در برخی موارد به نظر می‌رسد با بالا رفتن سن کودک، بیماری فشارخون گسترش پیدامی‌کند؛ یعنی ممکن است فرزند شما در سنین نوزادی هیچ علامتی از فشارخون نداشتهباشد، اما زمانی که نوزاد رشد می‌کند، بیماری فشارخون گسترش می‌یابد.
به بیان دیگر با افزایش سن، فشارخون نیز به طور طبیعی افزایش می‌یابد. البتهفشارخون در بزرگسالان معیار مشخصی دارد؛ خط مرز، بالا، پایین و طبیعی، اما درکودکان فشارخون معیار متغیر دارد که عواملی نظیر سن، جنسیت و قد در آن موثراست.
دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص بیماری‌های اطفالبا اشاره بهاین‌که کودکانی که از 95 درصد همسالان خود فشار خون بالاتری داشته باشند، مبتلا بهبیماری فشارخون هستند، توضیح می‌دهد: بین یک تا سه درصد کودکان، مبتلا به فشارخونمی‌شوند که بسیار کمتر از افراد بالغ است. فشارخون بیش از 11.5 میلی‌متر جیوه درکودکان یک تا پنج ساله، فشار بیش از 12.5 میلی‌لیتر جیوه در کودکان پنج تا 10 سالهو فشارخون بیش از 13.5 میلی متر جیوه در کودکان ده تا پانزده ساله، فشارخونغیرطبیعی تلقی می‌شود.
متاسفانه کودکانی که از بیماری‌های کلیوی رنج می‌برند دربیشتر موارد مبتلا به فشارخون غیرطبیعی هستند
از چاقی و کم‌تحرکی تافشارخون
نباید فراموش کرد که در کودکان زیر ده سال، فشارخون ثانویه است؛ یعنی دلیلی مهمدارد.
چاقیدوران کودکییکی از دلایل شایع فشارخون بالاست. در واقع بسیاری از محققانمعتقدند که فشارخون بالا در کودکان نتیجه مستقیم افزایش وزن بدن آنهاست. به بیاندیگر احتمال ابتلا به فشارخون در کودکان چاق 9 برابر کودکان دیگر است.
دیگر علت‌ها شامل نداشتن فعالیت‌های جسمی، ورزش‌نکردن و کم‌تحرکی، خوردن زیادنمک و دیابت دوران کودکی است.
80 درصد علل فشارخون کودکان، کلیویاست
متاسفانه کودکانی که از بیماری‌های کلیوی رنج می‌برند در بیشتر موارد مبتلا بهفشارخون غیرطبیعی هستند؛ یعنی 80 درصد علل فشارخون کودکان کلیوی است؛ چرا که کلیه‌نقش مهمی در تنظیم فشارخون ایفا می‌کند. پسبیماری‌های کلیوی یا هر آسیبی به این اندام‌ها می‌تواند به بیماری فشارخون منجر شود.
دکتر شیروانی با اشاره به این مطالب اضافه می‌کند: باریک شدن مجرای آئورت قلب،مسمومیت با سرب، اختلالات آنزیمی مادرزادی، تومور‌ها مانند تومورغده فوق‌کلیه، بیماری‌های غدد درون‌ریز مانندپرکاری تیروئید و بیماری‌های متابولیک مادرزادی از علل مهم فشارخون در کودکان است.
آلودگی هوا و افزایش خطرفشارخون
بررسی‌ها نشان داده است که بیش از 10 درصد کودکان چاق دارای فشارخون بالا نیزهستند. همچنین خوردن نوشیدنی‌های باکافئین زیاد، به افزایش فشارخون در نوجوانان منجر می‌شود؛ البته رژیم غذایی پرنمک دربالا‌بردن فشارخون کودکان بسیار موثر است و بسیاری از غذاهای آماده، چربی بسیاربالایی دارد که می‌تواند موجب چاقی و در نتیجه فشارخون بالا شود.
همچنین تحقیقات حاکی از آن است که قرارگرفتن کودک در معرض سرب مانند سرب موجوددر رنگ‌ها یا بنزین سرب‌دار یاسرب موجود در هوا، خطر ابتلا به فشارخون بالا را در بزرگسالی افزایش می‌دهد.
چنانچه کودک مبتلا به فشارخون دائم شدید باشد و تغییر سبکزندگی اثری بر فشارخونش نداشته باشد، داروهای ضدفشارخون نیز توصیهمی‌شود
مراقب تغذیه و تحرک فرزندتانباشید
دکتر شیروانی به والدین توصیه می‌کند که به شدت مراقب کنترل رژیم غذایی یعنی کمکردن نمک و چربی، افزایش میوه و سبزی‌ها در رژیم غذایی فرزندانشان باشند.
همچنین بر انجام منظم ورزش مانندورزش آیروبیک یا هوازی آنان تاکید داشته باشند؛ البته از اهمیت کنترل استرس و اضطراب، اجتناباز خوردن کافئین، اجتناب از کشیدن سیگار یا قرار گرفتن در محیطی که در آن سیگارکشیده شود، کنترل دیابت و رسیدن به وزن متعادل و حفظ آن نیز نباید غافل شد.
چنانچه کودک مبتلا به فشارخون دائم شدید باشد و تغییر سبک زندگی اثری برفشارخونش نداشته باشد، داروهای ضدفشارخون نیز توصیه می‌شود.
از سردرد تا خون‌دماغشدن
اما فشارخون کودک با چه علائمی بروز می‌کند؟
معمولا فشارخون‌های خفیف تا متوسط علائمی ندارد، اما ممکن است کودک کمی سردردداشته باشد، از تاری دید شکایت کند، خوابش بد باشد، بی‌قراری کند و زود خسته شود؛ولی وقتی فشارخون شدید می‌شود؛ سردرد شدید، احتمال تاری دید شدید، تپش قلب وخون‌دماغشدن وجود دارد؛ بنابراین اگر کودکی خون‌دماغ شد، باید حتما فشارخونش گرفتهشود،
البته اگر کودک سردرد داشت نباید مدام والدین فکر کنند چشم‌های کودکشان ضعیف شدهاست، چون امکان دارد دچار فشارخون بالا شده باشد.
اگر فشارخون شدید باشد، ممکن است کودک دچارتشنج شودو حتی خونریزی انتهای چشم پیدا کند و به طور موقت بینایی‌اش را از دست بدهد.
در نوزادان نیز ممکن است بی‌قراری شدید و حتی عوارض فشارخون مانند مشکلات قلبی،کلیوی رخ دهد.
کودکانی که یکی از والدین آنها مبتلا به فشارخون باشند، درمعرض خطر بیشتری قرار دارند و اگر والدین هر دو مبتلا باشند، این احتمال بسیاربیشتر می‌شود
پیشگیری یعنی تحرک
پس تغییر سبک زندگی در بیماری‌های غیرواگیر در کنترل بسیاری از بیماری‌ها و ازجمله فشارخون از هر اقدام دیگری مهم‌تر است. تغییر سبک زندگی به معنای جلوگیری ازچاقی، کم‌تحرکی و داشتن رژیم غذایی سالم است.
بر این اساس کودک نباید پنج ـ چهار ساعت در روز را به تماشای تلویزیون بپردازد. باید تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری کاملا کنترل شده باشد. کودک باید فعالیتلازم را در طول روز داشته باشد.
در مورد تغذیه نیز بهتر است والدین از تغذیه سالم از جمله لبنیات، میوه‌ها وسبزی‌ها برای کودک استفاده کنند.
همچنین بهتر است والدین کودک را از سه سالگی هر سال برای بررسی نزد پزشک ببرندتا با کوچک‌ترین علامتی بتوانند سریع اقدام‌های لازم را انجام دهند.
پیاده‌روی؛ دشمنفشارخون
در درمان‌های غیردارویی کودکان چاق باید به ورزش بپردازند و وزنشان را کاهشدهند. استاندارد ورزش، هفته‌ای پنج بار به‌مدت 50 دقیقه است. اگر کودک دچار فشارخونبه مدت شش ماه، پیاده‌روی سریع انجام دهد، می‌تواند 12 میلی‌متر جیوه فشارخونش راکاهش دهد.
رژیم کم نمک نیز در درمان غیردارویی اهمیت دارد. بر این اساس رژیم غذایی کودکانباید سرشار از پتاسیم و کلسیم باشد؛ یعنی باید از آبمیوه‌هایی مانند آب پرتقال ولبنیات کم‌چرب زیاد استفاده شود.
دارودرمانی نیز در مورد کودکانی توصیه می‌شود که به فشارخون بالای ثانویه مبتلاهستند و نیز فشارخون آنها با ورزش و رژیم‌غذایی کنترل نشده است. انتخاب داروی مناسببرای شروع درمان فشارخون بالا در کودکان به نظر پزشک درمانگر و وضع کودک بستگی دارد.
نباید از یاد برد کودکانی که یکی از والدین آنها مبتلا به فشارخون باشند، درمعرض خطر بیشتری قرار دارند و اگر والدین هر دو مبتلا باشند، این احتمال بسیاربیشتر می‌شود.
همچنین فشارخون بالا روی قلب اثر نامطلوب دارد و باعث تخریب ثانویه کلیه‌هامی‌شود، حتی اگر کلیه‌های بیمار از ابتدا مشکلی نداشته باشد. پس کودکان دچارفشارخون غیر طبیعی باید به دقت تحت بررسی از نظر بیماری‌های قلبی و کلیوی قراربگیرند.