها در خانواده، اجتماع، مردم و مدرسه تأثیر سوء گذاشته و باعث واکنش‌های منفی اطرافیان، خانواده و همسالان می‌شود.
وی اضافه کرد: کودکان بیش‌فعال به دلیل کاهش اعتماد به نفس و احساس بی‌کفایتی کمتر به موفقیت‌های تحصیلی و اجتماعی دست پیدا می‌کنند؛ همچنین این کودکان ممکن است به صورت ثانویه دچار اختلالات ارتباطی، مشکلات تحصیلی، اضطراب، افسردگی و بزهکاری شوند.
محرری درباره اختلالات شایع همراه با بیش‌فعالی، اظهار کرد: اختلال وسواس اجبار، تیک، بدخلقی، اضطراب، یادگیری، سلوک، رفتار مقابله‌ای و اختلال هماهنگی حرکتی از جمله این اختلالات است.
وی تصریح کرد: اختلال وسواس اجبار از اختلالات شایع بیش‌فعالی است که ممکن است به صورت حساسیت بیش از حد به آلودگی و شستشوی مکرر و طولانی بروز پیدا کند؛ گاهی وسواس خود را به صورت کندی در انجام فعالیت‌ها و یا رفتارهای تکراری مانند شمردن، چک کردن، مرتب کردن و پرسیدن سؤالات تکراری خود را نشان می‌دهد.
محرری درباره درمان بیش‌فعالی، گفت: آموزش والدین، آموزش آموزگاران، فراهم کردن کلاس‌های مخصوص و تجویز دارو در درمان این کودکان مؤثر است.
وی اضافه کرد: والدین باید بیماری را به عنوان یک نقص رشدی تکامل مغز بشناسند و بهکودک خود به دید کودکی تنبل، نافرمان، شرور و فضول که اگر بخواهد می‌تواند رفتار طبیعی داشته باشد، نگاه نکنند بلکه او را کودکی بدانند که تلاش می‌کند با ناتوانی خود که از حوزه تسلط او خارج است، کنار بیاید.
رییس بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی روان پزشکی مشهد، گفت: برای درمان بیش‌فعالی بیشتر از داروهای محرک استفاده می‌شود و این داروها در 75 درصد بیماران اثر می‌کند و معمولا دو تا سه مرتبه در روز تجویز می‌شوند.
وی ادامه داد: این داروها سبب افزایش تمرکز می‌شود و پرتحرکی، فعالیت‌های نامربوط و رفتارهای ناگهانی و آزاردهنده را کاهش می‌دهد و در نتیجه این کودکان سازگاری بیشتری با محیط، والدین و آموزگاران پیدا می‌کنند.
وی یادآور شد: بی‌اشتهایی ناشی از مصرف دارو را می‌توان با دادن غذاهای مقوی و کم‌حجم به این کودکان از بین برد و در مجموع عوارض ناشی از مصرف دارو موقتی است و در صورت شدید بودن می‌توان با کاهش میزان مصرف این علائم را برطرف کرد.
محرری با اشاره به اینکه بیش‌فعالی به دلیل اختلال در عملکرد فردی و تحصیلی کودک، امری مثبت نیست، توصیه کرد: برخورد مناسب با کودکان بیش‌فعال به زمان، پشتکار، مداومت، هماهنگی و همکاری زیادی نیاز دارد به همین دلیل والدین و مربیان باید همواره روحیه‌ای شاد و طنزپرداز داشته باشند.