صحبت کردن با کودک ، مهم ترين گام در آموزش زبان به حساب مي آيد ؛ هر چند ممکناست برخي تصور کنند که صحبت کردن با کودکي که نمي تواند پاسخ آنان را بدهد فايده ايندارد . مطالعات انجام شده نشان داده است که مادران به ويژه ، نقش بي نظيري در رشدکلامي فرزندان خود دارند .
متخصصان بر اين باورند که در طول مرحلهرشد سريع واژگان ، يعني فاصله ي بين 12تا 18 ماهگي، فعاليت هاي کلامي در خانه ، ميتواند بسيار تاثيرگذار باشد.فعاليت هايي مثل : خواندن شعر و سرود، انجام بازي هاي تصوري ، خواندن کتاب براي طفل ، تعامل چهره به چهره با وي و ... . افراد بزرگسال ، با صحبت کردن شمرده ، بلندتر کردن صداي خود و همراه با مبالغه دراداي زير و بم ها ، کار شنيدن و بازشناسي الگوهايکلامي را براي کودک راحت تر ميکنند.
عوامل موثر در رشد زبان
عوامل متعددي وجود دارند که مي توانند تاثير مثبت يا منفي بر رشد زبانکودک داشته باشند . برخي از اين عوامل دروني و برخي ديگر خارجي هستند که به اختصارتوضيح مي دهيم .
برخي از عوامل دروني موثر در رشد گويايي کودکعبارتند از :
**شنوايي طبيعي ،دستگاه سالم گويايي ، حافظه شنوايي و فراخناي دقت، هوش کافي ، نداشتن بيماري مزمن،عدم وجود ضايعات عصبي و برخورداري از تعادل عاطفي .
به طور کلي مي توان گفت که هرقدر ميزان تشابه کودکان معاشر بايکديگر ، بيشتر باشد، رشد کلامي آنان کم تر است
حال به سراغ عوامل بيروني و محيطي کودک مي رويم که مي تواند او را در بهبود زبانآموزي و رشد سريع سخن گفتن ياري رساند :
**وجود محبت ، پذيرش وامنيت، روابط سالم خانوادگي، ارائه آزادي به کودک و تشويق او به انجام فعاليت هاييدر خور استعداد ، عدم ايجاد فشار براي يادگيري و انتظار پيشرفت متناسب با سن واستعداد ، انظباط و نظم و ترتيب پايدار ، وقت کافي، امکانات مناسب، تشويق به ابرازاحساسات و عقايد شخصي ، محيط شوق برانگيز و تجربه هاي غني و معيارها و عادت هاي سخنگفتن خوب در خانه .
در ادامه ي مقاله ،برخي از عوامل موثربر تفاوت هاي موجود در رشد تکلم کودک را مورد بررسي قرار مي دهيم :
جنسيت
پژوهش هاي مختلف نشان داده اند که رشد تکلم دختران ، سريع تر از پسراناست و دختران به طور متوسط کمي پيش از پسران سخن گفتن را آغاز مي کنند.
هوش
رشد تکلم کودک ، رابطه ي مستقيمي با ميزان هوش وي دارد. مطالعات انجامشده ، رشد سريع تر تکلم و خزانه ي غني واژگان را در کودکان تيزهوش نشان داده اند. اهميت اين امر به قدري است که مي توان گفت همبستگي بين هوش کودکان و ميزان رشد تکلمايشان حتي بيشتر از همبستگي بين سن زمان و قدرت تکلم است.
کودکاني که با بزرگسالان معاشرند ، نسبت به گروه ديگر، از نظر رشدکلامي پيشرفته ترند و اين پيشرفت را هم در تعداد واژگان و هم در ساختار کلامي خودنشان مي دهند
سن معاشرين کودکان
بين ميزان رشد گويايي کودکاني که با بزرگسالان معاشر هستند و آنان که بيشترينارتباط را با همسالان خود دارند ، تفاوت ديده مي شود . کودکاني که با بزرگسالانمعاشرند ، نسبت به گروه ديگر، از نظر رشد کلامي پيشرفته ترند و اين پيشرفت را هم درتعداد واژگان و هم در ساختار کلامي خود نشان مي دهند.
کودکاني که بيشترين ارتباط را با هم سن و سال هاي خود دارند ، بيشتر به بازي ميپردازند و کمتر از گفتگو استفاده مي کنند. به طور کلي مي توان گفت که هرقدر ميزانتشابه کودکان معاشر با يکديگر ، بيشتر باشد، رشد کلامي آنان کم تر است. اين امر بهويژه در مورد کودکان دوقلوي همسان به وضوح بيشتر مشاهده شده است . اين گونه کودکانبه دليل تشابه بيشتر سني ، جنسي ، عاطفي و رواني غالبا با يکديگر بازي مي کنند وحتي دست به ابداع کلمات رمزي مي زنند که جز خودشان شخص ديگري متوجه معاني آن ها نميشود و از اين جهت است که معمولا گفته مي شود رشد کلامي در اين کودکان ، با تاخيرهمراه است . صحبت کردن با بزرگسالان و خواندنکتاب براي آنان مي تواند رشد تکلم را در ايشان افزايشدهد.
فرهنگ خانواده
کيفيت ارتباط هاي والدين با کودک ، ميزان وقتي که به وي اختصاص مي دهند و نوع سرگرمي هايي که خانواده براي صرف اوقات فراغت خود دارد نيز در رشد تکلم کودکان موثر است . بديهي است که در خانواده هايي که کتاب، روزنامه، مجله و ساير ارتباط جمعي وجود دارد ، علاقه ي کودک به شنيدن، خواندن، گفتن و نوشتن بيشتر مي شود و البته ، ميزان سواد والدين، برادران و خواهران بزرگ تر نيز در اين امر بي تاثير نيست . وضعيت اقتصادي خانواده و امکاناتي که براي کودک مهيا مي گردد نيز در سرعت سخن گفتن کودک موثر مي باشد