راجع به روش ثبت رفتار هم آموزش داديم و گفتيم اولين فايده آن اين است که خودمان به عنوان والد مي‌فهميم کجاي کارمان ايراد دارد و طي زمان، اين ثبت کردن رفتار کودک و يادداشت اينکه آن رفتار کي و در چه شرايطي بروز مي‌کند، مي‌تواند نمودار پيشرفت ما را نشان دهد. حتي گفتيم تغيير رفتار پديده‌اي زمان‌بر است و نبايد منتظر پاسخ سريع باشيم. قرار هم گذاشتيم روي يک رفتار خاص که ما را آزار مي‌دهد و دوست داريم آن رفتار کودک را تغيير دهيم، تمرکز کنيم و براي اينکه بر تعداد رفتارهاي ناخوشايند و نامطلوب افزوده نشود، اين اصل را به خاطر بسپاريم که اگر ما به هر رفتار کودک چه مثبت و چه منفي توجه نشان دهيم و آن را تشويق کنيم در واقع تقويتش کرده‌ايم.
به‌عنوان نمونه شما براي اينکه جيغ زدن‌هاي کودک را ساکت کنيد به او بستني مي‌دهيد (پس اين بدرفتاري را با تقويت منفي ادامه‌دار خواهيد کرد) يا کودک براي اينکه کتک نخورد به موقع کاري را انجام مي‌دهد. ما بايد رفتارهايي را که مي‌خواهيم شکل بگيرند به شيوه مثبت و با تشويق بجا تقويت کنيم. تشويق انواع و اقسام دارد. بعضي از والدين گمان مي‌کنند همين که با کلام محبت‌آميز، کودکشان را مورد خطاب قرار مي‌دهند لزومي به تشويق و جايزه نيست. البته اين تصور والدين تا حدي درست است اما يادمان نرود پاداش کلامي يعني همان آفرين گفتن و استفاده از الفاظ محبت‌آميز، نياز کودکان است و آنها کلام زيبا را از ما مي‌آموزند. پس اولين تشويق رايج، پاداش کلامي است. پاداش بعدي عاطفي- جسماني است. در آغوش‌کشيدن، بوسيدن و دست روي شانه گذاشتن. ما معتقديم حتي اين پاداش هم بايد بي‌قيد و شرط در زندگي عادي کودک به او داده شود. نبايد با توصيف‌هاي نادرست اين حس را به او بدهيم که چون مشق‌هايش را به موقع نوشته، چون اتاقش را مرتب کرده و چون بچه باهوشي است، دوستش داريم و او را در آغوش مي‌گيريم.
ما بايد مرتب عشق و علاقه‌مان را به فرزندمان نشان دهيم و به او کمک کنيم اين حس را درک کند که رفتار او جداي از خودش و شخصيت دوست‌داشتني‌اش است. «نگوييم بعضي جاها دختر خوبي هستي اما...» خوب بودن او را زير سوال نبريم. رفتارش را توصيف کنيم و بدي يا خوبي آن را زير سوال ببريم. «وارد شدي در اتاق را کوبيدي اين رفتارت بد بود.» هرگز از الفاظ رکيک استفاده نکنيم. والدين ما اين روزها خستگي ناشي از فشار زندگي را روي بچههاي ناتوان و نيازمند حمايت خود خالي مي‌کنند. «چرا مثل حيوان به در لگد مي‌زني؟!» و متاسفانه هزاران مثال نگفتني ديگر. تشويق نوع سوم مادي است. از يک خوراکي خوشمزه و هديه‌اي کوچک شروع مي‌شود تا ژتون‌هاي رنگي که مي‌تواند در ازاي کار خوب بگيرد و مجموع آنها معادل پول يا خريد وسيله‌اي باشد که کودک نياز دارد يا مدنظرش است. تشويق نوع چهارم که حتي از مادي هم بهتر است، تشويق فعاليتي است. ما با کودک قرار مي‌گذاريم در ازاي کسب نتيجه مدنظر و توافق‌شده به کار مشترک مورد علاقه او بپردازيم. تشويق فعاليتي از 10 دقيقه بازي با کودک تا گردش در پارک، سينما، فوتبال و... متغير است. در اين تشويق شما قرار مي‌گذاريد کودک در ازاي به موقع بيدارشدن و مرتب کردن رختخوابش پاداش 10 دقيقه‌اي توپ بازي با شما را بگيرد و قانون مي‌گذاريد بلافاصله پس از صبحانه به وعده‌تان عمل کنيد. حين فعاليت تشويقي نبايد غرغر کنيد و منت بگذاريد که من اين همه کار دارم و آمدم با تو توپ‌بازي کنم يا رنگ‌بازي کنم؛ چرا رنگ‌ها را ريختي؟! بايد اينجوري که من مي‌گم رنگ‌ها را روي کاغذ بمالي و... حين بازي تشويقي هيچ آموزشي نبايد بدهيد، قضاوت هم نکنيد، فقط بازي و شادکردن کودک در ازاي کار خوبي که کرده است. در همه اين تشويق‌ها از هر نوع که باشند اصول خاصي وجود دارد که در صورت ناديده‌گرفتن آنها تاثيري که مدنظر داريم عايدمان نمي‌شود. اولين اصل بلافاصله پاداش دادن است. شما بايد بعد از رفتار موردنظر پاداش بدهيد تا آن را تقويت کنيد. به محض اينکه کودکتان بدون جيغ‌زدن خواسته‌اش را بيان کرد با پاداش کلامي، عاطفي و... پاسخ دهيد: «آفرين پسرم که آروم و بدون نق زدن گفتي آب مي‌خوام يا... حالا اين آب توي ليوان رنگي قشنگ واسه پسرم». پاداش فوري در همه بچه‌ها به‌خصوص براي بچههاي بيش‌فعال و کم‌تمرکز، اثرگذار است. اين بچه از اينکه آخر ترم براي معدلش يک دوچرخه بگيرد آنقدر خوشحال نمي‌شود که بابت هر درس خواندن خوب 500 تومان در جعبه‌اي که درست کرده و روي ميزش گذاشته بيندازيد.
اصل دوم تناسب نوع رفتار با پاداش است. رفتار کوچک پاداش کوچک و رفتار بزرگ پاداشي بزرگ‌تر مي‌خواهد.
اصل سوم در نظر گرفتن علاقه کودک در انتخاب پاداش است. بچه‌اي که علاقه‌اي به خوردن ندارد از وعده پاداش يک چيزکيک استقبال نمي‌کند. اصل چهارم انتخاب پاداشي است که عملي و امکان‌پذير باشد. نبايد با عملي نکردن وعده پاداش اعتماد بچه‌ها را سلب کنيد. شايد شرايط اقتصادي‌تان طوري است که پول نداريد يک اسباب‌بازي 30 هزار توماني بخريد. لزومي ندارد چون فلاني در ازاي تغيير رفتار فرزندش آن را تهيه مي‌کند، شما هم وعده‌اي را بدهيد که به خانواده فشار بياورد. بهتر است بگوييد با دريافت 5 يا 10 ژتون، عکس رنگي يا کارت جايزه (براساس سن کودک) مي‌تواند آن اسباب‌بازي را جايزه بگيرد. در اين مدت وقت داريد براي خريد، پول پس‌انداز کنيد و کودک شما در ازاي هر بار رفتار مناسب توجه، محبت، آغوش گرمتان و ژتون مربوطه را مي‌گيرد و خود را به جايزه بزرگ نزديک مي‌کند. اتفاقا اين تلاش او لذت جايزه را بيشتر مي‌کند.
اصل پنجم هم اينکه ليست پاداش‌ها را بعد از مدتي تغيير دهيد و حتما نظر و علاقه کودک را بپرسيد. يادتان باشد سنگ بزرگ برنداريد. همين تغيير رفتارهاي جزئي را ببينيد و تشويق کنيد تا روز به روز رفتار کودکتان بهتر شود. شايد 2 ماه، 6 ماه يا يک هفته طول بکشد، با توجه به رفتار درست شما و رعايت اصول پاداش زمان تغيير رفتار کودک تفاوت مي‌کند. نگران نباشيد و پيشرفت‌هاي کوچک را ببينيد.