کودک شیرخوار پس از اینکه مقداری بزرگ‌تر یا به قولی استخوانش سفت می‌شود، به دورانی می‌رسد که دوست دارد وسایل رنگارنگی را با دهانش بگیرد، بزرگ‌ترها و به ويژه مادربزرگ‌ها او را در آغوش مي‌گيرند و از همه خوراكي‌ها به او مي‌چشانند چراکه تصور مي‌كنند ندادن آنچه بچه مي‌خواهد، روحش کودک را مي‌آزارد و بايد از همان 3، 4 ماهگي با مزه‌ها آشنا شود. اکثر متخصصان كودك بر این اعتقادند چشاندن غذاها برای کودک مضر است و تا اتمام شش ماهگي چيزي غير از شير مادر و ويتامين نباید به کودک داد. مادري كه قورمه‌سبزي مي‌خورد، سبزي يا فسنجان مي‌خورد، هر بار مزه شيرش تفاوت دارد و بچه‌هاي شيرمادرخوار با تنوع مزه‌ها آشنا هستند و لازم نيست براي آشنايي با مزه‌ها هر ماده غذايي را به او بچشانند ولی شيرخشك فقط يك مزه دارد. گمان نكنيد تقلاي كودك براي آن ماده غذايي است؛ چون بچه‌ها حتي آشغال‌ها و اشياي رنگارنگ را با ولع دنبال مي‌كنند و به دهان مي‌برند. نبايد تا 6 ماهگي او را بر سر سفره رنگين ببريد. رژيم مناسب او فقط شير مادرش است اما درباره شروع غذاي كمكي هم نكاتي وجود دارد كه بايد بدانيم. شروع تغذیه تکمیلی دلیل اینکه تغذیه تکمیلی شروع می‌شود این است که بعد از شش ماهگي، شيرمادر دیگر نيازهاي غذايي شيرخوار را تمام و کمال برآورده نمي‌كند. شيرخواران در سن شش تا هشت ماهگي، 70 درصد، در سن نُه تا یازده ماهگي، 55 درصد و در سن دوازده تا بیست و چهار ماهگي، 40 درصد از انرژي مورد نياز خود را از شيرمادر (با شيردهي متوسط) كسب كرده و باقيمانده انرژي مورد نياز را از تغذيه تكميلي دريافت مي‌كنند. شروع به موقع تغذيه تكميلي، مرحله مهمي در زندگي شيرخوار است و مي‌تواند بر رشد و نمو كودك تاثيرگذار باشد. شیرخوارتان کم‌تر گرسنه می شود اگر... جدا از ارزش‌غذايي و منحصر به فردی که شيرمادر دارد، ادامه تغذيه با شيرمادر همراه با تغذيه تكميلي باعث مي‌شود شيرخواران كمتر گرسنه شوند. از طرف ديگر به علت دريافت مواد مصونيت‌زاي موجود در شير مادر، احتمال ابتلا به انواع بيماري‌هايي كه ممكن است با شروع تغذيه تكميلي به وجود آيند، كمتر مي‌شود و حتي به بهبود بيماري نيز كمك مي‌كند. همچنين آنزيم‌هاي موجود در شيرمادر به هضم چربي، پروتئين و مواد نشاسته‌اي غذاي كمكي در شير مادرخواران كمك مي‌كنند و در نهايت با ادامه تغذيه با شيرمادر، ارتباط صميمي و نزديك بين مادر و كودك همچنان افزايش مي‌يابد. غذای کمکی را از چه سنی شروع کنیم؟ بهترين موقع براي شروع غذاي كمكي کودک پايان شش ماهگي، يعني 180 روز بعد از تولد است چراکه از شش ماهگي به بعد نياز اغلب شيرخواران به انرژي و برخي ريزمغذي‌ها مانند آهن، روي و... افزايش مي‌يابد كه بايد از طريق غذاي كمكي تامين شود و دوم اينكه ذخيره آهن شيرخواري كه به موقع متولد شده تقريبا حوالي شش ماهگي به حداقل مي‌رسد. بنابراين اگر آهن را از طريق غذاهاي كمكي و قطره يا شربت آهن دريافت نكند ممكن است مبتلا به كم‌خوني شود. قبل از چهار ماهگي، ممنوع برخی بر این اعتقادند از چهار ماهگی هم می‌شود غذای کمکی کودک را شروع کرد که این باوری اشتباه است و اعلام می‌کنم شروع غذاي كمكي قبل از چهار ماهگي، ممنوع است. در سن 4 تا 6 ماهگي (120 تا 180 روزگي) در صورتي كه شيرخوار باوجود تغذيه مكرر (حداقل 12 بار در 24 ساعت و به مدت 5 روز)، رعايت وضعيت صحيح شير خوردن از سینه مادر و اطمينان از تخليه كامل سینه در هر وعده، افزايش وزن كافي نداشته باشد، پزشك ممكن است شروع غذاي كمكي را توصيه كند. اگر شیرخوارتان همچنان کمبود وزن دارد بنابراين شروع غذاي كمكي در 4 تا 6 ماهگي، فقط با عدم افزايش وزن مناسب است اما نكته مهم اين است كه ابتدا بايد مواردي كه گفتيم به طور صحيح انجام گيرد و اگر به‌رغم رعايت اين توصيه‌ها، شيرخوار همچنان دچار كمبود وزن بود، مي‌توان تغذيه تكميلي را در سن 4 تا 6 ماهگي شروع كرد. يك‌بار ديگر اين موارد را خلاصه مي‌كنم: گرفتن صحيح سینه و نحوه درست دريافت شير، تغذيه از هر سینه به مدت 20 دقيقه، تغذيه مكرر و برحسب ميل شيرخوار، فشردن سینه در دهان شيرخوار حين مكيدن، شيردهي در شب (دريافت شير به مقدار 77 تا 244 سي‌سي)، دوشيدن شير پسين و دادن آن با فنجان يا قاشق، استفاده از وسايل كمك شيردهي جهت تشويق و مكيدن بيشتر سینه و استفاده مادر از داروهاي گياهي و شيميايي شيرافزا. افزايش وزن از زمان تولد تا 3 ماهگي حدود 26 تا 31 گرم در روز، از 3 تا 6 ماهگي 17 تا 18 گرم در روز، از 6 تا 9 ماهگي 12 تا 13 گرم در روز و از 9 تا 12 ماهگي 9 گرم در روز است. اگر اين‌طور باشد، مي‌گوييم افزايش وزن، طبيعي و كافي است.