او كه تا آن زمان مورد توجه والدین بوده است با آمدن نوزادی دیگر موقعیتش را درخطر میبیند و احساس ناخوشایندی پیدا میكند. از یك طرف دوست دارد به او بپیوندد واز طرفی احساس میكند جایگاه خود را از دست داده است. حالا برادر یا خواهر جدید،مركز توجه والدین شده است. پس روی تخت او میخوابد، اصرار دارد شیشه شیر را او دردهانش بگذارد، نوزاد را در بغل گرفته، محكم میفشارد و...
هیجان حسادت در 14، 15 ماهگی كاملاً دیده شدهاست. یعنی اگر مادر یك نوزاد 14 ماهه، نوزاد دیگری را در آغوش بگیرد، نوزاد خودشواكنش نشان میدهد.
گاهی اوقات حسادت خود را به صورت تغییر رفتار خود نشان میدهد. مثلاً رختخوابخود را تر میكند یا به مكیدن شست خود مبادرت میورزد و گاهی اوقات از خوردن غذاخودداری میكند یا از برخورد با اشیاء ترس نشان میدهد. از جمع، گوشهگیری و تظاهربه بیاعتنایی میكند، با رقیب خود دشمنی و بدرفتاری میكند و از شخص مورد علاقهدوری میكند.
هدف بچهها از اجرای این گونه اعمال، جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبتاو به خویشتن است. در حقیقت آنها از این وسیله دفاعی برای برخورد با موقعیتنامطلوب استفاده میكنند.
حسادت در میان بچهها در سالهای سوم و چهارمزندگی بیش از سایر اوقات است.
چند توصیه برای رفتار با فرزندی كه بهنوزاد جدید حسادت میكند:
1- این كه كودك 5 ساله به نوزاد حسادت كندامری طبیعی است. او مجبور است شرایط جدیدی را تحمل كند. از این پس در هر آنچهداشته، باید با دیگری شریك شود؛ پس احساس او را درك كنید. به هیچ وجه نباید بارفتارمان آن حس حسادت را تقویت كنیم.
2- او را در فعالیتهای مربوط به شیرخوارشركت دهید تا احساس طرد شدن نكند. مثلاً او را با مسئولیت نگهداری نوزاد درگیركنید، از او بخواهید پوشك نوزاد را برایتان بیاورد. وقتی شما در اتاق نیستید او راسرگرم كند. هنگامی كه نوزاد گریه میكند آرام به پشت نوزاد بزند و او را ساكتكند.
3- اگر اصرار دارد نوزاد را در آغوش بگیردبا رعایت نكات ایمنی این اجازه را به او بدهید. به او یاد بدهید چگونه نوزاد را بغلكند و در طول روز بگذارید نوزاد را در آغوش بگیرد.
4- رفتارهای مناسب كودك را تشویق كنید؛مثلاً بگویید از این كه در عوض كردن لباس كوچولو به من كمك كردی متشكرم، تو خیلیخوب به من كمك میكنی.
5- زمانی را در طول روز به فرزند اول اختصاص دهید و حتی سعی كنیدچند دقیقه با او تنها باشید. احساس خود را به او نشان دهید و بگویید كه دوستش داریدتا او نیز احساسات خود را برای شما بیان كند.حتی زمانی خیلی كوتاهاو را در آغوش بگیرید. اگر عادت داشته روی زانوی شما بنشیند باز هم این امكان را دراختیارش قرار دهید.
6- واكنشهای نوزاد را برایش توصیف كنید،مثلاً بگویید: او دوست دارد تو بهآرامی با او رفتار كنی. این توضیحات موجب بهترشدن روابط بین آنان و لذت بردن از وجود یكدیگر خواهد شد.
والدینی كه برای سهولت كار خود، فرزند بزرگترشان را برای مدتطولانی پیش پدربزرگ و مادربزرگ یا پیش هر آشنای دیگری میفرستند تأثیر مخربی رویرفتار خود بر جای میگذارند. البته خیلی خوب است كه والدین از كمك نزدیكان هم بهرهبگیرند اما تمام كودكان حق دارند نزد والدین خود زندگی كنند و نباید آنها را ازحقشان دور كنید
7- توصیهای كه به والدین میشود، این استكه قبل از تولد فرزند دوم تمام مسائل را برای بچه اول توضیح دهند و اثرات مثبتبرادر و خواهر داشتن و اثرات منفی تنهایی را برایش بیان كنند.
8- بعد از تولد فرزند دوم این مسئله رارعایت كنند كه تمام حواسها و ذهنها عطف به بچه دوم نشود و در تمام كارها از بچهاول كمك گرفته و او را در بزرگ كردن بچه دخیل كنند. از طرف دیگر زمانی كه خانواده وبستگان شما فرزند جدید را ملاقات میكنند به آنها یادآوری كنید كه به كودك بزرگترنیز توجه كنند.
9- اهمیت دادن به كودك و نظرخواهی از اواین احساس را در كودك به وجود میآورد كه هنوز برای خانوادهاش عزیز و محترم است واحساس بزرگی میكند.
10- اگركودك بزرگتر اشتباه جزئی كرد چشمپوشی كنید و اگر عمداً یا غیر عمد به نوزاد ضررزد، مناسب و معقولانه رفتار كنید و به خاطر داشته باشید كه دعوا كردن او فقط باعثازدیاد حسادتش میشود.فرض كنید كودك 4 ساله شما به طور عمد دستشبه چشم نوزاد خورده و او گریه میكند. شما میتوانید در حال بغل كردن نوزاد به كودك 4 ساله خود بگویید: حتماً حواست پرت شده بود كه مواظبش نبودی، درسته؟ حالا بیا كمككن ببینم به چشم او آسیبی خورده یا نه. وقتی كودك ببیند كه شما او را از خودنمیرانید و با منطق با او صحبت میكنید، میفهمد كه دلیلی برای حسادت وجودندارد.
11- او را از خود دور نكنید. مثلاً والدینیكه برای سهولت كار خود، فرزند بزرگترشان را برای مدت طولانی پیش پدربزرگ ومادربزرگ یا پیش هر آشنای دیگری میفرستند تأثیر مخربی روی رفتار خود بر جایمیگذارند. البته خیلی خوب است كه والدین از كمك نزدیكان هم بهره بگیرند اما تمامكودكان حق دارند نزد والدین خود زندگی كنند و نباید آنها را از حقشان دوركنید.
12- پدر خانواده هنگامی كه وارد خانه میشود، بلافاصله سراغ نوزاد نرود بلكهابتدا به سوی فرزند بزرگتر رفته، پس از كمی بازی و صحبت با او نزد نوزاد برود و دربدو ورود هرگز از فرزند اول سۆال نكنید حال نوزاد چطور است؟
13- در حضور فرزند اول نباید فرزند دوم رازیاد ناز و نوازش كرد. باید مراقب باشید كه هنگام صحبت با فرزند بزرگتر زیاد او رانصیحت نكنید كه «تو بزرگتر هستی، تو باید رعایت كنی، تو باید همیشه گذشت كنی و...» چرا كه این صحبتها ممكن است فرزندان اول را كمی آزرده كند.
14- مواظب باشید تا نشانههای اضطراب را در كودكان بموقعتشخیص دهید. نشانههایی مثل ناخن جویدن، مكیدن انگشت، شبادراری، لكنت زبان،بیقراری و پرخاشگری، ترس، كابوس و... اگر در او دیده شوند باید دید از چه موقع و بهچه مدت به وجود آمده
در بیشتر موارد، این نشانهها با ورود نوزاد شروع شده یا شدت یافتهاند. ایننشان میدهد والدین نتوانستهاند كودك خود را با ورود نوزاد سازگار كنند و بایدرفتار خود را تعدیل كنند یا حتی در صورت لزوم با یك مشاور صحبت كنند.